علت شپش سر چیست؟ درمان موثر شپش سر در کودکان و بزرگسالان

شپش سر

شپش سر (Head lice) با نام علمی پدیکولوزیس (Pediculus humanus capitis)، حشره ریز قهوه­‌ای یا خاکستری‌رنگ است که از خون پوست سر انسان تغذیه می‌­کند. شپش ماده‌­ای چسبناک تولید می‌­کند که هر تخم شپش را محکم به ساقه مو متصل می­‌کند. این موجود اغلب روی پوست سر، پشت گوش و نزدیک خط گردن در پشت گردن لانه می‌­کند. شپش سر با چنگال­‌هایی شبیه قلاب که در انتهای هر شش پای آن­ها دیده می‌­شود، موها را می­‌گیرد. شپش مو سر به‌ندرت روی بدن، مژه یا ابرو پیدا می‌­شود.

شپش روی پوست سر، ممکن است قابل مشاهده باشد اما چون بسیار کوچک است، به سختی قابل تشخیص است. این عارضه، به خصوص در میان کودکان یک مشکل شایع و بسیار مسری است. کودکان پیش دبستانی و دبستانی (۳ تا ۱۱ سال) و خانواده­‌های آن­ها بیشتر به این ویروس آلوده می­‌شوند. دختران بیشتر از پسران و زنان بیشتر از مردان به شپش مبتلا می‌­شوند.

گزش آن­ها باعث خارش و تحریک پوست سر می­‌شود و این خراشیدن منجر به عفونت می­‌گردد. اگر می‌­خواهید همه چیز را درباره شپش سر، علائم ابتلا به آن، عوارض شپش سر و راه­‌های درمان شپش سر بدانید، تا انتهای این متن با ما همراه باشید!

علائم شپش سر

علائم شپش سر در زنان و مردان و نشانه‌های شایع آلودگی به شپش می­‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• خارش: شایع‌ترین علامت آلودگی به شپش، خارش پوست سر، گردن و گوش است. این خارش یک واکنش آلرژیک به گزش شپش است. وقتی فردی برای اولین‌بار به شپش مبتلا می‌­شود، ممکن است چهار تا شش هفته پس از آلودگی، هنوز خارش نداشته باشد. تسکین و درمان خارش سر را با مشورت دکتر خارش انجام دهید.
• احساس این­که چیزی روی موها یا بدنتان حرکت می‌­کند: شپش‌­ها معمولاً روی بدن یا لابه‌لای موهای افراد حرکت می­‌کنند و به­‌این خاطر، گاهی احساس بی­قراری آن‌قدر در افراد زیاد می‌­شود که نمی‌­توانند راحت بخوابند.
• زیادشدن شوره سر: اگر به شپش سر مبتلا شده باشید، فکر می‌­کنید که روی موهای‌تان شوره سر دیده می­‌شود اما آن­ها در حقیقت، تخم­ شپش هستند که گاهی با شوره سر اشتباه گرفته می­‌شوند. شوره سر را به‌­راحتی می­‌توان با شانه زدن مو یا حتی فقط مالش تشخیص داد. به­‌علاوه، شوره سر به‌­راحتی از روی مو جدا می­‌شود اما تخم شپش سر محکم به ساقه مو وصل است و به‌­سختی و تنها با نوک ناخن جدا می­‌شود.
• برجستگی­‌های قرمزرنگ روی پوست سر، گردن و شانه: شپش‌­ها پوست سر، گردن و شانه‌­هایتان را می­‌گزند و جای گزش آن­ها تبدیل به برجستگی­‌هایی جوش مانند می‌­شود.

علت ابتلا به شپش سر چیست؟

داشتن شپش سر آزاردهنده است، اما خطرناک نیست و باعث شیوع بیماری نمی‌­شود. علت شپش سر در بزرگسالان یا علت شپش سر در کودکان، نشانه این نیست که بهداشت فرد ضعیف بوده است. شپش سر به خون احتیاج دارد و فرقی نمی­‌کند که این خون متعلق به فردی تمیز است که بهداشت را کاملاً رعایت می­‌کند یا فردی که نامرتب و غیربهداشتی است. ابتلا به شپش سر از دو طریق صورت می­‌گیرد:

انتقال شپش به روش مستقیم

• انتقال شپش بیشتر به­‌صورت مستقیم و رودررو رخ می­‌دهد چون شپش سر می­‌خزد، اما قادر به پرش یا پرواز نیست.
• تماس با فردی که قبلاً آلوده بوده است در طول بازی، مدرسه یا فعالیت­‌های ورزشی و در مدرسه­، خانه­، مهمانی
• پوشیدن لباس­‌های آلوده، مانند کلاه، روسری، کت، لباس ورزشی یا اکسسوری­‌های مو
• استفاده از شانه، برس یا حوله آلوده
• استفاده از هدفون آلوده
• درازکشیدن روی تخت، کاناپه، بالش، فرش یا حیوانی که اخیراً با فرد مبتلا به شپش در تماس بوده است

انتقال شپش به روش غیرمستقیم

• انتقال غیرمستقیم شپش، روشی غیرمعمول است و می‌­تواند از طریق لباس‌هایی که در کنار هم به چوب­‌رختی آویزان شده‌­اند، انجام شود. به‌عنوان‌مثال، کلاه یا روسری­‌هایی که به یک قلاب آویزان شده یا در یک کمد مشترک نگهداری می­‌شوند.

آیا شپش سر فایده‌­ای هم دارد؟

ممکن است باور نکنید اما شپش سر دارای فوایدی نیز دارد. موارد زیر برخی از فواید شپش سر هستند:

• تقویت سیستم ایمنی بدن

شپش سر می­‌تواند باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شود و موجب شود که شما در برابر نیش سایر حشرات مقاوم­‌تر شوید

• کمک به درمان برخی از بیماری­‌ها

بعضی از متخصصان در زمینه داروسازی، از شپش‌­ها برای بهبود ناهنجاری­‌های ژنتیکی انسان­‌ها استفاده می‌­کنند و از آن­ها در درمان بیماری­‌های مختلف مثل تیفوس، تب و … استفاده می‌­کنند.

• مورداستفاده در داروسازی

در حال حاضر، داروسازان در تولید داروهای مختلف و آماده­‌سازی واکسن‌­های مختلف از شپش سر استفاده­‌های زیادی می‌­کنند.

شپش سر چه عوارضی دارد؟

شپش سر اگر درمان نشود، باعث ایجاد عفونت پوستی و مشکلات بسیاری می‌­شود. اگر پوست سر کودکان مبتلا به شپش سر، مدت طولانی دچار خارش شود، در نهایت، پوسته پوسته شده و روی پوست سر زخم ایجاد می‌­شود. این زخم­‌ها ممکن است عفونت کنند و شرایط بدی را ایجاد کنند.

دریافت نوبت حضوری از متخصص پوست اطفال

از جمله این عفونت‌ها عبارت‌اند از:

• تیفوس

 تیفوس یکی از بیماری­‌های دردناک و خطرناکی است که ناشی از گزش شپش سر است. شپش­‌ها می‌­توانند حامل عفونت باشند و آن را در سراسر بدن انسان انتشار دهند.

• عفونت‌­های باکتریایی پوستی

عفونت­های پوستی در سر عوارضی به همراه دارند که عبارت‌اند از:

• ریزش موی سر
• تغییر رنگ پوست
• عفونی شدن پوست سر و ساقه مو

طول عمر شپش سر چقدر است؟

هر شپش برای بالغ شدن از ۳ مرحله عبور می‌کند؛ مرحله اول، زمانی است که تخم (یا رشک) است، در مرحله دوم تبدیل به نمف (نوزادی که از تخم خارج می‌شود) می­‌گردد و مرحله سوم، مرحله بالغ شدن شپش است. رشد نمف خود دارای ۳ مرحله است و برای عبور از هر مرحله نمف باید خون خواری کند. وقتی شپش بالغ شد، اگر در مدت ۲۴ ساعت غذا (یا همان خون) به آن نرسد، از بین می‌رود. همچنین، اگر به هر دلیلی تخم شپش تا ۱ ماه باز نشود دیگر باز نخواهد شد. هر شپش روزانه ۱۰ تخم می‌گذارد. تخم­ها بعد از ۸ تا ۱۰ روز باز می‌شوند و شپش‌های بالغ حدود ۴ تا ۶ هفته عمر می‌کنند.

مشاوره آنلاین متخصص پوست و مو

دریافت نوبت حضوری از بهترین دکتر پوست

چطور از ابتلا به شپش سر پیشگیری کنیم؟

از آن­جا که درمان شپش، دشوار، وقت­‌گیر و بسیار زمان­بر است، بهتر است تلاش کنید از ابتلای خودتان یا کودکانتان به آن جلوگیری کنید. برای این­کار، چند راه زیر را به شما پیشنهاد می­‌کنیم:

• در مکان‌­های عمومی مثل محل کار، رستوران­‌ها، استخرها و … لباس­هایتان را به قلاب جداگانه­‌ای از چوب­رختی و جدا از لباس­‌های افراد دیگر، آویزان کنید
• وسایل شخصی مانند شانه، برس، گیره یا تل مو، کلاه و شال و روسری را با دیگران به اشتراک نگذارید.
• روی تخت، کاناپه یا بالشی که به نظافت آن مطمئن نیستند، دراز نکشید.
• موقع دوچرخه­‌سواری یا موتورسواری کلاه محافظ دیگران را به­ سرتان نگذارید.

درمان خانگی شپش سر چیست؟

برای درمان خانگی شپش سر می توانید مقاله انواع درمان خانگی شپش سر به کمک طب سنتی و دارو های گیاهی مطالعه کنید که در ان توضیح دادیم چگونه شپش سر را از بین ببرید.

درمان شپش سر با شانه زدن موها

موها را مرطوب کرده و به کمک یک شانه دندانه باریک آنها را شانه کنید. مو را به چند بخش تقسیم کرده و شانه زدن هر قسمت را تا جایی که دیگر شپشی پیدا نشود، ادامه دهید. هر سه تا چهار روز، در طی چند هفته این کار را تکرار کنید. این کار در کنار سایر روش‌های درمانی کمک می‌کند تا سریع‌تر از شر شپش‌ها خلاص شوید.

راه ­های جلوگیری از بازگشت شپش سر

مبارزه با شپش می‌­تواند نبردی مداوم باشد. تا زمانی که شپش‌­ها از همه‌جا ریشه­‌کن نشوند، بیماری به­‌طور کامل درمان نشده است؛ بنابراین، برای جلوگیری از بازگشت شپش‌­های سر، اقدامات زیر را انجام دهید:

• تمام ملحفه‌­ها و لباس­‌های استفاده شده در طول ۲ روز قبل از درمان را در آب خیلی گرم (۴/۵۴ درجه سانتیگراد ۱۳۰ درجه فارنهایت) بشویید.
• وسایلی را که قابل شستشو نیستند، به مدت ۲ هفته در کیسه­‌های ضد هوا قرار دهید.
• کیسه جاروبرقی قدیمی‌­تان را دور بیندازید چون ممکن است تخم شپش‌­ها در آن­ جا خوش کرده باشند.
• وسایل مراقبت از مو مانند شانه و برس را در آب داغ خیس کنید و یا دور بریزید.
• از آنجا که شپش به‌راحتی از یک شخص به شخص دیگر در یک خانه منتقل می­‌شود، موهای همه اعضای خانواده را بررسی کنید.
• به کودکانتان بگویید سعی کنند از تماس رودررو در مدرسه (در ورزشگاه، زمین بازی یا ورزش) با بچه‌های دیگر خودداری کنند.
• هر ۳ یا ۴ روز، کودکانی را که از نزدیک با شخصی که شپش داشته است، تماس داشته­‌اند، چک کنید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

مورد اول زمانی است که علائم ابتلا به شپش سر را داشتید اما شک داشتید که خودتان یا فرزندتان به شپش مبتلا هستید، در این مورد قبل از شروع درمان­های خانگی ابتدا با دکتر پوست مشورت کنید. مورد دوم، اگر خودتان شپش را تشخیص دادید و از درمان­های خانگی استفاده کردید اما هم­چنان مشکل خارش شدید داشتید، حتماً به دکتر مو مراجعه کنید. پزشکان برای از بین بردن شپش‌­های مقاوم، داروهای مخصوصی که از راه دهان مصرف می­‌شوند، تجویز می­‌کنند.

از طرفی، خراشیدن زیاد پوست سر می­‌تواند منجر به عفونت باکتریایی شود. اگر احساس کردید که غدد لنفاوی تان متورم شده و پوستتان قرمز و پوسته‌پوسته شده است، حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشکان می­‌توانند عفونت‌­های پوستی را با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها درمان کنند.

اگر فرصت مراجعه به مراکز درمانی یا مطب دکتر پوست را ندارید، سیستم نوبت­‌دهی آنلاین پذیرش۲۴ برای شما این امکان را فراهم کرده تا بدون دغدغه و به‌راحتی چند کلیک، نوبت دکتر مورد نظرتان را دریافت کرده و در زمان مقرر به مطب پزشک یا مرکز درمانی مورد نظر مراجعه کنید. با استفاده از سایت نوبت‌دهی پذیرش ۲۴، شما می‌توانید اولین نوبت خالی پزشک یا زمان مورد نظر خود جهت مراجعه به مطب دکتر متخصص پوست و مو را انتخاب کنید.

علاوه بر این، می‌توانید به‌صورت آنلاین و با استفاده از سیستم چت مشاوره، درباره مشکل شپش سر با دکتر پوست آنلاین به چت بپردازید یا تلفنی صحبت کنید و مدارک و مستندات مورد نظر خود را برای ایشان ارسال کنید تا پزشک بتواند در تشخیص بیماری و درمان آن به شما کمک کند.

مشاوره آنلاین پوست و مو