تومور مننژیوم مغزی چیست؟

تومورها همان‌طور که می‌دانید در دو دسته بدخیم و خوش خیم قرار می‌گیرند و بسته به عضوی که آن را درگیر می‌کنند، می‌توانند خطرناک باشند و زندگی فرد را تهدید کنند. به‌عنوان مثال تومورهای مغزی یا مرتبط با سیستم عصبی، جزو بدترین تومورها محسوب می‌شوند.

یکی از آن‌ها مننژیوم است، توموری که از مننژ‌ها یعنی غشایی که مغز و نخاع را احاطه کرده ایجاد می‌شود. مننژیوم در دسته تومور‌های اولیه سیستم عصبی مرکزی (CNS) قرار می‌گیرد.

به این معنی که این تومور از مغز یا نخاع شروع می‌شود. به‌طور کلی مننژیوم شایع‌ترین نوع تومور اولیه مغزی است. ولی با وجود این، تومور مغزی مننژیوم درجه بالا بسیار نادر است.

بیشتر مننژیوم‌ها بسیار آهسته رشد می‌کنند و اغلب طی سال‌ها بدون ایجاد علامت و نشانه قابل توجهی در سر می‌مانند و همیشه نیاز به درمان فوری ندارند. اما گاهی اثرات آن بر بافت مغز، اعصاب یا عروق مجاور ممکن است باعث ناتوانی جدی شود.

مننژیوم بیشتر در زنان رخ می‌دهد و اغلب در سنین بالا کشف می‌شود اما ممکن است در هر سنی رخ دهد. شما احتمال دارد که به دلیل ضربه به سر یا هر بیماری دیگری به پزشک مراجعه کنید و در آزمایش‌های تصویربرداری که پزشک برایتان تجویز می‌کند، مشخص شود که مبتلا به مننژیوم هستید.

با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید تا در ادامه به بررسی دقیق تومور مننژیوم مغزی، انواع آن‌ و راه‌های درمانش بپردازیم.

انواع تومور مننژیوم مغزی

تومور‌های CNS اولیه بر اساس محل، نوع تومور، میزان گسترش، ژنتیک، سن بیمار و تومور باقیمانده پس از جراحی درجه‌‌بندی می‌شوند.

مننژیوم‌ها بر اساس ویژگی‌هایشان در سه درجه مختلف قرار می‌گیرند و هر درجه شامل زیرگروه‌های مختلف مننژیوم است. برای کمک به شناسایی زیرگروه‌هایی که به مکان و ویژگی‌های بیماری مرتبط هستند، از آزمایش مولکولی استفاده می‌شود. انواع مننژیوم مغزی را در زیر به اختصار شرح دادیم.

تومور مننژیوم مغزی درجه I

مننژیوم‌های گرید یک تومورهای درجه پایین هستند و شایع‌ترین نوع تومور مننژیوم مغزی به‌شمار می‌روند. به این معنی که سلول‌های تومور به آرامی رشد می‌کنند.

تومور مننژیوم مغزی درجه II

مننژیوم‌های آتیپیک گرید دو، تومور‌های درجه متوسط هستند. یعنی این تومور‌ها پس از برداشته شدن، احتمال بیشتری برای بازگشت دارند و زیرگروه‌های آن شامل مشیمیه (Choroid) و نوع دیگری به اسم مننژیوم سلول شفاف (Clear cell meningioma) است.

تومور مننژیوم مغزی درجه III

مننژیوم آناپلاستیک گرید سه بدخیم یا سرطانی هستند، یعنی سلول‌های تومور سرعت رشد بسیار بالایی دارند. زیرگروه‌های آن شامل مننژیوم پاپیلاری (Papillary) و رابدوئید (Rabdoid) هستند. اگر در مورد انواع تومور مننژیوم مغزی به اطلاعات بیشتری نیاز دارید، با دکتر بیماریهای مغز و اعصاب مشورت کنید.

مننژیوم‌های آتیپیک و آناپلاستیک در ام آر آی چگونه به‌نظر می‌رسند؟

مننژیوم‌های گرید ۲ و ۳ معمولا به‌عنوان یک توده پیشرفت‌کننده در پوشش خارجی بافت مغز ظاهر می‌شوند که ممکن است با ماده رنگی کنتراست مشخص شوند. مننژیوم بدخیم همچنین می‌تواند به بافت مغز حمله کند و در نتیجه آن زندگی فرد شدیدا مختل شود.

تومور مننژیوم مغزی چه علائمی دارد؟

علائم مننژیوم مغزی معمولا به‌‌تدریج شروع می‌شود و ممکن است در ابتدا بسیار نامحسوس باشد. بسته به این‌که تومور در کجای مغز یا ستون فقران قرار داشته باشد، علائم زیر را ممکن است تجربه کنید:

• تغییرات در بینایی، مانند دوبینی یا تاری دید
• سردرد که به‌خصوص در صبح بدتر شود.
• از دست دادن شنوایی یا احساس صدای زنگ در گوش
• از دست دادن حافظه
• از دست دادن بویایی
• تشنج
• ضعف در بازو‌ها یا پا‌ها
• مشکل در تکلم

علت ابتلا به تومور مننژیوم مغزی

علت ابتلا به این بیماری هنوز مشخص نیست. تحقیقات انجام شده مشخص کرده است که عامل نامعلومی بعضی از سلول‌های مننژ را تغییر می‌دهد تا آن‌ها را از کنترل خارج کند و منجر به تومور مننژیوم مغزی شود.

این اتفاق ممکن است به دلیل ژن‌هایی باشد که به ارث می‌برید، هورمون‌ها (در زنان شایع‌تر است.)، در معرض تشعشع قرار گرفتن یا سایر عوامل ناشناخته باشد. لازم به ذکر است که هیچ مدرک محکمی برای تایید این موضوع که چنین بیماری به علت استفاده از تلفن همراه ایجاد شده است، وجود ندارد.

درمان مننژیوم چیست؟

اگر تومور علائمی را از خود به جا نگذاشته است، آن را باید دائما تحت نظر بگیرید. برای تشخیص رشد تومور مننژیوم مغزی باید به‌صورت منظم اسکن‌های مغزی انجام شود. اگر رشد تومور تهدیدکننده باشد یا باعث بروز مشکلات و علائمی شود، برای درمان آن باید از طریق جراحی اقدام کرد.

در واقع اولین گام درمان مننژیوم در صورت امکان، جراحی است. هدف از جراحی به دست آوردن نمونه بافت تومور برای تعیین نوع آن (بیوپسی) و برداشتن هرچه بیشتر تومور بدون ایجاد علائم بیشتر برای فرد است. اکثر افراد مبتلا به مننژیوم آتیپیک (Atypical) و آناپلاستیک (Anaplastic) نیاز به استفاده از روش‌های درمانی بیشتری دارند.

پس از جراحی، اغلب برای به تاخیر انداختن بازگشت و عود کردن مننژیوم‌های درجه II و III، پرتودرمانی و شیمی درمانی توصیه می‌شود.

آزمایش‌های بالینی، شیمی درمانی جدید، درمان هدفمند یا دارو‌های ایمونوتراپی نیز در صورت در دسترس بودن می‌توانند به‌عنوان یک گزینه درمانی احتمالی باشند. نقش شیمی درمانی یا آزمایش‌های بالینی پس از پرتودرمانی هنوز مشخص نیست.

پزشک و تیم مراقبتی او، نوع درمان را با توجه به سن بیمار، تومور باقیمانده پس از جراحی، نوع تومور و محل آن انتخاب می‌کنند. برای انتخاب بهترین روش درمانی می‌توانید از خدمات مشاوره آنلاین دکتر مغز و اعصاب پذیرش۲۴ استفاده کنید.

عوامل خطر ابتلا به تومور مننژیوم مغزی

این عوامل خطر به شرح زیر هستند:

• پرتودرمانی که شامل پرتودرمانی سر و جمجمه باشد و ممکن است خطر ابتلا به مننژیوم را افزایش دهد.
• هورمون‌های زنانه: مننژیوم همان‌طور که اشاره کردیم در زنان شایع‌تر است و پزشکان اعتقاد دارند که هورمون‌های زنانه ممکن است در این امر دخیل باشند.

بعضی مطالعات انجام شده ارتباط بین سرطان سینه و خطر ابتلا به مننژیوم به دلیل هورمون‌ها را نشان داده‌اند. در این تحقیقات مشخص شده است که استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری خوراکی و درمان‌های جایگزین هورمونی می‌تواند خطر رشد مننژیوم را افزایش دهد.

• یک اختلال ارثی سیستم عصبی: اختلال نادر نوروفیبروماتوز ۲ (Neurofibromatosis 2) خطر مننژیوم و سایر تومور‌های مغزی را افزایش می‌دهد.
• چاقی: شاخص توده بدنی بالا (BMI) یک عامل خطر ثابت برای بسیاری از انواع سرطان است. در چند مطالعه گسترده، شیوع بالای مننژیوم در افراد چاق مشاهده شده است اما ارتباط بین چاقی و مننژیوم هنوز مشخص نیست.

عوارض تومور مغزی مننژیوم

مننژیوم و درمان آن معمولا می‌تواند عوارض طولانی مدتی ایجاد کند که در فهرست زیر آن‌ها را نام بردیم:

• مشکل در تمرکز
• از دست دادن حافظه
• تغییر در شخصیت
• تشنج
• ضعف
• تغییرات حسی
• مشکل در تکلم

دکتر متخصص مغز و اعصاب می‌تواند بعضی از این عوارض را درمان کند و در صورت لزوم شما را به سایر متخصصان معرفی کند تا بتوانید این مشکلات را حل کنید.

پیش آگاهی تومور مننژیوم مغزی

نتیجه احتمالی بیماری یا شانس بهبودی را پیش آگاهی می‌نامند. در بیماران مبتلا به مننژیوم آتیپیک و آناپلاستیک، میزان بقای نسبی، ۵ ساله و حدود ۶۳.۸ درصد است اما باید بدانید که عوامل زیادی بر این پیش آگاهی تاثیر مستقیم دارند.

بعضی از عوامل موثر در پیش آگاهی شامل، درجه و نوع تومور، ویژگی‌های سرطان، سن، سلامت فرد در هنگام تشخیص و نحوه واکنش او به درمان هستند. اگر می‌خواهید پیش آگاهی خود را بدانید باید با دکتر متخصص مغز و اعصاب خود صحبت کنید.

آیا مننژیوم آتیپیک یا آناپلاستیک در بدن پخش می‌شوند؟

مننژیوم می‌تواند از راه مایع مغزی نخاعی (CSF) به سایر نواحی CNS سرایت کند. مننژیوم درجه دو می‌تواند به بافت اطراف، از جمله بافت استخوانی مجاور حمله کند. در حالی‌که مننژیوم‎های درجه سه دارای سلول‌های نامنظم هستند و به احتمال زیاد به مغز حمله کرده یا به سایر اندام‌های بدن سرایت می‌کنند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

بیشتر علائم و نشانه‌های تومور مننژیوم مغزی به کندی پیشرفت می‌کنند اما گاهی این تومور نیاز به مراقبت‌های اورژانسی دارد. در صورت بروز هر یک از نشانه‌های زیر، فورا به دکتر بیماریهای مغز و اعصاب مراجعه کنید:

• شروع ناگهانی تشنج
• تغییرات ناگهانی در بینایی یا حافظه
• اگر سردرد دارید و به دنبال آن احساس ضعف و ناهماهنگی نیز می‌کنید.

سخن نهایی

در بسیاری از موارد، تومور مننژیوم مغزی هیچ علامت یا نشانه قابل توجهی را ایجاد نمی‌کند و تنها در اسکن‌های تصویربرداری مشخص می‌شود. اگر علائم و نشانه‌های مداومی دارید که شما را نگران کرده‌اند، مانند سردرد‌هایی که به مرور زمان شدیدتر می‌شوند، به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

پذیرش۲۴ شرایطی را فراهم کرده است که اگر دسترسی به متخصص برایتان ممکن نبود، با گرفتن نوبت مشاوره آنلاین دکتر مغز و اعصاب سوالات خود را با او مطرح کرده و هرچه‌ زودتر نسبت به درمان خود اقدام کنید.

سوالات متداول

در ادامه به سوالات رایج کاربران پاسخ می‌دهیم.

اندازه تومور مننژیوم نیازمند جراحی چقدر است؟

در حالت ایده‌آل، در جراحی تومور مغزی مننژیوم نیاز به برداشتن حاشیه یک سانتی‌متری از دور تومور است.

طول عمر بیماران مننژیوم چقدر است؟

بیشتر از ۹۰ درصد بزرگسالان ۲۰ تا ۴۴ ساله تا پنج سال یا بیشتر، بعد از تشخیص ابتلا به مننژیوم زنده می‌مانند.

چگونه از رشد مننژیوم جلوگیری کنیم؟

جراحی اولین راه درمان مننژیوم است و به اندازه و محل تومور بستگی دارد. برداشتن کامل تومور نتیجه ایده‌آل جراحی است. تحقیقات نشان داده است که بیمارانی که تحت درمان رادیوتراپی قرار گرفتند، توانستند رشد تومور را ۵۰ تا ۹۰ درصد کنترل کنند.