همه آنچه که باید درباره پوسیدگی دندان کودکان و درمان آن بدانید!

یکی از دلایل اصلی مراجعه والدین به دکتر دندانپزشکی، پوسیدگی دندان کودکان است. از آن جایی که این مشکل برای کودکان زیر دو سال هم اتفاق می‌افتد و از آن جایی که آن‌ها نمی‌توانند بازگو کنند، پوسیدگی دندان کودکان زیر دو سال ممکن است یکی از دلایل کندی رشد آن‌ها باشد. بنابراین ریشه‌یابی و درمان آن بسیار اهمیت دارد.

پس اگر شما هم با چنین مشکلی روبه‌رو هستید حتما تا انتها این مطلب همراه ما باشید.

پوسیدگی دندان کودکان چیست؟

پوسیدگی دندان کودکان یا tooth decay in children از شایع‌ترین بیماری‌های کودکان در هر سنی به حساب می‌آید. طبق آمارها شیوع پوسیدگی دندان شیری‌ حدودا ۵ برابر بیشتر از آسم است. کودکان از همان زمانی که دندان‌هایش شروع به رویش می‌کند در معرض پوسیدگی هستند. قبل از هر چیز بهتر است ابتدا با مفهوم پوسیدگی آشنا شویم.

پوسیدگی دندان یعنی چه؟

چنان چه سطح خارجی دندان یعنی مینای دندان دچار تخریب و آسیب شود، در اصطلاح پوسیدگی دندان نامیده می‌شود. به عبارتی دیگر پوسیدگی زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها بر روی دندان لایه مخرب و چسبانکی به نام پلاک را تشکیل دهند.

به تدریج اگر مراقبت از دندان صورت نگیرد و به موقع به دکتر پوسیدگی دندان مراجعه نشود، میکروب‌ها از مواد قندی تغذیه کرده و رشد می‌کنند. در نتیجه لایه‌های زیرین دندان را نیز تحت‌تأثیر قرار داده و سبب عفونت می‌شوند.

در واقع پوسیدگی همان سوراخ و حفره‌هایی است که روی دندان به وجود می‌آید و اگر رسیدگی نشود این حفره‌ها عمیق‌تر شده و سبب از بین رفتن کل دندان می‌شود.

فرآیند پوسیدگی دندان کودکان به چه صورت است؟

علت اصلی پوسیدگی دندان رشد و تکثیر باکتری‌ها در دهان است. تجمع باکتری‌ها سبب ایجاد اسیدهای مخربی در دهان می‌شود که به مرور زمان به مینای دندان‌ها حمله کرده و روند فرسایش سطح خارجی دندان شروع می شود. در کودکان ۴ دندان جلو بیش از سایرین در معرض پوسیدگی هستند.

در پوسیدگی دندان جلو کودکان، بزاق و محیط دهان آلوده‌ی کودک که منجر به پلاک دندانی می‌شود، اصلی‌ترین علت پوسیدگی دندان آن‌ها به شمار می‌‌آید. این پلاک‌ها در صورت عدم توجه و مراجعه به دکتر جراح پوسیدگی دندان سبب ایجاد انواع پوسیدگی دندان می‌شوند.

پوسیدگی دندان در کودکان زیر دو سال چطور اتفاق می‌افتد؟

معمولا کودک از سن ۶ ماهگی شروع به دندان درآوردن می‌کند. از آن جایی که دندان کودک، نرم‌تر و ظریف‌تر از دندان یک بزرگسال است، در نتیجه زودتر هم دچار تخریب و پوسیدگی می‌شود. به پوسیدگی دندان کودک یک ساله تا دو ساله پوسیدگی دندان شیری (Early Childhood Caries) گفته می‌شود که متاسفانه بسیار شایع است.

خوردن شیر خشک شبانگاهی از شیشه شیر و دیگر نوشیدنی‌های شیرین در شب و هنگام خواب از علل اصلی پوسیدگی دندان کودک ۱۸ ماهه و کوچک‌تر است. از این رو گاهی این نوع پوسیدگی را با عنوان پوسیدگی شیشه شیر (Baby Bottle Decay) هم شناخته می‌شود.

از طرفی دیگر اگر چه تغذیه از شیر مادر به تنهایی سبب پوسیدگی دندان کودکان جلو کودک دو ساله و زیر دو سال نمی‌شود، اما عدم مراقبت از دندان‌ها و تغذیه کمکی نامناسب می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد پوسیدگی شیرخوار باشد.

علت‌های اصلی پوسیدگی دندان در کودکان

1. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
2. مصرف بیش از اندازه شیرینی و کربوهیدرات
3. خوردن و خواباندن کودک با شیشه شیر خشک یا آب میوه
4. عدم مراجعه به دکتر دندانپزشکی کودکان و چکاپ دندان‌ها
5. منطقه جغرافیایی و نوشیدن آب بدون فلوراید یا حاوی مقادیر کم از فلوراید
6. ژنتیک
7. افرادی که دارای مفدار بزاق کمتر از حد معمول هستند.
8. انتقال بزاق آلوده از والدین یا سایرین به دهان کودک
9. تغذیه نامناسب مادر در دوران بارداری

علائم پوسیدگی دندان کودکان به چه صورت است؟

همان طور که در عکس پوسیدگی دندان کودکان در زیر مشاهده می‌کنید، یکی از مهم‌ترین علائم پوسیدگی دندان جلو در کودکان تغییر رنگ دندان است. در واقع نواحی پوسیده شده، ابتدا به رنگ گچی بوده و کم‌کم به قهوه‌ای و سیاه تبدیل می‌شوند.

پس به محض مشاهده کوچکترین پلاک سفید رنگ بر روی دندان‌ها باید ابتدا به دکتر ترمیم دندان مراجعه کرد تا روند پیشرفت پوسیدگی دندان کودکان متوقف شود.

با توجه به این که تشخیص پوسیدگی دندان کودکان سه ساله و پایین‌تر، در مراحل اولیه بسیار سخت بوده، بهترین راه معاینه دوره‌ای دندان‌ها توسط دکتر دندان پزشکی عمومی است تا به موقع درمان شروع شود.

چرا باید از دندان‌های شیری مراقبت کرد؟

ممکن است برخی از والدین خیال کنند چون دندان‌های شیری موقتی هستند و از سن ۷ سالگی شروع به افتادن می‌کنند، نیازی به درمان پوسیدگی دندان کودکان نیست. اما این تصور اشتباه است. چرا که اگر دندان‌های شیری زودتر از موعد کنده شوند، فضاهای خالی بین دندان‌ها به وجود می‌آید.

این فضاها باعث می‌شوند که دندان‌های دائمی کج و نامرتب رشد کنند. همچنین افتادن دندان‌ها قبل از ۷ سالگی و عدم درمان پوسیدگی دندان جلو کودکان ممکن است اعتماد به نفس کودک را تحت‌تأثیر قرار دهد. زیرا لبخند کودک ظاهر بدی دارد. از طرفی کودک در صحبت کردن هم دچار مشکل می‌شود و نمی‌تواند با دیگران ارتباط خوبی برقرار کند.

روش‌های درمان پوسیدگی دندان کودکان

در صورتی که کودکتان پوسیدگی دندان دارد، اولین قدم برای جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی دندان مراجعه به دکتر دندان شیری است. معمولا پزشک بر اساس میزان پوسیدگی یکی از روش‌های زیر را برای رفع پوسیدگی دندان کودک به کار می‌برد.

انواع راه‌های درمان پوسیدگی دندان کودک

1. فلورایدتراپی
2. فیشور سیلانت تراپی
3. روکش دندان شیری
4. عصب‌کشی دندان شیری
5. کشیدن دندان شیری

درمان پوسیدگی دندان کودکان در طب سنتی

هر چند بهترین راه برای درمان پوسیدگی مراجعه به دکتر دندانپزشک ترمیمی است، اما چند روش توقف پوسیدگی دندان در خانه نیز وجود دارد که می‌تواند از پیشرفت پوسیدگی جلوگیری کنند. البته به خاطر داشته باشید برای استفاده از این روش‌ها حتما با دندانپزشک مواد دندانی مشورت کنید و مطمئن شوید برای کودک ضرر ندارد. در ادامه از داروهای گیاهی و درمان های خانگی پوسیدگی دندان کودکان گفتیم:

۷ داروی گیاهی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودک

1. مسواک زدن با پودر قرص کلسیم و منیزیم
2. مصرف عصاره استخوان حیواناتی مثل گوسفند، گاو، مرغ و …
3. غرغره کردن آب نمک یا آب آلوئه‌ورا
4. مصرف چای سبز با آب لیمو و عسل
5. مالیدن روغن گل میخک بر روی دندان
6. غرغره کردن روغن گیاهی یا روغن زیتون یا نارگیل
7. جویدن لیمو

راه‌های جلوگیری از پوسیدگی دندان کودک

مانند هر بیماری دیگر، بهترین کار پیشگیری از پوسیدگی دندان است. چرا که هم آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر است و هم کودک کمتر اذیت می‌شود. بهترین کارها عبارتند از:

• مراقبت مادر در دوران بارداری
• انتخاب شیشه شیر یا پستانک مناسب
• انتخاب شیر خشک مناسب
• تمیز کردن دندان و لثه از همان ابتدای رویش دندان نوزاد
• جلوگیری از خواباندن کودک با شیر یا غذا
• تشویق کودک به مسواک زدن
• اجتناب از خوراندن آب میوه، نوشابه و شیر طعم دار به میزان زیاد به کودک
• مصرف آب حاوی فلوراید
• تشویق کودک به نوشیدن شیر یا آب با استفاده از لیوان از سن ۱۲ تا ۱۵ ماهگی
• محدود کردن مصرف غذاهای شیرین و چسبناک مثل آدامس، چیپس، آبنبات و غیره
• مراجعه به دندانپزشک تا قبل از یک سالگی
• پس از ۲ سالگی، نخ کشیدن دندان کودک
• استفاده از ظروف غذا و شیشه شیر مخصوص کودک برای جلوگیری از انتقال بزاق آلوده به دهان کودک

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

بهتر است از سن ۶ ماهگی نوزاد خود را به دندانپزشک برده تا مراقبت از دوره‌ای از دندان‌ها از همان موقع آغاز شده و از پوسیدگی دندان کودکان پیشگیری شود. برای این کار می‌توانید از سایت وب ۲۴، از خدمات ویزیت آنلاین دندانپزشکی استفاده کنید.

اما اگر کودک دچار پوسیدگی دندان شد، با مشاهده کوچکترین لک سفید بر روی دندان، به دندانپزشک عمومی مراجعه کنید تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شده و نیاز به دکتر پروتزهای دندانی پیدا نشود.