علت و روش های درمان اسهال در بارداری چه هستند؟

آیا داشتن اسهال در بارداری طبیعی است؟

مشکلات گوارشی مانند یبوست و اسهال به‌دلیل تغییرات هورمونی، تغییر در رژیم غذایی، تغییرات فیزیکی و استرس مادر در دوران بارداری شایع هستند. با این حال، ممکن است به بارداری ربطی نداشته باشند و ناشی از عفونت یا اختلال روده باشند.

 اگرچه بعضی از خانم‌ها مشکلات گوارشی مانند اسهال در بارداری را جدی نمی‌گیرند، اما در صورت داشتن علائم شدید یا مداوم می‌تواند باعث بروز عوارضی مانند کم‌آبی و سوءتغذیه شود. در دوران بارداری این عوارض برای مادر و جنین آسیب‌زا هستند. به‌همین‌دلیل است که اگر مشکلات گوارشی شما ظرف چند روز برطرف نشد یا بدتر شد، بهتر است تحت درمان قرار بگیرید.

آب فراوان بنوشید و از مصرف نوشابه و قهوه خودداری کنید. اسهال به‌ندرت تهدیدکننده زندگی است، اما نباید خیلی ساده تلقی شود. متاسفانه برخی از خانم‌ها با تصور ارتباط اسهال در بارداری و جنسیت، این مسئله را جدی نمی‌گیرند و ناگهان با عوارض شدیدی مواجه می‌شوند. از نظر علمی نمی‌توان از طریق زمان بروز اسهال در بارداری، جنسیت جنین را تشخیص داد.

در این مقاله، نگاهی دقیق‌تر به مواردی که می‌تواند باعث اسهال در دوران بارداری شود و کارهایی که می‌توانید برای کاهش علائم خود انجام دهید، خواهیم داشت.

علائم اسهال در بارداری

اگر در طول یک روز، سه بار یا بیشتر دفع مدفوع شل یا آبکی داشته باشید، احتمالا دچار اسهال شده‌اید. از سایر علائم دل‌پیچه و اسهال در بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نفخ
• گرفتگی شکم
• دل‌درد
• دل‌پیچه
• احساس تعجیل برای دستشویی رفتن
• سردرد ناشی از کم‌آبی بدن
• ضعف و خستگی

علل مختلف بروز اسهال در بارداری

اگر اسهال شما ناشی از بارداری باشد، به دلایل زیر بروز کرده است:

• تغییرات هورمونی: این مسئله ممکن است باعث کند شدن حرکت سیستم گوارش و بروز یبوست یا باعث تسریع حرکت سیستم گوارشی و در نتیجه بروز اسهال شود. یکی از تغییراتی که می‌تواند باعث اسهال شود، افزایش سطح پروستاگلاندین است. اگرچه پروستاگلاندین مانند اکسی‌توسین به تحریک انقباضات در رحم کمک می‌کند، اما می‌تواند حرکت مواد غذایی در طول دستگاه گوارش را نیز افزایش دهد. اگر مدفوع خیلی سریع از روده‌ها عبور کند، می‌تواند منجر به اسهال شود. از علل اصلی اسهال در بارداری ماه اول و دوم یا اسهال در بارداری ماه سوم می‌توان به این مورد اشاره کرد.
• عوارض جانبی داروها: پزشکان معمولاً از داروی میزوپروستول برای القای زایمان استفاده می‌کنند. یک نوع پروستاگلاندین مصنوعی که دارای عوارض جانبی مانند اسهال است. مطمئنا پزشک متخصص زنان و زایمان پیش از تجویز داروها در دوران بارداری در این مورد با شما صحبت خواهد کرد.
• تغییرات رژیم غذایی: بسیاری از خانم‌ها از زمانی‌که متوجه بارداری می‌شوند، در رژیم غذایی خود تغییراتی ایجاد می‌کنند. تغییرات رژیم غذایی می‌تواند معده شما را ناراحت کند و به طور بالقوه باعث اسهال شود. یکی از علل اصلی اسهال در بارداری سه ماه اول همین مسئله است.
• حساسیت‌های غذایی جدید: حساسیت‌های غذایی ممکن است یکی از تغییراتی باشند که در دوران بارداری تجربه می‌کنید. غذاهایی که قبل از باردار شدن به‌خوبی آن‌ها را تحمل می‌کردید ممکن است اکنون خوردن آن‌ها باعث ایجاد گاز روده، ناراحتی معده یا اسهال شود.
• ویتامین‌های دوران بارداری: مصرف ویتامین‌های دوران بارداری برای سلامتی شما و همچنین سلامت جنین در حال رشد مفید است. اما این ویتامین‌ها ممکن است معده شما را ناراحت کرده و باعث اسهال شوند.

گاهی اسهال در بارداری حتما به‌دلیل بارداری نیست و باید به‌دنبال علل دیگری باشید. در ادامه به جزئیات آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

اسهال عفونی در بارداری

عفونت روده یکی از علل شایع اسهال است. علاوه‌بر مدفوع شل و آبکی، خانم‌های باردار مبتلا به اسهال عفونی ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کنند:

• مدفوع خونی
• حالت تهوع و استفراغ
• تب‌ولرز
• سرگیجه یا سبکی سر

برخی از میکروارگانیسم‌ها که می‌توانند باعث اسهال عفونی شوند، شامل موارد زیر هستند:

• باکتری‌هایی مانند اشریشیاکلی، کمپیلوباکتر، سالمونلا یا شیگلا
• ویروس‌ها، از جمله نورو ویروس و روتاویروس
• انگل‌هایی مانند ژیاردیا لامبلیا و کریپتوسپوریدیوم انتریتیس

معمولا در اثر مسمومیت غذایی و مصرف غذا یا آب آلوده این میکروارگانیسم‌ها به بدن منتقل می‌شوند.

اختلالات روده در بارداری

اسهال مزمن می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات روده‌ای باشد. مواردی مانند:

• بیماری‌های التهابی روده، از جمله بیماری کرون و کولیت اولسراتیو
• سندرم روده تحریک پذیر
• بیماری سلیاک

شرایط فوق علاوه‌بر اسهال می‌توانند طیف گسترده‌ای از علائم دیگر مانند موارد زیر را ایجاد کنند:

• درد و گرفتگی شکم
• گاز و نفخ
• کاهش وزن
• خستگی
• تهوع و استفراغ
• مشکلات پوستی و مفصلی
• کم‌خونی

به‌همین‌دلیل است که توصیه می‌کنیم اگر اسهال با علائم دیگر همراه شد، برای ارزیابی بیشتر به پزشک متخصص زنان و زایمان یا پزشک متخصص گوارش مراجعه و در زمینه علت اسهال در زنان باردار و درمان آن مشورت کنید.

روش‌های پیشگیری اسهال در ماه آخر بارداری

اسهال در سه ماهه سوم به‌خصوص اسهال در بارداری ماه اخر، خیلی هم غیر معمول نیست و با نزدیک شدن به موعد زایمان احتمال بروز آن بیشتر می‌شود. می‌تواند درست قبل از زایمان یا چند هفته قبل از آن رخ دهد و معمولا نشانه آمادگی بدن برای وقوع پدیده پیچیده‌ای به نام زایمان است.

اگر دچار اسهال در بارداری ماه هشتم یا اسهال در بارداری ماه نهم شده‌اید، این مسئله حتما به معنی زایمان زودرس یا سقط جنین نیست. بنابراین نباید نگران باشید و به سایر علائم زایمان یا سقط نیز توجه کنید.

برای پیشگیری از اسهال در بارداری ماه هفتم به بعد، حتما یک رژیم غذایی متعادل شامل میوه و سبزیجات داشته باشید و از مصرف غذاهای بیرون از منزل خودداری کنید. زیرا خطر مسمومیت غذایی شما را تهدید می‌کند. استرس خود را کنترل کنید، زیرا در بروز اسهال در بارداری موثر است. اگر به بیماری زمینه‌ای گوارشی مبتلا هستید، حتما پیش از بارداری به پزشک زنان و زایمان اطلاع دهید.

طبق گفته یک موسسه پزشکی در آمریکا، شما می‌توانید با نوشیدن حدود ۱۰ فنجان آب در روز از کم‌آبی در دوران بارداری جلوگیری کنید.

آیا اسهال در بارداری خطرناک است؟

اسهال در بارداری می‌تواند خفیف باشد و به سرعت از بین برود یا جدی‌تر باشد. از دست دادن آب از طریق روده‌ها می‌تواند منجر به کم‌آبی بدن شود که در دوران بارداری مضر است. بنابراین برای جلوگیری از خطرناک شدن اسهال، حتما آب و مایعات دیگر بنوشید. از علائم و نشانه‌های کم‌آبی بدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خشکی دهان
• احساس سبکی سر، سرگیجه یا اینکه ممکن است غش کنید
• سردرد
• کاهش دفعات ادرار کردن
• دفع ادراری که بوی قوی دارد
• ادراری که به رنگ زرد یا نارنجی بسیار تیره است

بنابراین، حتما به این علائم توجه کنید. اگر دچار کم‌آبی شده‌اید، پزشک ممکن است به‌صورت داخل وریدی (IV) مایعات استریل تزریق کند تا بدن شما به تعادل برسد. گاهی نیز در صورت تکرار اسهال خفیف، پزشک دستور انجام آزمایش خون و آنالیز نمونه مدفوع را می‌دهد تا احتمال وجود اسهال عفونی را بررسی کند. بسته به نتایج، ممکن است مجبور شوید آنتی‌بیوتیک یا داروی دیگری مصرف کنید.

آیا اسهال در بارداری سبب سقط جنین می‌شود؟

در زمان ابتلا به اسهال در بارداری، ممکن است نگران باشید که در روند بارداری شما مشکلی ایجاد شود یا اینکه نشانه‌ای از سقط جنین باشد. بهتر است بدانید که اسهال یک علت یا علامت معمول سقط جنین نیست.

درحالی‌که برخی از زنان در حوالی زمان سقط جنین دچار اسهال می‌شوند، اما داشتن یک دوره اسهال به این معنا نیست که سقط جنین در شرف وقوع است. اگر به هر دلیلی نگران بارداری خود هستید، باید با پزشک صحبت کنید.

درمان اسهال در بارداری

توصیه می‌کنیم که در روزهای اول وقوع اسهال در بارداری، از راهکارهای خانگی استفاده کنید. زیرا معمولا بیشتر موارد اسهال بدون درمان و مصرف دارو برطرف می‌شوند. از موثرترین راهکارها برای درمان اسهال در بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بدن خود را هیدراته نگهدارید: دفع مدفوع آبکی و شل از روده مقدار زیادی مایعات را از بدن شما خارج می‌کند. کم‌آبی می‌تواند به سرعت اتفاق بیفتد و عوارض جدی ایجاد کند، به‌خصوص اگر باردار هستید. پس بهتر است آب بنوشید تا مایعاتی که با اسهال از دست داده‌اید جایگزین شوند. مقداری آبگوشت یا سوپ نیز مصرف کنید تا برخی از الکترولیت‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی ازدست‌رفته بدنتان نیز جایگزین شوند. اما سعی کنید از مصرف نوشیدنی‌هایی که حاوی قند بالایی هستند (مانند آبمیوه‌های غیر طبیعی) اجتناب کنید زیرا باعث تشدید اسهال می‌شود.
• غذاهای ملایم بخورید: مصرف رژیم غذایی برت (BRAT) اغلب برای تسکین مشکلات گوارشی مانند اسهال، توصیه می‌شود که شامل موز، برنج، سس سیب و نان تست است. این‌ها با جذب آب اضافی روده باعث سفت شدن مدفوع می‌شوند. از طرفی قدرت جایگزینی الکترولیت‌ها را دارند.
• برخی از گروه‌های غذایی را مصرف نکنید: سعی کنید از خوردن غذاهای چرب، سرخ شده یا تند دوری کنید. همچنین سعی کنید مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین (مانند قهوه، چای و نوشابه)، شیر و لبنیات را محدود کنید. زیرا باعث بدتر شدن اسهال می‌شوند.
• داروهای مصرفی خود را بررسی کند: اگر مدت طولانی است دارویی مصرف می‌کنید که باعث اسهال می‌شود و بدن شما با آن سازگار نشده است، با پزشک خود در مورد تغییر احتمالی داروی خود صحبت کنید. بدون مشورت با پزشک، مصرف داروهای تجویزشده را قطع نکنید.
• پروبیوتیک‌ها را به رژیم غذایی خود اضافه کنید: پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های کوچک مفیدی هستند که در دستگاه گوارش برای ایجاد یک محیط سالم عمل می‌کنند. هنگامی‌که اسهال به‌دلیل مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک ایجاد می‌شود، مصرف مواد غذایی یا مکمل‌های حاوی پروبیوتیک‌ها ممکن است موثر باشد.

اگر اسهال شما در نتیجه مسمومیت غذایی و نفوذ ویروس یا باکتری باشد، اغلب در اثر دفع مداوم مدفوع از بدن خارج می‌شوند.

درمان دارویی اسهال در بارداری

برای درمان اسهال از مصرف داروهای بدون نسخه (OTC) خودداری کنید. همه این داروها برای زنان باردار ایمن نیستند. در صورت لزوم، پزشک براساس شدت علائم، داروی مناسب را برای شما توصیه یا تجویز می‌کند. برای زنان باردار با کم‌آبی شدید، پزشک ممکن است برای درمان اسهال در ماه آخر بارداری مصرف محلول آبرسانی خوراکی را پیشنهاد کند یا برای تزریق سرم قندی نمکی اقدام کند.

گفتگوی آنلاین با متخصص زنان و زایمان

یافته‌های جدید نشان می‌دهند که مصرف داروی لوموتیل می‌تواند در سه ماهه دوم و سوم به جنین آسیب برساند. داروی پپتوبیسمول ممکن است خطر کم‌وزنی نوزاد هنگام تولد و مرگ‌ومیر پری‌ناتال را افزایش دهد. مصرف داروهای ضد اسهال مانند دیفنوکسیلات-آتروپین یا بیسموت ساب سالیسیلات در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر اسهال شما بیش از ۲ تا ۳ روز طول کشید یا اگر شدید است، با پزشک خود تماس بگیرید. یک زن باردار در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر باید فورا مراقبت‌های پزشکی را دریافت کند:

• خروج مدفوع حاوی خون یا چرک
• اسهالی که بیش از ۴۸ ساعت طول بکشد
• دفع بیش از ۶ بار مدفوع شل در یک دوره ۲۴ ساعته
• تب ۳۹ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر
• استفراغ مکرر
• درد شدید در راست روده یا شکم
• بروز علائم کم‌آبی

درصورتی‌که شرایط مراجعه حضوری را ندارید، پیشنهاد می‌کنیم از صدها پزشک آنلاین زنان و زایمان یا گوارش پذیرش ۲۴ مشاوره آنلاین تلفنی و متنی بگیرید. مشکلات خود را مطرح کرده و از مشاوره‌های بهترین دکتر آنلاین زنان و زایمان و گوارش برای درمان استفاده کنید. در این سامانه، امکان پرسش و پاسخ و مشاهده نظرات در مورد اسهال در بارداری وجود دارد.