هر آنچه که باید درباره اثرات استرس بر مغز بدانید

استرس بخش آشنا و رایج زندگی روزمره است. هر روز اتفاق می‌افتد و به اشکال مختلف ظاهر می‌شود. ممکن است ناشی از تلاش برای انجام به‌موقع تعهدات خانواده، کار و مدرسه باشد یا در اثر مسائلی مانند حفظ سلامتی، پول و روابط بروز کند.

اصولا هر زمانی‎که با یک تهدید بالقوه مواجه می‌شویم، ذهن و بدن ما وارد عمل می‌شوند و برای مقابله با مسائل (مبارزه) یا اجتناب از مشکل (فرار) بسیج می‌شود. احتمالا شما نیز شنیده‌اید که استرس چقدر برای ذهن و بدن شما مضر است. چراکه می‌تواند منجر به بروز علائم فیزیکی مانند سردرد و درد قفسه سینه شود و مشکلات خلقی مانند اضطراب یا غم ایجاد کند. حتی می‌تواند منجر به مشکلات رفتاری مانند طغیان خشم یا پرخوری شود.

چیزی‌که ممکن است ندانید این است که استرس می‌تواند تأثیر جدی بر مغز شما بگذارد. در مواجهه با استرس، مغز شما یک سری واکنش‌ها را پشت سر می‌گذارد که برای بسیج و محافظت از آن در برابر تهدیدات احتمالی طراحی شده‌اند. گاهی اوقات استرس می‌تواند به هوشیارتر شدن ذهن و بهبود توانایی به خاطر سپردن جزئیات در مورد آنچه اتفاق می‌افتد کمک کند.

اما اغلب استرس می‌تواند اثرات منفی بر روی بدن و مغز داشته باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که استرس می‌تواند طیف گسترده‌ای از اثرات منفی را بر روی مغز ایجاد کند، از مشارکت در ابتلا به بیماری‌های روانی گرفته تا کاهش حجم مغز.

مطالعه این مطلب می‌تواند به شما کمک کند تا پاسخ جامعی برای سوالات استرس بر مغز چه تاثیری می‎گذارد؟ تاثیر استرس بر عملکرد مغز چیست؟ و عوارض استرس و فکر زیاد چیست؟ دریافت کنید. با ما همراه باشید!

اثرات استرس بر مغز چه فوایدی دارد؟

استرس یک واکنش فیزیکی و ذهنی طبیعی به تجربیات زندگی است. هر چیزی از مسئولیت‌های روزمره تا رویدادهای جدی زندگی مانند جنگ یا مرگ یکی از عزیزان می‌توانند باعث بروز استرس شوند. در شرایط فوری و کوتاه‌مدت، استرس می‌تواند برای سلامتی شما مفید باشد. می‌تواند به شما کمک کند تا با موقعیت‌های بالقوه جدی کنار بیایید. بدن شما با ترشح هورمون‌هایی مانند کورتیزول به استرس پاسخ می‌دهد تا ضربان قلب و تنفس افزایش یابد و ماهیچه‌ها برای واکنش آماده شوند.

با این حال، اگر پاسخ استرس شما متوقف نشود و این مساله بسیار طولانی‌تر از آنچه برای بقا لازم است بروز کند، می‌تواند بر سلامتی شما تأثیر منفی بگذارد.

چگونه استرس مزمن مغز را تغییر می‌دهد؟

در این بخش قصد داریم نگاهی دقیق‌تر به پنج مورد از شگفت‌انگیزترین تاثیرات استرس مزمن بر مغز انسان بیاندازیم.

۱. استرس مزمن باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های روانی می‌شود

محققان متوجه شده‌اند که استرس مزمن منجر به ایجاد تغییرات در مغز و بروز اختلالات خلقی و اضطرابی می‌شود. هم‌چنین ممکن است در ایجاد اختلالات روانی مانند افسردگی و اختلالات هیجانی مختلف نقش داشته باشد. در واقع این وضعیت اگرچه باعث افزایش تولید سلول‌های تولیدکننده میلین می‌شود اما نورون‌های کمتری نسبت به حالت عادی ایجاد می‌کند.

نتیجه این اختلال افزایش میلین در نواحی خاصی از مغز است که در زمان‌بندی و تعادل ارتباطات اختلال ایجاد می‌کند. محققان همچنین دریافتند که استرس می‌تواند اثرات منفی بر بخش هیپوکامپ مغز داشته باشد.

هیپوکامپ یکی از مناطق مغز است که با حافظه، احساسات و یادگیری مرتبط است. هم‌چنین یکی از دو ناحیه مغز است که در آن نوروژنز یا تشکیل سلول‌های مغزی جدید اتفاق می‌افتد. برخی محققان از آن به‌عنوان مرکز استرس در مغز یاد می‌کنند.

۲. استرس ساختار مغز را تغییر می‌دهد

مغز از نورون‌ها و سلول‌های پشتیبان، معروف به ماده خاکستری تشکیل شده است که مسئول تصمیم‌گیری و حل مسئله هستند. البته بخش دیگری به نام ماده سفید نیز وجود دارد.

محققان متوجه شده‌اند که استرس مزمن نه تنها منجر به تغییر کوتاه‌مدت در تعادل بین ماده سفید و خاکستری می‌شود بلکه می‌تواند باعث بروز تغییرات پایدار در ساختار مغز شود. پزشکان و محققان قبلا مشاهده کرده‌اند که افرادی‌که از اختلال استرس پس از سانحه رنج می‌برند، دارای ناهنجاری‌های مغزی از جمله عدم تعادل در ماده خاکستری و سفید هستند.

البته تاثیر استرس بر مغز و اعصاب همیشه یکسان نیست زیرا همه استرس‌ها به یک شکل بر مغز و شبکه‌های عصبی تأثیر نمی‌گذارند. استرس خوب یا همان استرسی که به شما کمک می‌کند در مواجهه با چالش‌ها عملکرد خوبی داشته باشید، منجر به ایجاد شبکه‌های قوی‌تر و انعطاف‌پذیری بیشتر مغز می‌شود. درحالی‌که، استرس مزمن می‌تواند منجر به بروز مجموعه‌ای از مشکلات شود. پس تاثیر استرس بر مغز انسان وضعیت متغیری دارد.

۳. استرس سلول‌های مغز را از بین می‌برد

در مطالعه‌ای محققان دریافتند که یک رویداد استرس‌زا اجتماعی می‌تواند نورون‌های جدید را در هیپوکامپ مغز از بین ببرد. بنابراین، تاثیر استرس بر مغز واقعا نگران‌کننده است و با خطر بروز زوال عقل همراه است.

به نظر نمی‌رسد که استرس بر شکل‌گیری نورون‌های جدید تأثیر بگذارد، اما بر زنده ماندن یا نماندن سلول‌های قدیمی تأثیر می‌گذارد.

۴. استرس مغز را کوچک می‌کند

استرس مزمن می‌تواند منجر به کوچک شدن مناطقی از مغز شود که با تنظیم احساسات، متابولیسم و ​​حافظه مرتبط هستند. جالب است بدانید که اثرات استرس بر مغز زنان و مردان همیشه مختص یک رویداد فاجعه‌آمیز نیستند، بلکه می‌توانند در اثر استرس روزمره بروز کنند.

در یک مطالعه، محققان ۱۰۰ فرد شرکت‌کننده را که اطلاعاتی در مورد رویدادهای استرس‌زا در زندگی خود ارائه کردند، مورد بررسی قرار دادند. محققان مشاهده کردند که قرار گرفتن در معرض استرس منجر به کوچک شدن ماده خاکستری کوچکتر در قشر جلوی مغز می‌شود، منطقه‌ای از مغز که با مواردی مانند خودکنترلی و احساسات مرتبط است.

۵. استرس به حافظه شما آسیب می‌رساند

تاثیر استرس بر حافظه غیرقابل انکار است. احتمالا خودتان نیز متوجه شده‌اید که گاهی استرس می‌تواند یادآوری رویدادها را دشوار کند. یک مطالعه نشان داد که استرس مزمن تأثیر منفی بر حافظه فضایی دارد و توانایی به‌خاطر آوردن مکان اشیاء را به حداقل می‌رساند.

به‌همین‌دلیل است که با یک استرس جزئی ممکن است کلید ماشین یا جای کیف خود را فراموش کنید. از سوی دیگر، نشان داده شده است که استرس مانع از بازیابی حافظه به‌خصوص در کودکان می‌شود.

عوارض استرس روی مغز

اثرات استرس بر مغز بچه‎‌‌‌ها می‌تواند مانع از یادگیری صحیح و مواجهه با افت تحصیلی شود. در بزرگسالان تاثیر استرس بر روی مغز با خطر ابتلا به بیماری‌های روانی مانند افسردگی و عدم تمرکز یا بیماری‌های جسمی مانند مشکلات قلبی، فشار خون بالا، مشکلات کلیوی یا حتی سرطان همراه است.

به‌همین‌دلیل است که توصیه می‌کنیم برای رفع تاثیر استرس بر سیستم عصبی در اولین فرصت به دکتر استرس و اضطراب مراجعه کنید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

از علائم استرس مزمن می‌توان به تحریک‌پذیری، اضطراب، افسردگی، سردرد و بی‌خوابی اشاره کرد. توصیه می‌کنیم که به این نشانه‌ها عادت نکنید و برای خنثی کردن تاثیر استرس در مغز به فکر درمان تحت نظر روانپزشک یا پزشک متخصص باشید.

درصورتی‌که شرایط مراجعه حضوری را ندارید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات عالی دکتر فوق تخصص مغز و اعصاب پذیرش۲۴ استفاده کنید. مشکلات خود را مطرح کرده و از مشاوره دکتر آنلاین مغز و اعصاب برای درمان استرس مغزی استفاده کنید.

پاسخ به سوالات متداول در مورد اثرات استرس بر مغز

در این بخش می‌توانید به پاسخ تعدادی از ابهامات ذهنی خود در این زمینه دست پیدا کنید.

۱. اثرات استرس بر مغز چیست؟

استرس همیشه برای مغز مضر نیست. در واقع میزان اندکی از آن برای تقویت عملکرد مغز و ارتباط بین نورون‌ها لازم است. زمانی باید نگران بود که استرس مزمن شود.

۲. آیا اثرات استرس بر مغز قابل پیشگیری هستند؟

اگرچه استرس بخشی از زندگی روزمره است و در بسیاری از موارد نمی‌توان از آن اجتناب کرد، اما محققان معتقدند که با درک دقیق چگونگی و چرایی تاثیر استرس بر مغز می‌توانند بینشی در مورد پیشگیری یا حتی خنثی کردن برخی از آسیب‌های ناشی از آن با دارودرمانی به دست آورند.

۳. راهکار کنترل استرس به چه شکل است؟

اگر راهکارهایی مثل ورزش جسمی (شنا و پیاده‎روی) و ذهنی (یوگا) موثر نباشند، باید برای مصرف داروهای ضداسترس تحت نظر پزشک اقدام کنید.