آسیب نخاعی چه عوارضی دارد؟ درمان ضایعه نخاعی گردن و کمر

وظیفه اصلی طناب نخاعی در بدن انتقال پیام بین مغز و سایر قسمت‌های بدن است. در صورتی که به قسمتی از طناب نخاعی آسیب وارد شود، موجب بروز ضایعه نخاعی می‌شود. در واقع آسیب نخاعی باعث اختلال در عملکرد سیستم عصبی می‌شود. هنگامی که شما یا یکی از عزیزانتان آسیب نخاعی را تجربه می‌کنید، متوجه می‌شوید که اگر اعصاب نتوانند با مغز ارتباط برقرار کنند، بدن ممکن است برخی از عملکردهای ضروری خود را از دست بدهد. با توجه به این که انواع مختلفی از ضایعه نخاعی وجود دارد، در این مقاله از وب سایت پذیرش ۲۴ قصد داریم انواع ضایعه نخاعی کمر و روش‌های درمان آسیب نخاعی را بررسی کنیم.

ضایعه نخاعی چیست؟

همانطور که گفتیم در صورتی که به قسمتی از طناب نخاعی آسیب وارد شود، موجب بروز ضایعه نخاعی می‌شود. ضایعه نخاعی (spinal cord injury) آسیب به دسته‌ای از سلول‌های عصبی و اعصاب نخاعی است که پیام‌های عصبی را از مغز به سایر نقاط بدن ارسال و دریافت می‌کنند. SCI می‌تواند در اثر آسیب مستقیم به خود نخاع یا آسیب به بافت و استخوان‌ها (مهره ها) که طناب نخاعی را احاطه کرده اند ایجاد شود.

به طورکلی ضایعه نخاعی ناشی از وارد شدن ضربه به طناب نخاعی یا اعصاب موجود در انتهای کانال نخاعی است. بروز ضایعه نخاعی در تمام ابعاد زندگی شخص تاثیر می‌گذارد، بنابراین درمان این بیماری در اولویت است. آسیب نخاعی باعث مختل شدن عملکرد بخشی از بدن می‌شود؛ در مواردی مشاهده شده که با بروز آسیب نخاعی عملکرد کل بدن نیز مختل شده است. در درجات شدید آسیب نخاعی شاهد از دست دادن قدرت تحرک و احساس هستیم. تشخیص و درمان آسیب نخاعی توسط دکتر تومور نخاعی امکان پذیر است. در ادامه انواع ضایعه و آسیب نخاعی را بررسی خواهیم کرد.

علت ضایعه نخاعی مادرزادی چیست؟

برخی از نوزادان با ضایعه نخاعی مادرزادی متولد می‌شوند. این عارضه به دلیل نقص در تکامل سیستم عصبی مرکزی در دوران جنینی بروز پیدا می‌کند. در بروز آسیب نخاعی مادرزادی عوامل ژنتیکی و محیطی تاثیر گذار هستند. از جمله مشکلات مادر باردار که باعث افزایش احتمال ضایعه نخاعی در جنین می‌شود می‌توان به چاقی، دیابت، کمبود فولیک اسید و ویتامین A اشاره کرد.

کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر در معرض آسیب دیدگی و ضایعه نخاعی هستند. آسیب ستون فقرات هنگام زایمان، عفونت و آبسه در ناحیه نخاعی، بروز سوانح و سقوط کودک و… از جمله علل بروز ضایعه نخاعی در کودکان است. باید همواره از بروز چنین حوادثی پیشگیری کنید. چنانچه علائم ضایعه نخاعی در کودک را مشاهده کردید، باید به متخصص اطفال راجعه کنبد.

سطوح مختلف آسیب نخاعی

آسیب نخاعی و ضایعه نخاعی دارای ۴ سطح مختلف است که قسمت‌های مختلفی از نخاع را درگیر می‌کند. قسمت‌هایی از نخاع که بر سطح آسیب نخاعی تاثیرگذار هستند، عبارتند از:

• گردنی
• قفسه سینه
• کمری (ضایعه نخاعی کمر)
• خاجی (ساکروم)

هر بخش از ستون فقرات از گروه‌های مختلف اعصابی که بدن را کنترل می‌کنند محافظت می‌کند. انواع و شدت آسیب های نخاعی می‌تواند به قسمتی از ستون فقرات که آسیب دیده، بستگی داشته باشد. پیش از بررسی سطوح مختلف آسیب نخاعی، ابتدا انواع فلج ناشی از آسیب نخاعی را معرفی می‌کنیم.

۱. تتراپلژی (کوادری پلژی) فلج ناشی از آسیب نخاعی

تتراپلژی نوعی فلج است که هر دو دست و هر دو پا را درگیر می‌کند. کوادری پلژی اصطلاح دیگری است که برای تتراپلژی استفاده می‌شود. بسته به شدت آسیب وارد شده به نخاع، ممکن است فرد تتراپلژی نیاز به استفاده از دستگاه‌های تنفسی کمکی داشته باشد.

۲. پاراپلژی فلج ناشی از آسیب نخاعی

این نوع آسیب نخاعی باعث از دست دادن حس و حرکت در ناحیه تنه یا اندام‌های تحتانی می‌شود. این نوع عارضه در اثر وارد شدن ضربه به نخاع در ناحیه سینه، کمر و خاجی به وجود می‌آید. هر چه شدت ضربه وارد شده بیشتر باشد، بخش‌های بیشتری از بدن غیر قابل کنترل می‌شوند.

علائم ضایعه نخاعی چیست؟

علائم ضایعه نخاعی با توجه به شدت بروز آسیب نخاعی متفاوت است. اگر آسیب نخاعی شدید باشد که منجر به بروز قطع نخاع شود، شخص فلج شده و احساس درد و ناراحتی در او کمتر از افرادی است که دارای آسیب دیدگی نخاعی هستند. اثرات ضایعه نخاعی به طور کلی عبارتند از:

• ضعف عضلات
• درد عصبی
• اختلال در عملکرد روده و مثانه
• اسپاستیسیته
• اختلال در تنفس

اثر آسیب نخاعی و میزان بروز علائم ناشی از این عارضه به میزان آسیب دیدگی و محل آن بستگی دارد.

آسیب دیدگی در ناحیه گردن شدیدترین نوع آسیب نخاعی است و اغلب منجر به مرگ می‌شود. در حالی که آسیب نخاعی در ناحیه کمر با روش‌های درمانی از جمله فیزیوتراپی و ورزش قابل درمان است.

شما می‌توانید با سرچ کردن آسیب نخاعی نی نی سایت در مورد سایر علائم بالینی این بیماری اطلاعات تکمیلی را بدست آورید. در ادامه آسیب و ضایعه نخاعی ناحیه کمر و گردن را بررسی می‌کنیم.

ضایعه نخاعی کمر

آسیب نخاعی و ضایعه نخاعی کمر به چه دلایلی بروز میابد؟

ضایعه نخاعی کمر می‌تواند ناشی از آسیب به مهره‎‌ها، رباط‌ها یا دیسک‌های ستون فقرات یا خود نخاع باشد. آسیب نخاعی همچنین می‌تواند ناشی از وارد شدن ضربه ناگهانی به ستون فقرات باشد که باعث شکستگی، دررفتگی، له شدن یا فشرده شدن یک یا چند مهره می‌شود.

آسیب به نخاع کمر چه عوارضی دارد؟

آسیب به نخاع در پنج مهره کمری از L1 تا L5 به طور کلی منجر به از دست دادن عملکرد در لگن و پاها می‌شود، اما بر عملکرد قسمت فوقانی بدن تاثیر نمی‌گذارد. در صورت بروز ضایعه نخاعی کمر عوارض زیر بروز پیدا می‌کند:

• آسیب به مهره‌های کمری به طور کلی منجر به از دست دادن عملکرد در لگن و پاها می‌شود.
• افرادی که آسیب نخاعی کمری دارند، کنترل ارادی ادرار کم شده یا اصلاً کنترل نمی‌شود.
• بسته به قدرت پاها، مصدوم ممکن است به ویلچر نیاز داشته باشد یا با بریس راه برود.

در این نوع آسیب نخاعی که در ناحیه مهره‌های کمر اتفاق می‌افتد، امکان آغاز دوره درمان پیش از جراحی‌های ترومایی وجود دارد و بیماران می‌توانند روند بهبودی را آغاز کنند. سطح و طول دوره بهبودی در این نوع آسیب دیدگی بستگی به این دارد که کدام اعصاب تحت تأثیر قرار گرفته است، شدت آن و اینکه آیا آسیب کامل یا ناقص بوده است. در حالی که تمام آسیب های نخاعی شدید هستند، آسیب های ناحیه کمر به ندرت تهدید کننده زندگی هستند.

اکثر افرادی که آسیب نخاعی کمری را تجربه می‌کنند، می توانند با مراجعه به دکتر متخصص و استفاده از وسایل کمکی حرکتی مانند ویلچر، قدرت حرکت خود را بدست آورند. برای دریافت مشاوره و ارتباط با دکتر مغز و اعصاب آنلاین می‌توانید از طریق وب سایت پذیرش ۲۴ اقدام کنید.

ضایعه نخاعی گردن چیست؟

در صورت آسیبدیدگی مهره‌های گردنی، ضایعه نخاعی گردن بروز پیدا می‌کند و عوارضی مانند از دست دادن دائمی یا جزئی عملکرد حسی را به دنبال دارند. در این قسمت اثرات کلی آسیب نخاع بر اعصاب C1 تا C8 گردن را بررسی می‌کنیم.

اثر آسیب نخاع بر اعصاب C1 تا C4 در گردن

آسیب مهره‌های این ناحیه، شدیدترین سطح آسیب نخاعی محسوب می‌شود. بیمار تتراپلژیک بوده و هر ۴ اندام اندام تحت تاثیر قرار می‌گیرند. در مواردی فلج کامل در بازوها، دست‌ها، تنه و پاها اتفاق می‌افتد. فرد نیاز به مراقبت ۲۴ ساعته دارد و ناتوانی بالقوه در تنفس مستقل، سرفه یا کنترل حرکات روده یا مثانه دارد. همچنین اختلال یا کاهش توانایی صحبت کردن در این افراد قابل مشاهده است.

اثر آسیب نخاع به عصب C5 در گردن

در این نوع آسیب نخاعی و ضایعه نخاعی فرد می‌تواند دست‌های خود را حرکت بدهد و در مواردی نسبت به میزان آسیب دیدگی، احتمال فلج کامل یا جزئی مچ دست، تنه و پاها وجود دارد. فرد در این نوع آسیب دیدگی قدرت تکلم دارد اما تنفس ضعیف است. کنترل داوطلبانه روده یا مثانه کم بوده یا بدون کنترل است.  به طور کلی در آسیب دیدگی مهره گردنی C5 فرد نیاز به کمک برای اکثر فعالیت های روزمره خود دارد، اما می‌تواند از ویلچر برقی برای حرکت مستقل از یک مکان به مکان دیگر را استفاده کند.

اثر آسیب نخاع به عصب C6 در گردن

آسیب به مهر C6 گردنی معمولا با فلج دست‌ها، پاها و تنه همراه است. فرد قدرت تکلم دارد اما تنفس برای او سخت خواهد شد. امکان خم کردن کچ دست وجود دارد و می‌تواند از وسایل کمکی مانند ویلچر استفاده کند. در این نوع آسیب دیدگی امکان کنترل روده یا مثانه نیز وجود دارد.

اثر آسیب نخاع به مهره C7 درگردن

شخصی که علائم آسیب مهره گردنی C7 را دارد باید بتواند بازو و شانه های خود را در حالت عادی نگه دارد یا کنترل کند. همچنین امکان حرکت مچ دست و انگشتان نیز تا حدودی وجود دارد. می‌تواند بیشتر فعالیت‌های زندگی روزمره را به طور مستقل انجام دهد، اما ممکن است برای کارهای دشوار تر به کمک نیاز داشته باشد. همچنین ممکن است بتواند با استفاده از یک وسیله نقلیه مناسب رانندگی کند. در این نوع آسیب دیدگی، فرد می‌تواند ادرار و مدفوع خود را کنترل کند.

اثر آسیب نخاع به مهره C8 گردن

با آسیب به مهره C8 گردنی، شخص می‌تواند برخی از حرکات دست را کنترل کند و اشیاء را بگیرد یا رها کند. امکان رانندگی با وسایل نقلیه مناسب نیز با وجود چنین آسیب دیدگی وجود دارد.

به طور کلی هر چه آسیب دیدگی مهره‌ها به سمت بالا بیشتر باشد، مشکلات و محدودیت‌هایی که برای فرد به وجود می‌آید نیز بیشتر خواهد شد. برای تشخیص میزان آسیب دیدگی و مشخص کردن مهره آسیب دیده در ناحیه گردنی، دکتر بیماریهای مغز و اعصاب یک سری آزمایشاتی برای سنجش میزان حس و قدرت در بازوها و پاهای فرد انجام می‌دهند. همچنین استفاده از روش تصویربرداری برای تشخیص ناحیه آسیب دیده بسیار کاربردی است. در این قسمت عکس ضایعه نخاعی کمر را مشاهده می‌کنید.

انواع روش های درمان ضایعه نخاعی

در پاسخ به این سوال که ” آیا آسیب نخاعی درمان دارد؟” باید بگوییم که درمان این عارضه به شدت آسیب و محل آسیب دیدگی بستگی دارد. به طور معمول برای درمان آسیب نخاعی از روش‌های زیر استفاده می‌شود.

درمان آسیب نخاعی با فیزیوتراپی

هدف از درمان آسیب نخاعی با فیزیوتراپی، بازیابی توانایی حرکتی و حسی فرد، تقویت عضلات و بهبود شرایط جسمی است. در جلسات آسیب نخاعی فیزیوتراپی از تمرینات دامنه حرکتی، تحریک الکتریکی، گرما درمانی، TENS و… استفاده می‌شود. در نهایت با انجام جلسات فیزیوتراپی راه رفتن با وجود ضایعه نخاعی امکان پذیر می‌شود.

درمان آسیب نخاعی با طب سوزنی

طب سوزنی یکی از روش‌های موثر در درمان آسیب نخاعی است. در واقع درمان ضایعه نخاعی با طب سوزنی به صورت قطعی نیست اما این روش در کاهش علائم این عارضه تاثیر زیادی دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که طب سوزنی ضایعه نخاعی در کاهش اسپاسم عضلانی، بهبود عملکرد مثانه و روده و همچنین کاهش درد ناشی از آسیب نخاعی بسیار موثر است.

درمان آسیب نخاعی با جراحی

در مواردی که آزاد سازی فشار در ناحیه آسیب دیده لازم باشد یا به دنبال بروز حادثه و آسیب نخاعی، همواره از روش جراحی استفاده می‌شود. برای درمان آسیب نخاعی باید تحت نظر متخصص مغز و اعصاب باشید.

جمع بندی

ضایعه نخاعی دارای سطوح مختلفی است و یکی از عارضه هایی است که در صورت بروز آسیب دیدگی در ناحیه ستون فقرات ایجاد می‌شود. با توجه به محل بروز آسیب دیدگی و شدت آسیب نخاعی روش‌های درمانی متفاوتی در نظر گرفته می‌شود. در صورت بروز آسیب شدید و فلج شدن، برای سهولت در نگهداری بیمار و دریافت اطلاعات تکمیلی در مورد این عارضه می‌توانید به مرکز نگهداری بیماران ضایعه نخاعی مراجعه کنید.

سوالات متداول در آسیب نخاعی و ضایعه نخاعی

۱. شدیدترین نوع آسیب نخاعی و ضایعه نخاعی کدام است؟

آسیب از ناحیه گردن شدیدترین نوع آسیب نخاعی و ضایعه نخاعی است و اغلب منجر به مرگ می‌شود. به طورکلی آسیب‌هایی که در قسمت بالاتری از ستون فقرات ایجاد می‌شود عوارض شدیدتری به وجود می‎‌آورند.

۲. آسیب نخاع در ناحیه کمر درمان دارد؟

بله، ساده‌ترین نوع آسیب‌هایی نخاعی مربوط به آسیب نخاع در ناحیه کمر است. این نوع آسیب نخاعی با استفاده از وسایل فیزیوتراپی و توانبخشی قابل درمان است.