درمان خانگی و دارویی یبوست در بارداری

یبوست در دوران بارداری و علت و درمان

اصولا عملکرد طبیعی روده از فردی به فرد دیگر متفاوت است. یبوست به معنای دفع کمتر از ۳ بار مدفوع در هفته و دفع مداوم مدفوع سخت است. اگر از یبوست رنج می‌برید، احتمالا دفع مدفوع برای شما دشوار یا دردناک است و نیاز به زور زدن دارید. برخی از افراد مبتلا به یبوست، حتی بعد از دفع مدفوع احساس می‌کنند که روده خود را به طور کامل تخلیه نکرده‌اند و نیاز به دفع بیشتر دارند.

طبق آمار، از هر ۴ زن ۱ نفر یبوست در بارداری را تجربه می‌کند. خوشبختانه اغلب این مشکل با پیشرفت بارداری خود‌به‌خود برطرف می‌شود. ازآنجایی‌که مادران در دوران بارداری امکان مصرف خودسرانه داروهای ملین یا مسهل را ندارند، بهتر است با مصرف مایعات، میوه و سبزیجات از بروز این مشکل پیشگیری شود. در صورت ابتلا به یبوست در بارداری نیز می‌توان به‌راحتی با درمان‌های خانگی آن را رفع کرد. در ادامه این مطلب به علل بروز این عارضه و راه‌های مختلف درمان آن اشاره خواهیم کرد.

یبوست در بارداری نشانه چیست؟

بروز این مشکل می‌تواند نشانه وجود یک رژیم غذایی با فیبر پایین، عوارض جانبی داروهای مولتی‌ویتامین، تغییرات هورمونی در دوران بارداری و غیره باشد. معمولا یبوست در اوایل بارداری رخ می‌دهد و با پایدار شدن سطح هورمون‌ها و تغییر رژیم غذایی مادر برطرف می‌شود.

پزشکان معتقد هستند که سطوح پایین فیبر غذایی در رژیم غذایی شما می‌تواند به بروز یبوست در بارداری کمک کند. با این حال، عوامل دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند علت یبوست در بارداری باشند. از علل احتمالی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هورمون‌ها: تغییر سطح هورمون‌های بدن و افزایش هورمون پروژسترون در اوایل بارداری، باعث می‌شود که حرکت مدفوع در روده بزرگ کُند شود. این مسئله روی افزایش مقدار آبی که روده بزرگ از مدفوع جذب می‌کند موثر است و منجر به یبوست در بارداری، خروج یک مدفوع سفت و زور زدن هنگام دفع می‌شود.
• مولتی‌ویتامین‌ها: اصولا ویتامین‌های دوران بارداری مملو از آهن و کلسیم هستند. آهن یک ماده معدنی مهم است که گاهی اوقات در دوران بارداری کمبود آن احساس می‌شود. مصرف مداوم ماده معدنی آهن می‌تواند باعث یبوست و خروج مدفوع سفت و سیاه رنگ شود.
• داروهای دوران بارداری: داروهایی که برای کنترل تهوع و استفراغ تجویز می‌شوند، داروهای ضد اسید برای رفع رفلاکس یا سوزش سر دل و برخی داروهای مسکن قوی می‌توانند در برخی از زنان یبوست ایجاد کنند. اگر هر یک از این داروها را در دوران بارداری مصرف می‌کنید و دچار یبوست شده‌اید، با پزشک خود در مورد اینکه آیا تغییر دارو یا مکمل شما می‌تواند کمک‌کننده باشد یا خیر، صحبت کنید.
• فشار رحم به روده: در طی بارداری رحم مدام در حال بزرگ شدن است تا بتواند با روند افزایش وزن جنین سازگار شود. این مسئله می‌تواند به روده فشار وارد کند و حرکت مدفوع را از طریق روده دشوارتر کند. به‌همین‌دلیل، یبوست در بارداری دوقلویی یا چندقلویی شایع‌تر است.

مطالعات نشان داده‌اند، خانم‌هایی که قبل از بارداری از یبوست مزمن رنج می‌برند، احتمالا در دوران بارداری علائم بدتری را تجربه خواهند کرد. اگر در این شرایط قصد بارداری دارید، سعی کنید قبل از بارداری سبک زندگی خود را تغییر دهید. رعایت یک رژیم غذایی سالم، نوشیدن مایعات زیاد و انجام ورزش منظم ممکن است به شما در حفظ حرکات منظم روده کمک کند.

درحالی‌که عارضۀ یبوست در بارداری اغلب نشانه بیماری نیست، اما در موارد نادر می‌تواند ناشی از شرایط جدی مانند تومور یا سرطان روده باشد .اگر نگران هستید و متوجه خون در مدفوع خود شده‌اید، با پزشک متخصص زنان و زایمان یا پزشک متخصص گوارش صحبت کنید.

عوارض یبوست در بارداری

اگر باردار هستید، لازم نیست نگران باشید که یبوست روی کودک شما تأثیر منفی بگذارد. زیرا عوارض ناراحتی روده مادر به نوزاد منتقل نمی‌شود. در بیشتر موارد، یبوست در دوران بارداری کوتاه‌مدت است و بدون درمان یا با حداقل درمان برطرف می‌شود. با این حال در موارد نادر، یبوست طولانی‌مدت می‌تواند باعث نهفتگی مدفوع شود که ممکن است نیاز به خارج کردن مدفوع توسط پزشک را داشته باشد.

در صورت عدم کنترل این شرایط، احتمال بروز نفخ، ناراحتی معده، شقاق مقعد، بواسیر (هموروئید) یا افتادگی رکتوم وجود دارد. بنابراین، یبوست در بارداری خطرناکه و باید درمان شود. خوشبختانه امروزه امکان درمان سریع یبوست در بارداری وجود دارد.

البته استفاده مداوم از ملین‌ها می‌تواند باعث تنبلی روده بزرگ و بدتر شدن شرایط شود. این داروها همچنین می‌توانند باعث عدم تعادل الکترولیت در برخی از افراد شوند. چنین مشکلی معمولاً افرادی را تحت تأثیر قرار می‌دهد که مشکلات سلامتی دیگری مانند دیابت یا بیماری کلیوی نیز دارند. بهتر است در مورد انواع ملین‌ها و دفعات مصرف آن‌ها با پزشک صحبت کنید.

درمان یبوست در بارداری چیست؟

مطمئنا این ابهام در ذهن شما شکل گرفته است که برای یبوست در بارداری چی بخورم؟ آیا نیاز به درمان دارویی است؟ پیشنهاد می‌کنیم در ابتدا به‌جای مصرف داروهای شیمیایی، سبک زندگی خود را تغییر دهید. اگر درمان یبوست بارداری با روش‌های خانگی امکان‌پذیر نشد، در مرحله بعد می‌توانید از ملین‌های ایمن تحت نظر پزشک استفاده کنید. البته مصرف ملین‌ها گاهی اوقات می‌تواند منجر به بروز عوارض جانبی مانند درد شکم و اسهال در بارداری شود.

روش‌های خانگی موثر برای رفع یبوست در بارداری

تجربه نشان داده است که استفاده همزمان از روش‌های ایمن زیر، کمک زیادی به درمان قطعی یبوست در بارداری می‌کند:

• افزایش میزان فیبر غذایی: در پاسخ به سوال برای درمان فوری یبوست چی بخوریم؟ می‌توان گفت که مصرف مکمل‌های فیبر یا افزایش خوردن غذاهای فیبردار مانند میوه‌ها، سبزیجات، مواد غذایی حاوی سبوس و غلات کامل می‌تواند عبور مدفوع از روده را تسهیل کند. قابل ذکر است که بزرگسالان باید روزانه بین ۲۸ تا ۳۴ گرم فیبر غذایی دریافت کنند. مصرف غذاهای خیلی چرب مانند انواع فست‌فود، غذاهای خیلی شیرین، نوشابه و الکل می‌تواند یبوست را تشدید کند.
• افزایش مصرف مایعات: نوشیدن آب کافی برای نرم نگهداشتن مدفوع و دفع آسان آن مهم است. اگر احساس می‌کنید که خوردن آب زیاد کمکی نمی‌کند، می‌توانید سوپ‌های رقیق، چای و آب میوه یا سبزیجات را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
• افزایش فعالیت روزانه: فعال بودن در حرکت سریع‌تر مدفوع در روده بزرگ موثر است. بنابراین ورزش منظم با تایید پزشک می‌تواند به رفع یبوست کمک کند. اگر امکان انجام حرکات ورزشی به‌خصوص در ماه‌های آخر بارداری را ندارید، سعی کنید هر روز پیاده‌روی ملایم داشته باشید.
• مصرف پروبیوتیک‌ها: میلیون‌ها باکتری مفید در روده بزرگ زندگی و به عملکرد صحیح آن کمک می‌کنند. در واقع پروبیوتیک‌ها حاوی همین باکتری‌ها هستند و مصرف آن‌ها باعث افزایش حرکات طبیعی و منظم روده می‌شود. از غذاهای سرشار از پروبیوتیک‌ها می‌توان به ماست، پنیر و دوغ اشاره کرد. امروزه مکمل‌های پروبیوتیک به‌صورت قرص یا پودر موجود هستند.

روش‌های پزشکی برای درمان سریع یبوست در بارداری

اگر درمان‌های خانگی فوق مؤثر نبودند، ممکن است زمان آن رسیده باشد که استفاده از گزینه‌های دیگر را با پزشک متخصص زنان و زایمان در میان بگذارید. برای زنانی که ویتامین‌های حاوی آهن در دوران بارداری مصرف می‌کنند، پزشکان ممکن است مصرف ویتامین‌هایی را توصیه کنند که حاوی آهن کمتری باشند.

درمان اولیه پزشکی برای یبوست در بارداری دارویی به نام ملین است که دستشویی رفتن را آسان‌تر و راحت‌تر می‌کند. اگرچه اکثر ملین‌ها به‌خوبی در جریان خون جذب نمی‌شوند و می‌توان آن‌ها را در دوران بارداری و شیردهی مصرف کرد، اما همیشه قبل از مصرف هر نوع دارویی در دوران بارداری با داروساز یا پزشک خود مشورت کنید. مطالعات ثابت کرده‌اند که درمان یبوست در بارداری با شیاف، قرص یا پودرهای زیر ایرادی ندارد:

• ملین‌های حجم‌دهنده: داروهایی مانند پودر پسیلیوم، متیل سلولز و پلی‌کربوفیل می‌توانند کمک زیادی به جذب بیشتر آب توسط مدفوع کنند. در نتیجه مدفوع بزرگتر و نرم‌تر شده و امکان دفع سریع‌تر و راحت‌تر آن فراهم می‌شود. فیبر غذایی نیز دقیقا چنین مکانیسمی دارد.
• ملین‌های روان‌کننده: داروهایی که یک پوشش لغزنده به مدفوع اضافه می‌کنند و بدین شکل می‌توانند به خروج راحت‌‌تر مدفوع از بدن کمک کنند. شیاف گلیسیرین یکی از انواع ملین‌های روان‌کننده است.
• ملین‌های اسمزی: این داروها علاوه‌بر بازجذب بیشتر آب بدن در روده‌ها برای نرم شدن مدفوع، در تحریک انقباض بیشتر روده برای خروج سریع‌تر مدفوع نیز موثر هستند. مصرف بیش‌ازحد ملین‌های اسمزی می‌تواند باعث گرفتگی و نفخ شکم شود. از انواع آن می‌توان به پلی‌اتیلن گلیکول و هیدروکسید منیزیم اشاره کرد.

قابل ذکر است که انواع قرص یبوست در بارداری می‌توانند باعث بروز انقباضات رحمی در برخی از خانم‌ها شوند. به‌همین‌دلیل، حتما در مورد مصرف داروهای ذکر شده با پزشک مشورت کنید.

درمان یبوست در بارداری طب سنتی

طب سنتی روش‌های جالبی برای درمان یبوست در بارداری سه ماه اول و پس از آن دارد. مواردی مانند:

• درمان یبوست در بارداری با روغن زیتون
• درمان یبوست در بارداری با انجیر
• درمان یبوست در بارداری با خاکشیر

روغن زیتون نوعی ملین روان‌کننده طبیعی است که با ایجاد پوشش روغنی در اطراف مدفوع، خروج آن را تسهیل می‌کند. میوه انجیر مانند آلو فیبر غذایی بالایی دارد و می‌تواند با جذب آب باعث حجیم و نرم شدن مدفوع شود. خاکشیر و تخم شربتی یکی از بهترین ملین‌های اسمزی طبیعی هستند که می‌توانند با بازجذب بیشتر آب بدن در روده‌ها و تحریک انقباض ماهیچه‌های روده باعث خروج راحت‌تر مدفوع شوند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

یبوست در بارداری ناراحت‌کننده است. با توجه به اینکه مادر همزمان از عوارض دیگری مانند تهوع صبحگاهی، افزایش آب زیر پوستی یا اِدم و غیره رنج می‌برد. اصولا در صورت بروز علائم زیر باید به پزشک متخصص زنان و زایمان یا پزشک متخصص گوارش مراجعه کرد:

• حالت تهوع
• دل درد
• استفراغ
• یبوست که بیش از ۱ تا ۲ هفته طول بکشد
• خونریزی از مقعد و راست‌روده
• بی‌نتیجه بودن مصرف ملین‌ها

درصورتی‌که به دلیل شرایط بارداری امکان مراجعه حضوری را ندارید، پیشنهاد می‌کنیم از صدها پزشک آنلاین زنان و زایمان یا گوارش پذیرش ۲۴ مشاوره آنلاین تلفنی و متنی بگیرید. مشکلات خود را مطرح کرده و از مشاوره‌های بهترین دکتر آنلاین زنان و زایمان برای درمان استفاده کنید. در این سامانه، امکان پرسش و پاسخ و مشاهده نظرات در مورد یبوست در بارداری و درمان آن وجود دارد.