نوروپاتی دیابتی چیست؟ ۷ درمان انواع نوروپاتی دیابتی

نوروپاتی دیابتی چیست؟

در پاسخ به این سوال که «نوروپاتی دیابتیک چیست؟» می‌توان این‌گونه بیان کرد که نوروپاتی یکی از عوارض دیابت است. این بیماری می‌تواند منجر به مشکلاتی در سراسر بدن شود به‌طوری‌که نوروپاتی دیابتی چشم را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. دیابت می‌تواند بر اعصابی که حرکت، حس و سایر عملکرد‌ها را کنترل می‌کنند، تأثیر بگذارد.

گاهی اوقات، نوروپاتی می‌تواند اولین علامت دیابت باشد. مشکلات عصبی قابل توجه (نوروپاتی بالینی) می‌تواند در ۱۰ سال اول پس از تشخیص دیابت، ایجاد شود. هر چه مدت طولانی‌تری به دیابت مبتلا باشید، خطر ابتلاء به نوروپاتی افزایش می‌یابد. حدود نیمی از افراد مبتلاء به دیابت، به نوعی مبتلاء به نوروپاتی می‌شوند.

علت نوروپاتی دیابتی چیست؟

اگرچه علل دقیق نوروپاتی دیابتی ناشناخته است، عوامل متعددی ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند که برخی از آن‌ها عبارتند از:

۱. قند خون بالا

گلوکز خون بالا باعث تغییرات شیمیایی در اعصاب می‌شود و توانایی اعصاب برای انتقال سیگنال‌ها را مختل می‌کند. قند خون بالا همچنین می‌تواند به رگ‌های خونی که اکسیژن و مواد مغذی را به اعصاب می‌رسانند، آسیب بزند.

۲. شاخصه‌های متابولیکی

علاوه بر سطح گلوکز، سطوح بالای تری‌گلیسیرید و کلسترول نیز با افزایش خطر نوروپاتی مرتبط است. بیمارانی که اضافه وزن دارند نیز در معرض افزایش خطر ابتلاء به نوروپاتی دیابتی هستند.

۳. عوامل ارثی

برخی از ویژگی‌های ژنتیکی وجود دارند که ممکن است برخی از افراد را بیشتر از دیگران مستعد ابتلاء به بیماری‌های عصبی کنند.

انواع و علائم نوروپاتی دیابتی چیست؟

با توجه به این‌که انواع مختلفی از نوروپاتی دیابتی وجود دارد، علائم آن‌ها نیز متفاوت است:

۱. نوروپاتی کانونی (مونونوروپاتی دیابتی)

این نوع نوروپاتی دیابتی هر بار یک عصب را تحت تأثیر قرار می‌دهد و علائم آن بستگی به این دارد که کدام عصب تحت تأثیر قرار گرفته است. به عنوان مثال، می‌تواند بر اعصاب قفسه‌ی سینه تأثیر بگذارد و باعث بی‌حسی و درد در دیواره‌ی قفسه سینه شود.

از جمله علائم نوروپاتی کانونی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد در ناحیه‌ی ران
• درد شدید در ناحیه‌ی کمر یا لگن
• درد در قفسه‌ی سینه، شکم یا پهلو
• درد در پشت چشم
• ناتوانی در تمرکز چشم
• دوبینی
• فلجی در یک طرف صورت
• مشکلات شنوایی

۲. پلی نوروپاتی دیابتی

پلی نوروپاتی دیابتی بر اعصاب حسی و حرکتی محیطی متعددی تأثیر می‌گذارد که از نخاع به بازو‌ها، دست‌ها و پا‌ها منشعب می‌شوند.

از علائم پلی نوروپاتی دیابتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احساسات غیرمعمول مانند سوزن‌سوزن شدن، سوزش یا گزگز
• بی‌حسی و درد در دست‌ها و پاها
• ضعف در عضلات پا و دست
• درد یا گرفتگی شدید
• حساسیت شدید به لمس
• عدم حساسیت به درد یا تغییرات دما
• از دست دادن تعادل یا مشکل در راه رفتن روی سطوح ناهموار

۳. نوروپاتی دیابتی خودمختار

نوروپاتی دیابتی خودمختار در درجه‌ی اول بر اعصاب خودمختار (که با اندام‌های داخلی، فرآیند‌ها و سیستم‌های قلب، دستگاه گوارش، اندام‌های جنسی، مجاری ادراری و غدد عرقی در ارتباط هستند)، تأثیر می‌گذارد.

علائم این نوع پلی‌نوروپاتی دیابتی شامل موارد زیر است:

• حالت تهوع و استفراغ مداوم
• اسهال یا یبوست
• ناهنجاری در تعریق
• اختلال عملکرد جنسی
• مشکلات گوارشی
• کاهش فشار خون
• اختلال در درک درد
• هیپوگلیسمی (Hypoglycemia)

۴. نوروپاتی پروگزیمال (آمیوتروفی دیابتی)

نوروپاتی پروگزیمال یک نوع نسبتاً نادر از نوروپاتی دیابتی است که در حدود ۱٪ از بیماران مبتلاء به دیابت نوع ۲ رخ می‌دهد. علامت اصلی درد عصبی است که از قسمت بالای ران یک پا شروع می‌شود و می تواند لگن و کمر را درگیر کند. کاهش وزن در حدود ۳۵٪ از بیماران مبتلا به نوروپاتی پروگزیمال مشاهده شده است و حدود ۱۸٪ علاوه بر درد، ضعف در ناحیه‌ی آسیب دیده را نیز تجربه می‌کنند. با پیشرفت این بیماری در طول ماه‌ها، درد می‌تواند گسترش یابد و قسمت های بالایی و پایینی هر دو پا را درگیر کند.

برای دریافت نوبت از متخصص دیابت یا دکتر بیماریهای مغز و اعصاب کافی است با پذیرش ۲۴ تماس بگیرید.

آیا نوروپاتی دیابتی درمان دارد؟ اصول درمان نوروپاتی دیابتی

از آن‌جا که در سال‌های اخیر، نحوه‌ی تغذیه و سبک زندگی با تغییرات زیادی همراه بوده، این تغییرات منجر به افزایش مبتلایان نوروپاتی دیابتی شده است.

یکی از ویژگی‌های نوروپاتی دیابتی، آسیب‌های عصبی فراوان در فرد مبتلاء است که سبب می‌شود مشکلات عدیده‌ای برای فرد بیمار به‌وجود آید.

عفونت‌های مجاری ادرار و بی‌اختیاری ادراری، مشکلات گوارشی و افت شدید فشار خون از جمله مشکلاتی است که در اثر آسیب‌های عصبی برای فرد مبتلاء به نوروپاتی دیابتی به‌وجود می‌آید.

دکتر متخصص نوروپاتی دیابتی می‌تواند از سه طریق زیر به درمان این بیماری کمک کند:

۱. کند کردن روند پیشرفت نوروپاتی دیابتی

مهم‌ترین کار در جهت درمان نوروپاتی دیابتی، ارتقاء کنترل قند خون است. این کار اصلی‌ترین اقدام برای درمان نوروپاتی دیابتی به‌شمار می‌آید و می‌تواند روند پیشرفت بیماری را کاملاً معکوس کند. درمان‌های دیگر فقط به تسکین درد و کاهش دیگر علائم بیماری می‌پردازند و علت اصلی که همان قند خون زیاد است را درمان نمی‌کنند.

۲. تجویز مسکن و تسکین درد نوروپاتی دیابتی

در حال حاضر اگر عصبی آسیب ببیند متأسفانه هیچ راهی برای برگرداندن آن به‌حالت اول وجود ندارد. در این هنگام هیچ راه‌حلی به‌جز تجویز دارو‌های مسکن برای کاهش دردحاصل از آن وجود ندارد.

هنگامی که اعصاب محیطی در نوروپاتی دیابتی دچار صدمه می‌شوند، علاوه بر احساس درد، افسردگی یکی از عوارض جدی این بیماری به‌شمار می‌آید. از این‌رو پزشکان متخصص مغز و اعصاب، متخصصین داخلی یا پزشکان فوق‌تخصص غدد درون‌ریز برای درمان نوروپاتی دارو‌هایی را تجویز می‌نمایند. این دارو‌ها جهت التیام درد و کاهش افسردگی حاصل از نوروپاتی دیابتی برای بیمار در نظر گرفته می‌شوند.

۳. دارو‌ برای نوروپاتی دیابتی

انواع مختلفی از داروی نوروپاتی دیابتی تجویز می‌شوند که شامل موارد زیر هستند:

دارو‌های موضعی نوروپاتی دیابتی

یکی از داروهای موضعی کپسایسین (Capsaicin) است که اگرچه برای کارآیی آن، از نظر علمی شواهدی در دست نیست، اما بسیاری از بیماران با استفاده از آن‌ها کاهش درد را تجربه کرده‌اند.

داروهای سیستمیک نوروپاتی دیابتی

این داروها خود به چند گروه زیر تقسیم می‌شوند:

• داروهای ضد تشنج
• مهار کننده های باز جذب سروتونین و نور‌اپی‌نفرین (SNRs)
• ضد افسردگی های سه حلقه ای (TCAs)

داروهای تسکین‌دهنده درد نوروپاتی دیابتی

سازمان غذا و داروی آمریکا تنها سه دارو شامل دولوکستین (Duloxetine)، پرگابالین (Pregabalin) و تاپنتادول (Tapentadol) را برای تسکین درد ناشی از نوروپاتی دیابتی تایید کرده است.

از طرفی بسیاری از پزشکان پچ‌های پوستی (رساندن دارو از طریق پوست توسط چسب‌های مخصوص) لیدو کائین را برای بیماران تجویز می‌کنند.

داروهای افیونی (اپیوئید‌ها)

به‌نظر می‌رسد که دارو‌های افیونی (Opioid) تاثیر دارو‌نما دارند. شواهد علمی اثبات نشده و کم‌کیفیت نشان می‌دهد که دارو‌هایی نظیر اکسی‌کدون (Oxycodone)، ترامادول (Tramadol) و تاپنتادول (Tapentadol) اثر متوسطی بر تسکین درد دارند. به همین دلیل توصیه‌ی اکید می‌شود که استفاده از دارو‌های افیونی خط سوم درمان باشند.

درمان جدید نوروپاتی دیابتی

با رشد و پیشرفت علم و تکنولوژی‌، استفاده از تجهیزات پزشکی جدید، کمک زیادی به تسکین درد بیماران نوروپاتی دیابتی کرده است. در ادامه به بررسی انواع روش‌ جدید درمان نوروپاتی دیابتی می‌پردازیم:

۴. انرژی نوری تک‌فام مادون قرمز (MIRE)

با استفاده از دستگاه انرژی نوری تک‌فام مادون قرمز، نوری با طول موج ۸۰ نانومتر به بافت زیر جلدی نفوذ کرده و سبب گشاد شدن عروق خونی این بافت می‌شود. به این ترتیب با بهبود خون‌رسانی به اعصاب، فرآیند ترمیم بافت عصبی بهبود می‌یابد و در نتیجه‌ی آن التهاب و درد کمتر می‌شوند.

۵. تحریک عصب از طریق پوست (TENS) و الکتروتراپی (IFC)

در این روش‌ها، جریان الکتریکی از طریق تحریک با فرکانس کم در بافت نفوذ کرده و سبب تسکین سفتی، رفع درد‌های عصبی و بهبود ورم و زخم در پای مبتلایان به نوروپاتی دیابتی می‌شود.

۶. فیزیوتراپی

با فیزیوتراپی برای درمان نوروپاتی دیابتی، آموزش چگونه قدم زدن، نگه داشتن وضعیت صحیح بدن و نحوه‌ی جابه‌جایی به بیماران دیابتی تا حدود زیادی می‌توان از ایجاد زخم پا در این بیماران جلوگیری کرد.

همینطور بیماران دیابتی دچار قطع عضو با انجام تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی، می‌توانند از گرفتگی و سفتی عضلات رها شوند.

۷. درمان گیاهی و خانگی نوروپاتی دیابتی

برای داشتن زندگی سالم بهترین کار ایجاد تعادل در همه‌ی ابعاد آن است. برای کنترل نوروپاتی دیابتی و درمان آن بهتر است موارد زیر را رعایت کنید:

• قند خون خود را همیشه چک کنید.
• کنترل فشار خون بسیار مهم است.
• رژیم غذایی متعادل با وعده‌های کم داشته باشید.
• بیشتر از سبزیجات و میوه تازه استفاده کنید.
• برای داشتن وزن مناسب و متعادل ورزش کنید.
• از کشیدن سیگار جداً پرهیز کنید.

معمولاً بسیاری ترجیح می‌دهند برای درمان بیماری‌ها به‌جای استفاده از داروهای سنتزی از دارو‌های با منشاء طبیعی استفاده کنند. خوشبختانه برای تسکین درد‌های ناشی از بیماری نوروپاتی دیابتی از این دست دارو‌ها بسیار می‌توان استفاده کرد که شامل موارد زیر هستند:

داروهای مکمل اسیدهای چرب

استفاده از اسید‌های چرب نظیر امگا ۳، گاما لینولنیک اسید (Gamma-Linolenic acid) و آلفا لیپوئیک اسید (Alpha-Lipoic acid) در کاهش علائم نوروپاتی دیابتی بسیار موثر هستند.

دانه‌های گیاهی

استفاده از فلفل قرمز، گشنیز، شنبلیله، دارچین، میخک و زیره‌ی سیاه برای کاهش عوارض نوروپاتی دیابتی توصیه می‌شود. در صورت استفاده از این گیاهان به‌صورت دم‌نوش حتماً باید به موارد منع آن‌ها توجه شود.

برای دریافت نوبت از بهترین دکتر مغز و اعصاب یا ویزیت آنلاین متخصص مغز و اعصاب کافی است اپلیکیشن پذیرش ۲۴ را دانلود کنید.

سوالات متداول نوروپاتی دیابتی

برای نوروپاتی دیابتی چه بخوریم؟ مواد غذایی مفید برای نوروپاتی دیابتی

گوشت قرمز، کره‌ی بادام زمینی و لبنیات همگی سرشار از ماده‌ای به نام استیل ال کارنیتین (acetyl-l-carnitine) هستند که در درمان این بیماری بسیار موثر است.

اضافه کردن مخمر‌ به برنامه غذاییتان نیز میتواند مفید باشد. مخمری به نام سنت جان به‌صورت خوراکی در تسکین دردهای نوروپاتی دیابتی بسیار موثر است.

ویتامین‌های مفید برای نوروپاتی دیابتی چه هستند؟

ویتامین‌های گروه B (به‌خصوص B12) و E هم سبب کاهش علائم نوروپاتی دیابتی می‌شوند. مکمل‌های ب کمپلکس می‌توانند اثر بسیار خوبی بر روند درمان نوروپاتی دیابتی داشته باشند.

کرم موضعی برای تسکین نوروپاتی دیابتی چیست؟

یک کرم موضعی که حاوی کپسایسین است می‌تواند احساس سوزش را کاهش دهد. این ماده در فلفل وجود دارد.

آیا نوروپاتی دیابتی برگشت پذیر است؟

به‌طور قطع به یقین نمی‌توان در مورد این موضوع اظهار نظر کرد ولی مراجعه‌ی به‌موقع به پزشک متخصص می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد.

آیا نوروپاتی دیابتی دردناک است؟

معمولاً اختلالاتی که با اعصاب مرتبط هستند، موجب درد می‌شوند ولی درد آن بسته به شدت بیماری دارد.

آیا نوروپاتی دیابتی خطرناک است؟

این موضوع بستگی به میزان پیشرفت بیماری دارد. پس توصیه‌ی ما این است که حتماً تحت نظر یک پزشک متخصص قرار بگیرد.

درمان نوروپاتی دیابتی در طب سنتی ممکن است؟

طب سنتی چینی و طب سوزنی هم در انحراف ذهن و کاهش درد به‌صورت موقت، می‌تواند کمک کننده باشد.

سخن آخر

امروزه روش‌های زیادی برای درمان قطعی نوروپاتی دیابتی وجود دارد، اما بهترین کار تغییر سبک زندگی است. خوردن غذا‌های فست‌فود به‌جای غذا‌های سالم، کشیدن سیگار، اضافه وزن و.. از علل بسیار جدی بروز بیماری نوروپاتی دیابتی است. با ایجاد تغییر در سبک زندگی می‌توان از بروز مشکلات بسیار جدی این بیماری جلوگیری کرد.