۲۵ علت لرزش دست و ۱۰ توصیه برای درمان رعشه دستان

لرزش دست (Hand tremor/Shaky hands) یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که امروزه غریبان گیر طیف‌های سنی مختلفی از جامعه شده است. به‌طوری‌که ما شاهد مراجعه بسیاری از افراد به متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) با شکایت از مشکل رعشه دست هستیم.

این بیماری سن و سال خاصی نداشته و در هر رنج سنی دیده می‌شود. به‌عنوان‌مثال هم یک پیرمرد می‌تواند مراجعه کننده باشد و هم یک نوجوان و یا حتی یک کودک که از لرزش دست رنج می‌برد. البته این مشکل در افراد با سن و سال بالاتر، بیشتر دیده می‌شود. بررسی علل و چرایی ایجاد رعشه دست بسیار سخت و پیچیده است.

چرا که لرزش در دست‌ها هم می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد و هم می‌تواند هیچ علت خاصی نداشته. معمولاً لرزش دست علامت خطرناکی از یک بیماری نیست و با روش‌های گوناگونی که ادامه توضیح خواهیم داد به راحتی قابل کنترل است. حتی در بسیاری از موارد دیده می‌شود که فرد اعتنایی به لرزش دست‌هایش نداشته و زندگی عادی خود را ادامه می‌دهد. اما با این همه حال این بیماری می‌تواند در زندگی عادی و روزمره یک فرد تأثیر منفی گذاشته و کارهای روزانه آن را مختل کند.

در این مقاله می­خواهیم به شما بگوییم که رعشه دست چیست و چگونه می­توان آن را درمان کرد. پس در ادامه با ما همراه باشید.

رعشه دست یا لرزش دست چیست؟

لرزش دست یا Hand Tremors همان اسپاسم عضلانی است که به صورت غیرارادی اتفاق می‌افتد. این انقباضات عضلانی ممکن است در هر جایی دیگر هم باشد. در بسیاری از موارد لرزش دست در جوانی مشکل حادی نیست. اما اگر تکرار داشته باشد باید پیگیری شود.

تعریف علمی لرزش (Tremor) به شرح زیر است؛

لرزش به انقباضات غیرارادی و ریتیمک عضلانی است که سبب لرزیدن برخی از نواحی بدن می‌شود. در اغلب اوقات، لرزش در دست‌ است اما گاهی هم بازوها، پا، بالاتنه، تارهای صوتی و یا سر هم لرزش دارند. طبق گفته پزشکان، لرزش دست امری فیزیولوژیک است. یعنی همواره لرزش خفیفی در دست وجود دارد.

همچنین در مواردی لرزش از وجود بیماری‌های مرتبط با مغز و اعصاب به خصوص پارکینسون خبر می‌دهد. هر چند بررسی و اثبات این مسئله نیاز به آزمایش و چکاپ توسط دکتر مغز و اعصاب دارد، اما در این مطلب به بررسی علت لرزش دست ها و درمان آن به صورت ساده می‌پردازیم.

لرزش اساسی دست‌ها

شاید در میان عموم مردم این باور مرسوم باشد که علت لرزش دست، بیماری پارکینسون است. اما یافته‌ها نشان می‌دهد که اکثر لرزش‌ها به دلیل لرزش اساسی (Essential Tremor) است. منشا این اختلال حرکتی ناشناخته است و از آن با عنوان لرزش خوش‌خیم، لرزش خانوادگی و یا ET نیز یاد می‌شود.

تفاوت این لرزش با لرزش دست در بیماری پارکینسون این است که لرزش اساسی زمانی رخ می‌دهد که فرد سعی دارد کاری مثل نوشتن یا خوردن را انجام دهد. اما در بیماری پارکینسون این گونه نیست و حتی وقتی بیمار در حال استراحت است هم لرزش دارد.

علائم رعشه دست؛ نشانه‌های شروع ابتلا به لرزش دست چیست؟

به طور کلی نمی‌توان علائم خاصی را نشانه ای از بروز رعشه دست دانست. این بیماری نشانه‌های خاصی را پیش از شروعش ندارد و از این رو پزشکان نیز نمی‌توان به صراحتاً عواملی را از نشانه‌های لرزش دست بدانند. با این همه حال ما در این مقاله سعی کردیم به چند نکته بپردازیم که می‌توانند دلیلی بر شروع لرزش دست شوند.

اگر شما نیز این علائم را در خود یا اطرافیانتان دیدید، بهتر است هر چه سریع‌تر به یک متخصص لرزش دست مراجعه کنید تا پس از ویزیت و انجام آزمایش‌های مختلف، وجود یا عدم وجود لرزش دست در شما مشخص شود. از جمله از علائم لرزش دست عبارت هستند از:

• ناتوانی در برداشتن اشیا (مخصوصاً اشیا سنگین)
• لرزیدن مایعات داخل فنجان یا لیوان، وقتی می‌خواهید آن‌ها را بنوشید
• لرزش دست‌هایتان در مواقع حساس و در زمان‌هایی گه استرس دارید
• زمان‌هایی که می‌خواهید چیزی بنویسید، اذیت می‌شوید

توجه داشته باشید که علائم گفته شده در بالا شایع‌ترین نشانه‌هایی هستند که خبر از ایجاد لرزش دست در شخص می‌دهند. یعنی شاید در مراحل ابتدایی شما فقط در نوشتن یا برداشتن اشیا سنگین دستتان بلرزد اما رفته‌رفته این لرزش دایمی شده و در همه حالاتی به سراغ شما می‌آید.

شایان ذکر است که این بیماری هر چه زودتر تشخیص داده شود، درمان رعشه انگشتان دست سریع‌تر و بهتر خواهد بود. از این رو به شما توصیه می‌کنیم در صورتی که چنین نشانه‌هایی در خود می‌بینید، حتماً در برنامه‌های خود مراجعه به یک پزشک را در اسرع وقت داشته باشید.

مهم‌ترین دلایل لرزش دست چیست؟ علت لرزش دست

لرزش دست به خودی خود نگران‌کننده نیست. اما در برخی موارد بیش از حد نرمال بوده و سبب اختلال در انجام کارهای روزمره می‌شود. در این حالت حتما باید با دکتر لرزش دست مشورت کرد تا کنترل شود. در حالت کلی ممکن است لرزش به یکی از دلایل زیر باشد:

1. لرزش دست هنگام استرس
2. خستگی
3. مصرف بیش از اندازه کافئین
4. تیروئید پرکار
5. افزایش لرزش فیزیولوژیک دست به دلیل اضطراب
6. قند خون پایین
7. مصرف سیگار لرزش طبیعی دست را بیشتر می‌کند.
8. استفاده بیش از حد از مشروبات الکلی و یا ترک یکباره الکل
9. شرایط روانپزشکی مثل افسردگی یا شوک پس از سانحه
10. کمبود ویتامین B12
11. اختلالات کبدی یا کلیوی
12. فشار عصبی
13. ورزش شدید
14. کمبود خواب
15. حملا عصبی پانیک
16. مصرف برخی از داروها
17. بیماری‌های نورولوژیک مثل آتاکسی فامیلیال
18. بیماری حرکتی سیستم عصبی به نام دیستونی است. در این حالت مغز سیگنال‌هایی مبنی بر افزایش غیر عادی انقباض عضلات اندام‌ها را می‌فرستند و در همین راستا دست‌ها و یا سایر اندام‌ها شروع به لغزیدن می‌کنند.
19. ضربه‌های مکرر مغزی به قسمت‌های خاصی از مغز فرد وارد شده است که کنترل حرکات دست را عده دار بودند
20. سکته مغزی ایسکمیک در فرد رخ داده است یعنی شریان‌های اصلی مغز توسط لخته خونی که ایجاد شده، بسته شده‌اند.
21. بیماری ام اس (ماتیپل اسکلروروزیس)
22. اسنشیال ترمور (در این بیماری، لرزش از دست‌ها شروع شده و سپس به سایر اندام‌های بدن می‌رسد.)
23. ابتلا به بیماری پارکنسون و لرزش دست
24. مسمومیت با جیوه
25. افسردگی و اضطراب حاد (برخی داروهای تجویز شده در بیماری روانشناختی نیز عارضه لرزش و رعشه دست را به همراه دارند.)

موارد ذکر شده در بالا مهم‌ترین و در عین حال کلی‌ترین عللی بودن که سبب ایجاد رعشه دست در یک فرد می‌شوند. ممکن است لرزیدن دست شما ناشی از عوامل دیگری باشد که تشخیص آن بر عهده پزشکتان است.

اگر لرزش و رعشه دست ناشی از بیماری‌هایی که بیان کردیم نباشد، درمان لازم نیست. در واقع لرزش دست هنگام استرس و فشارهای عصبی طبیعی است و درمان دارویی ندارد. مگر در مواردی که زندگی عادی فرد را دچار مشکل کند.

به طور کلی می‌توان گفت اگر لرزش دست به صورت خفیف بوده و گاه گداری رخ دهد، آن‌چنان ضروری نیست که به یک پزشک مراجعه کنید و درمان خانگی لرزش درست یا توصیه‌های درمان رعشه دست در طب سنتی معضل لرزیدن دستان خود را درمان کنید.

اما اگر لرزش دستانتان زیاد باشد و در زندگی عادی و روزمره‌تان تأثیر بگذارد، توصیه می‌کنیم که هر چه سریع‌تر به یک پزشک متخصص لرزش دست مراجعه کنید.

برخی از عوامل لرزش دست را در ادامه مفصل‌تر توضیح داده‌ایم:

رعشه دستان در پارکینسون (Parkinson’s Disease)

بیماری PD یک اختلال عصبی است که در آن بخشی از سلول‌های مغزی در ناحیه‌ای به نام ماده سیاه از بین می‌رود. این قسمت مسئول نورون‌های تولیدکننده دوپامین است که نقشی مهم در لرزش دارند. پارکینسون از آن دست بیماری‌های است که علائم کم‌کم بروز پیدا کرده و شدت آن‌ در هر فرد متفاوت است.

در این بیماران لرزش دست یکی از علائم است که معمولا در هر دو حالت استراحت یا عملی رخ می‌دهد. لرزش در این بیماران اغلب از یک سمت بدن شروع و سپس گسترش پیدا می‌کند. همچنین در شرایط استرس و فشارهای عصبی شدید، لرزش بیماران بیشتر می‌شود.

لرزش دست در ام اس MS (Multiple sclerosis)

بیماری ام اس، بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به غلاف میلین سلول‌های مغز و نخاع حمله و آن‌ را تخریب می‌کند. در بیمارانی که سلول‌های سیستم عصبی مرکزی آن‌ها مورد تهاجم قرار گرفته، لرزش یکی از عوارض بیماری است که تجربه می‌کنند.

رعشه دست با سکته مغزی (Stroke)

یکی از عوارض سکته مغزی، لرزش است که بسته به محل آسیب مغز، خود را به شکل لرزش عملی یا لرزش در حالت استراحت نشان می‌دهد.

لرزش دست به علت عوارض برخی از داروها

مصرف برخی از داروها ممکن است سبب لرزش دست شود. معروف‌ترین این داروها شامل موارد زیر می‌شوند:

1. داروهای ضد افسردگی
2. ضد تشنج
3. بعضی از داروهای آسم
4. لرزش دست با مصرف داروهای سرطان
5. آنتی‌بیوتیک‌های خاص
6. داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
7. لرزش دست در مصرف آمفتامین
8. کورتیکو استروئیدها
9. سالبوتامول
10. کافئین
11. کورتیکواستروئید

انواع رعشه دست

پزشکان بیماری عرشه دست به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌کنند که عبارت‌اند از لرزش در حال استراحت (Resting Tremor) و لرزش در حال فعالیت (Action Tremor) که هر کدام از آنها را به صورت جداگانه شرح داده‌ایم.

لرزش دست در حال استراحت

این نوع لرزش زمانی رخ می‌دهد که شما از ماهیچه‌های دست استفاده‌ای ندارید و آن‌ها در حال استراحت به سر می‌برند. یعنی بدون انجام هیچ گونه فعالیتی مشاهده می‌کنید که یکی از دست‌های شما یا هر دو دست شما در حال لرزیدن هستند. یکی از عمده دلایل این نوع لرزش استرس و اضطراب است.

لرزش دست در حال فعالیت

این نوع لرزش زمانی به سراغ شما می‌آید که در حال انجام دادن کاری هستید و به اصطلاح از دست خود استفاده می‌کنید. در واقع بیشتر این لرزش‌ها از نوع تومور هنگام فعالیت هستند. به‌عنوان‌مثال شما وقتی دست خود را دراز می‌کنید یا وسیله‌ای را بر می‌دارید یا می‌خواهید نوشته‌ای را روی کاغذ بنویسید، دست‌هایتان شروع به لغزش می‌کند. از جمله از علل این نوع لغزش می‌توان ضعف ماهیچه‌ها و یا رنج بردن از بیماری‌هایی نظیر ام اس دانست.

البته شایان ذکر است که برای انواع مختلف رعشه دست ۲۰ نوع مختلف شناسایی شده است که هر کدام از آن‌ها به نحوی دست را می‌لرزانند. اما در بین انواع مختلفی از این بیماری که شناخته شده است، دو مدل لرزش در حال فعالیت و لرزش در حال استراحت مهم‌ترین و در عین حال شایع‌ترین نوع هستند. بیش از ۹۹ درصد افرادی که دست‌هایشان می‌لرزد ناشی از این دو نوع که بیان کردیم است.

پیشگیری از رعشه دست ممکن است؟

همان گونه که گفتیم علل بسیار زیادی در بروز رعشه دست وجود دارد. از این رو با بررسی این عوامل می‌توان راه‌های مناسبی را برای پیشگیری از بروز آن‌ها ارائه داد. از جمله از نکاتی که می‌توانید با رعایت آن‌ها از این بیماری پیشگیری کنید عبارت‌اند از:

• دور ماندن از استرس و شرایطی که باعث ایجاد استرس می‌شوند
• خودداری کردن از مصرف مشروبات الکلی؛ یا خودداری از مصرف بیش از اندازه آن‌ها
• دور ماندن از اضطراب و محیط‌هایی که مظطرب تان می‌کنند.
• دوری کردن از مصرف بیش از اندازه کافئین
• توجه به رژیم غذایی و مصرف مواد غذایی که سرشار از منیزیم، امگا ۳ و ویتامین B هستند
• مصرف مکمل‌هایی نظیر ویتامین B
• ورزش کردن و رسیدگی به تناسب بدنتان؛ مخصوصاً عضلات و ماهیچه‌های دست
• تا حتی‌الامکان از مصرف داروهایی که باعث ایجاد لرزش دست می‌شوند خودداری کنید.

با رعایت نکاتی که در این متن ذکر کردیم تا حد بسیار زیادی می‌توانید از بروز لرزش دست در خود و عزیزانتان پیشگیری کنید.

انواع راه‌های درمان رعشه دست

روش‌های بسیار زیادی برای درمان قطعی لرزش دست و یا حداقل کنترل لرزش دست وجود دارد. پزشک پس از ویزیت بیمار و انجام تست‌های مختلف دلیل رعشه دست را یافته و مطابق با آن، روش درمانی خاصی را تجویز می‌کند. در ادامه با تشخیص دکتر می‌توان از روش‌های زیر برای درمان قطعی لرزش دست یا کنترل آن کمک گرفت.

۱. درمان رعشه دست با تغییر لایف استایل (سبک زندگی)

در اولین قدم بهتر است برای درمان لرزش دست در جوانی، در زندگی خود تغییراتی ایجاد کنید. ورزش، مدیتیشن و رژیم غذایی مناسب و سرشار از سبزیجات و میوه‌ها از جمله فاکتورهایی هستند که می‌توانند نقش مهمی در کنترل بیماری عصبی داشته باشند.

حذف سیگار و الکل و کاهش مصرف کافئین هم در درمان لرزش بسیار تأثیرگذار هستند. هیدراته کردن بدن با مصرف روزانه ۴ تا ۶ فنجان آب، در جهت دفع سموم از بدن، راهی دیگری برای درمان لرزش دست‌ها است.

۲. فیزیوتراپی لرزش دست

یکی دیگر از راه‌های درمان قطعی لرزش دست، مراجعه به یک فیزیوتراپیست و انجام تمرینات درمانی در ناحیه دست و مچ است.

انجام تمرینات ورزشی برای لرزش دست بخصوص تمرینات که مربوط به ناحیه دست و بخصوص مچ دست می‌شوند، لرزش‌های شما را به سرعت کاهش می‌دهد و در بلندمدت درمان می‌کند.

۳. حفظ آرامش در هنگام لرزش دست

یکی از دلایل اصلی لرزش دست، اضطراب و استرس زیاد است. بسیاری از افرادی که دچار این مشکل هستند همواره در معرض فشارهای عصبی بوده و شخصیت مضطربی دارند. بنابراین انجام تکنیک‌های تمدد اعصاب و ماساژ درمانی می‌تواند کمک زیادی به درمان آن‌ها بکند. همچنین نباید از معجزه خواب کافی و استراحت نیز غافل شد.

۴. مصرف قرص برای لرزش دست

گاهی پزشک مجبور است برای کنترل لرزش‌ها، از دارو استفاده کند. قرص‌های مسدودکننده بتا (نظیر پروپرانولول ، نادولول، متوپرولول و یا بیسوپرولول)، لوودوپا، پریمیدون و داروهای ضد تشنج از مهم‌ترین داروهای لرزش دست به شمار می‌آیند.

۵. درمان لرزش دست با جراحی

در مواردی هم که درمان‌های دارویی و تمرینات فیزیوتراپی جواب نمی‌دهد پزشک از عمل‌های جراحی مثل تالاموتومی و یا تحریک عمیق مغز (DBS) برای رفع لرزش استفاده می‌کند.

۶. درمان گیاهی لرزش دست

یک راه دیگر رفع لرزش دست، به دست آوردن آرامش از طریق نوشیدن دمنوش‌های گیاهی مثل چای بابونه، اسطوخودوس یا چای والری است. همچنین مصرف مکمل‌های ویتامین B12 هم می‌تواند لرزش را کمتر کند.

۷. استفاده از توپ استرس برای درمان رعشه دست

یکی از مؤثرترین روش‌ها برای کنترل لرزش دست است. در این حالت شما یک توپ را به مدت ۵ ثانیه در دست خود می‌فشارید و ۱۰ ثانیه پس از آن استراحت می‌کنید. انجام این حرکت به صورت متداول در طول روز بسیار مفید خواهد بود.

۸. درمان لرزش دست در طب سنتی

طب سنتی با استفاده از گیاهان مختلف، سعی در کنترل و درمان رعشه‌ دست داشته و در این کار نیز به شکل قابل توجهی موفق بوده است. البته طب سنتی نیز برای لرزش‌های حاد و شدید راهکاری نداشته و تنها برای کنترل لرزش‌های خفیف مؤثر است.

۹. درمان بیماری‌های زمینه‌ای لرزش دست

اگر علت لرزش دست‌های شما ناشی از بیماری‌های دیگر همچون پر کاری تیروئید و یا نارسایی‌های کبد و کلیه باشید، پزشکان با تجویز قرص برای لرزش دست می‌توانند تا حد زیادی آن را کنترل کنند.

۱۰. مراجعه به روانپزشک برای درمان لرزش دست

از آنجایی که بسیاری از دلایل لرزش دست به استرس و اضطراب بر می‌گردد، شما می‌توانید با مراجعه به یک روانپزشک و ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خود، به شکل قابل توجهی رعشه دستتان را کنترل کنید. اگر دچار حملات پانیک هستید، حتما این مشکل را نیز با پزشکتان در میان بگذارید.

سؤالات متداول درباره رعشه و لرزش در دست

علت لرزش دست و تپش قلب همزمان چیست؟

در لرزش دست عصبی یا بر اثر استرس، معمولا تپش قلب وجود ندارد. اما گاهی برخی از بیماران از لرزش دست چپ و قلب با ضربان تند شاکی هستند. علت این موضوع می‌تواند یکی از بیماری‌های زیر باشد:

• بیماری فیبریلاسیون دهلیزی (Atrial Fibrillation)
• حملات پانیک
• افت قند خون (هیپوگلیسمی)

بهتر است اگر لرزش و تپش قلب به طور همزمان برای شما اتفاق می‌افتد، حتما با یک دکتر مغز و اعصاب آنلاین مشورت کنید.

کمبود چه ویتامینی باعث لرزش دست می‌شود؟

ویتامین ۱۲ B از جمله از مهم‌ترین ویتامین‌هایی است که کمبود آن در بدن باعث اثر منفی در سیستم عصبی و مغزی می‌شود. شما می‌توانید با مصرف مواد غذایی نظیر گوشت، مرغ، شیر و ماهی به حد قابل توجهی این ویتامین را تأمین کنید؛ بنابراین بهتر است در رژیم غذایی‌تان از مواد غذایی که سرشار از ویتامین B12 هستند استفاده کنید. منیزیوم، تیتانیوم نیز از دیگر مواد مؤثر در جلوگیری از لرزش دست هستند.

علت لرزش دست در جوانی چیست؟

در واقع علت اصلی لرزیدن دست افرادی که جوان و کم سن و سال هستند انجام کار زیاد یا مصرف بیش از حد قهوه است. اما باز هم ممکن است که این لرزش به یک بیماری پیش‌زمینه‌ای ربط داشته باشد پس حتماً بایستی به یک پزشک مراجعه کنید.

آیا لرزش دست در پیری طبیعی است؟

به طور کلی هر چقدر بدن ضعیف‌تر می‌شود، احتمال لرزش دست نیز بالاتر می‌رود. افراد پیر به دلیل سن و سال زیادی که دارند، سیستم ایمنی و قدرت کم‌تری دارند، از این رو لرزش دست آن‌ها قابل توجیه بوده و طبیعی است. البته شما می توانید پیش از رسیدن به این مرحله، از یک دکتر مغز و اعصاب کمک بگیرید تا بیماری بیشتر پیشرفت نکند.

رعشه دست مشکل عصبی است یا بیماری؟

ممکن است برای شما پیش آمده باشد که در شرایط خاص، قلبتان تند تند می‌زند، گلو خشک شده و همزمان دست‌ها به لرزش می‌افتند. این وضعیت در تنش‌های عصبی برای اغلب ما اتفاق می‌افتد. سؤال این است آیا لرزش دست طبیعی و به خاطر اعصاب است یا خبر از بیماری می‌دهد؟

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

علت رعشه دست می­تواند موضوع جدی باشد. بیشتر افراد با لرزش‌های خفیف دست مواجه می‌شوند. همه ما تجربه لرزیدن دست‌هایمان را هنگامی که وسیله سنگینی را بلند می‌کنیم، یا در حال آزمون دادن هستیم و در محیطی استرس‌زا قرار گرفته‌ایم، تجربه کرده‌ایم.

از این رو لرزش دست تبدیل به یک موضوعی معمولی و نرمال تبدیل شده است. حال آنکه اگر لرزیدن دست‌هایتان شدید است و در مدت زمان‌های کوتاهی رخ می‌دهد و باعث ایجاد اختلال در زندگی روزمره شما شده است، بهتر است هر چه سریع‌تر به یک فوق تخصص لرزش دست مراجعه کنید.

در واقع می‌توان گفت مراجعه به دکتر مغز و اعصاب زمانی اهمیت پیدا می‌کند که لرزیدن دست‌ها باعث ایجاد اختلال در زندگی روزمره فرد شود. همچنین اگر وقت کافی برای مراجعه حضوری ندارید، کمک گرفتن از یک دکتر مغز و اعصاب آنلاین نیز بسیار مفید خواهد بود