هر آنچه که باید درباره تزریق دوز سوم واکسن کرونا بدانید

دوز سوم واکسن کرونا را بزنیم یا نه؟

طبق اصول واکسیناسیون، زمانی باید دوز سوم یک واکسن به فرد تزریق شود که خطر ضعف سیستم ایمنی بدن یا نقص ایمنی ذاتی یا اکتسابی او را تهدید کند. اصولا افراد عادی نیازی به دوز سوم ندارند. اما ظهور ویروس کرونا بسیاری از باورهای پزشکی را تغییر داد.

مطالعات ثابت کرده‌اند که ایمنی ناشی از تزریق واکسن کرونا با اثربخش‌ترین واکسن‌های موجود مانند فایزر نیز نهایتا تا ۶ ماه باقی می‌ماند. از طرفی، با جهش‌های صورت‌گرفته و ظهور سویه‌های جدید ویروس کرونا، آیا واقعا فرمولاسیون واکسن‌های قدیمی که ۱ تا ۲ سال پیش طراحی شده‌اند، همچنان موثر واقع خواهد شد؟

بنابراین همه افراد به‌خصوص افراد مسن باید برای تزریق دوز بوستر یا دوز سوم واکسن کرونا اقدام کنند. البته ذکر این نکته لازم است که بعد از تزریق دوز سوم واکسن کرونا، شما باز هم تحت خطر هستید و احتمال ابتلا وجود دارد. تنها نکته مثبت این مسئله این است که خطر بستری شدن یا مرگ خیلی کمتر می‌شود. پس همچنان ضرورت زدن ماسک، رعایت فاصله اجتماعی و اصول بهداشتی وجود دارد!

طبق آخرین اطلاعات ارائه شده توسط وزارت بهداشت، اگر روند شیوع و جهش‌پذیری ویروس کرونا به همین شکل پیش برود احتمالا هر ۶ ماه یکبار نیاز به تزریق واکسن کرونا است.

تفاوت میان دوز بوستر و دوز سوم واکسن کرونا

اگرچه واکسیناسیون کووید-۱۹ تا الان در پیشگیری از بروز بیماری شدید مؤثر بوده است، اما بررسی‌های آماری اخیر نشان داده‌اند که ایمنی‌بخشی اغلب واکسن‌های موجود، به‌ویژه در افراد ۶۵ سال و بالاتر به‌منظور پیشگیری از ابتلا به عفونت، با گذشت زمان کمتر می‌شود!

ظهور اخیر سویه اُمیکرون (Omicron) بر اهمیت واکسیناسیون، تزریق دوز سوم یا بوستر و ادامه تلاش‌های پیشگیرانه برای محافظت در برابر این بیماری تأکید می‌کند. داده‌های اولیه از آفریقای جنوبی حاکی از افزایش انتقال گونه اُمیکرون و پتانسیل فرار آن از سیستم ایمنی است.

شواهد همچنین نشان می‌دهند که در میان کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و کادر درمان، میزان آنتی‌بادی تولید شده ناشی از تزریق واکسن کرونا با گذشت زمان در حال کاهش است. خوشبختانه کارآزمایی‌های بالینی ثابت کرده‌اند که با شروع تزریق دوز سوم یا بوستر دیگر خیلی جای نگرانی نیست. اما آیا می‌دانستید که از نظر اصول پزشکی تفاوت‌ اساسی میان دوز سوم واکسن و دوز بوستر آن وجود دارد؟

زمانی از اصطلاح تزریق دوز سوم واکسن کرونا استفاده می‌شود که فرد به دلایل مختلفی مانند برخورداری از سیستم ایمنی ضعیف شده یا نقص ایمنی، پاسخ ایمنی کامل یا خیلی قوی به دوزهای اول و دوم نداده باشد. درحالی‌که منظور از واکسن بوستر یا تقویت‌کننده، تزریق یک دوز اضافی از واکسن کرونا به افراد سالم به‌منظور تقویت پاسخ ایمنی ضعیف شده در اثر گذشت زمان است.

در حال حاضر تزریق دوز سوم واکسن کرونا و دوز بوستر توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده (CDC) توصیه می‌شود. البته برحسب نوع واکسنی که برای تزریق دوز اول و دوم انتخاب شده است، زمانبندی مناسب برای تزریق دوز سوم یا بوستر متفاوت است.

چه کسانی می‌توانند دوز سوم واکسن کرونا را دریافت کنند؟

سازمان غذا و داروی ایالات متحده توصیه می‌کند که اگر دارای شرایط زیر هستید حتما برای تزریق دوز سوم واکسن کرونا اقدام کنید:

• یک دوره روش درمانی فعال مانند شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی برای کنترل تومورها یا سرطان‌های خون (مانند لوسمی یا لنفوم) دریافت کرده‌اید.
• اخیرا پیوند عضو کرده‌اید و برای سرکوب سیستم ایمنی تحت نظر پزشک دارو مصرف می کنید.
• طی دو سال گذشته عمل پیوند سلول‌های بنیادی مغز استخوان داشته‌اید و طبق تجویز پزشک داروهایی برای سرکوب سیستم ایمنی مصرف می‌کنید.
• مبتلا به یکی از بیماری ‌ای نقص ایمنی اولیه متوسط ​​یا شدید (مانند سندرم دی جورج یا سندرم ویسکوت-الدریچ) شده‌اید.
• بیماری HIV یا ایدز در شما تشخیص داده شده است، دارای بار ویروسی بالا و تعداد سلول ایمنی CD4 اندک هستید یا در حال حاضر دارویی برای درمان HIV مصرف نمی‌کنید.
• از داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها (کورتون‌ها) با دوز بالا استفاده می‌کنید یا داروهای بیولوژیکی مصرف می‌کنید که ممکن است باعث سرکوب شدید سیستم ایمنی شوند.

تمامی این شرایط به این معنی هستند که شما در معرض خطر بسیار بالایی برای ابتلا به انواع عفونت به‌خصوص کووید-۱۹ هستید. در نتیجه نسبت به سایر بیماران بیشتر واجد شرایط دریافت دوز سوم محسوب می‌شوید. اگر مطمئن نیستید که در کدامیک از این دسته‌بندی‌ها قرار می‌گیرید، لطفاً با یک پزشک عمومی یا متخصص داخلی تماس بگیرید.

در پاسخ به اینکه دوز سوم برای چه کسانی است؟ و دوز سوم را چه زمانی بزنیم؟ پزشکان توصیه می‌کنند که بعد از گذشت حداقل ۸ هفته از تزریق دوز دوم باید تزریق دوز سوم واکسن کرونا انجام شود اما در مورد واکسن‌های از نوع mRNA مانند فایزر و مدرنا باید بعد از گذشت حداقل ۲۸ روز اقدام کرد. بنابراین، پیش از تزریق دوز سوم واکسن کرونا حتما با پزشک خود مشورت کنید که در زمانبندی صحیح این کار انجام شود. نوع واکسن انتخاب شده برای دوز سوم نیز مهم است.

چه کسانی می‌توانند دوز بوستر واکسن کرونا را دریافت کنند؟

اساسا تزریق دوز بوستر یا تقویت‌کننده واکسن کرونا به‌منظور کمک به حفظ سطح ایمنی افراد در مدت طولانی‌تر ضرورت دارد. به‌همین‌دلیل، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC)، تزریق دوز بوستر را برای همه افراد بالای ۱۸ سال پس از گذشت یک زمانبندی مشخص توصیه می‌کند.

به عنوان مثال در مورد واکسن‌های غیر فعال شده‌ای مانند سینوفارم یا بهارات که حاوی ویروس کرونا کشته شده هستند، بعد از ۳ تا ۴ ماه از تزریق دوز دوم امکان تزریق دوز بوستر وجود دارد.

درحالی‌که در مورد واکسن‌های آدنوویروسی مانند آسترازنکا که حاوی بخش اسپایک ویروس درون یک وکتور (حامل) هستند، بهتر است حداقل ۴ ماه بعد از دوز دوم صبر کرد. در مورد واکسن‌های از نوع mRNA مانند فایزر و مدرنا باید بعد از گذشت ۶ ماه اقدام کنید.

جالب است بدانید که هنگام تزریق دوز بوستر نیز ممکن است عوارض جانبی موقتی مانند تب، لرز، بدن‌درد، سردرد، خستگی، بی‌قراری، تورم غدد لنفاوی و احساس درد در محل تزریق را تجربه کنید. نگران نباشید، این مسئله نشان می‌دهد که سیستم ایمنی بدن شما دوباره شروع به فعالسازی کرده است و مطمئنا میزان آنتی‌بادی بیشتر و پاسخ ایمنی قوی‌تری برای محافظت در مقابل ویروس کرونا ایجاد خواهد کرد.

بنابراین، بروز این علائم به این معنی نیست که شما بیمار هستید. تجربه نشان داده است که پس از دریافت دو دوز واکسن کرونا، عوارض دوز سوم یا بوستر به حداقل می‌رسد و عمدتا از نوع خفیف است. در واقع، واکنش‌های بدن به دوز اضافی کمی ملایم‌تر خواهد بود. زیرا از قبل دو بار با این شرایط برخورد کرده است و در هنگام ورود دوز سوم واکسن کرونا غالبا رفتار تقویتی دارد.

 البته اگر بعد از گذشت ۷۲ ساعت همچنان درگیر عوارض ذکر شده بودید باید با پزشک مشورت کنید. ممکن است قبل یا بعد از تزریق دوز بوستر ناقل ویروس کرونا شده باشید و حال با گذشت ۲ تا ۳ روز علائم اصلی آن در قالب تب، لرز، بدن‌درد، سردرد و غیره خود را نشان داده‌اند.

دوز سوم چه واکسنی بزنیم؟ آیا برای تزریق دوز بوستر یا دوز سوم واکسن کرونا باید صرفا از همان واکسن قبلی استفاده کرد؟

تا الان مطالعات محدودی در این زمینه انجام شده است. با وجود اینکه بعضی از پزشکان توصیه می‌کنند که در مورد واکسن‌های حاوی ویروس کشته و غیرفعال شده مانند سینوفارم بهتر است برای دوز بوستر از همان نوع واکسن‌ها استفاده شود اما ضرورتی برای این امر وجود ندارد.

شما می‌توانید در این شرایط برای دوز سوم واکسن کرونا یا دوز بوستر، از واکسن‌هایی مانند آسترازنکا، اسپوتنیک یا پاستوکووک استفاده کنید. طبق مطالعه‌ای، تلفیق واکسن‌های فایزر و آسترازنکا با مکانیسم‌های عمل متفاوت، پاسخ ایمنی عالی ایجاد کرده است.

از طرفی طبق یک تحقیق که اخیرا در کشور سنگاپور انجام شد، واکسن سینوفارم نتوانست در جمعیت زیادی از شرکت‌کنندگان سطح آنتی‌بادی معقولی برعلیه ویروس کرونا ایجاد کند. تقریبا یک‌چهارم افراد بالای ۶۵ سال کمتر از ۲۰ درصد تولید آنتی‌بادی و پاسخ ایمنی مناسب داشتند.

همین مسئله سازمان جهانی بهداشت (WHO) را واداشت که با تهیه بیانیه‌ای از همه افراد بالای ۱۸ سال سراسر جهان بخواهد که بعد از تزریق دوز دوم واکسن سینوفارم نسبت به تزریق دوز بوستر (دوز سوم سینوفارم) اقدام کنند. برای آشنایی باعوارض دوز سوم واکسن سینوفارم یا عوارض واکسن سینوفارم می‌توانید مقاله دیگر ما را مطالعه کنید.

اخیرا نیز سازمان غذا و داروی آمریکا بدون توجه به نوع واکسن‌های تزریق شده برای دوز اول و دوم، سه واکسن فایزر، مدرنا و جانسون اند جانسون را برای تزریق دوز بوستر مجاز اعلام کرده است.

بنابراین، می‌توان گفت که برای تزریق دوز بوستر امکان ترکیب برندهای مختلف وجود دارد. البته بهتر است در مورد واکسن‌های از نوع mRNA تغییر ماهیت نداد. یعنی برای دوز سوم واکسن کرونا یا دوز بوستر باید یک واکسن mRNA با همان برند یا برند دیگر تزریق کرد.

اصولا در مورد واکسن‌های حاوی ویروس کشته شده می‌توان یک تغییر ناگهانی ایجاد کرد. واکسن‌های از نوع آدنوویروس مانند آسترازنکا از هر نظر عالی هستند و امکان تزریق دوز بوستر (دوز سوم واکسن کرونا) آن‌ها از همین نوع فکر عاقلانه‌ای است.

دریافت مشاوره در زمینه تزریق واکسن کرونا

از نظر FDA و CDC، برای تزریق دوز بوستر یا تقویت‌کننده باید بر اساس آنچه در دسترس شما قرار گرفته است دست به انتخاب بزنید. برای کسانی‌که در حال حاضر واجد شرایط دریافت دوز بوستر هستند، مزایای شناخته شده و بالقوه دریافت واکسن‌های متفاوت بیشتر از خطرات شناخته شده در زمینه ترکیب و تطبیق آن‌ها است.

بنابراین با توجه یه نکات ذکر شده، در پاسخ به سوال آیا زدن دوز سوم واکسن لازم است؟ می‌توان گفت که دریافت دوز سوم واکسن کرونا یا دوز بوستر برای همگان نه تنها کافی بلکه لازم است تا بتوان با تقویت قدرت سیستم ایمنی بدن افراد مختلف، شدت همه‌گیری ویروس کرونا در جهان را کاهش داد.

نمی‌توان پیش‌بینی کرد که این ویروس منحوس تا چه زمانی همراه ما خواهد بود. مهم این است که به‌دنبال ضعیف‌تر کردن هرچه سریع‌تر آن با واکسیناسیون به‌موقع باشیم!

اگر هنوز در مورد تزریق دوز سوم یا بوستر واکسن کرونا دارای ابهام هستید و شرایط مراجعه حضوری را ندارید. پیشنهاد می‌کنیم از پزشک آنلاین کرونا در پذیرش ۲۴ مشاوره آنلاین تلفنی و متنی بگیرید. مشکلات خود را مطرح کرده و از مشاوره‌های بهترین دکتر عفونی آنلاین برای رفع ابهام استفاده کنید.