کما یا حالت اغما چیست؟ درمان و بهبودی از کما ممکن است؟

کما (coma) را می‌توان حالتی از بیهوشی دانست که در آن فرد نسبت به محیط خود پاسخگو نیست. فردی که وارد کما می‌شود را نمی‌توان بیدار کرد و از او انتظار واکنش داشت. این موضوع می‌تواند در اثر آسیب به مغز، مانند آسیب شدید سر و یا کما بعد از سکته مغزی ایجاد شود. گام اولیه در این وضعیت مشورت با یک دکتر کما و یا اصطلاحا متخصص مغز و اعصاب است.

حالت کما یا اغما به چه حالتی گفته می‌شود؟

فردی که در کما است بیهوش است و فعالیت مغزی کمی دارد. این دسته از افراد زنده هستند اما نمی‌توان آن‌ها را از خواب بیدار کرد. در واقع فرد هنوز زنده است، اما مغز در پایین‌ترین مرحله هوشیاری خود فعالیت می‌کند. آن‌ها معمولاً به صدا یا درد پاسخ نمی‌دهند. قادر به برقراری ارتباط و یا ایجاد حرکت نیستند. در طول دوره کما رفلکس‌های اساسی مانند سرفه و بلع تا حد زیادی کاهش می‌یابد.

افراد به کمارفته تنها می‌توانند نفس بکشند. اگرچه برخی از افراد به یک دستگاه برای کمک به تنفس نیاز دارند. با گذشت زمان، فرد ممکن است به تدریج هوشیاری خود را به دست آورد و هوشیارتر شود.

برخی از افراد پس از چند هفته از خواب بیدار می‌شوند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به حالت نباتی و یا حداقل هوشیاری بروند. این وضعیتی است از آن به کما یا اغما یاد می‌شود.

علائم ورود به کما چیست؟

کما یک اورژانس پزشکی است. تشخیص سریع آن می‌تواند زندگی فرد را نجات دهد. به عنوان مثال، یک فرد مبتلا به دیابت ممکن است با تزریق تصادفی بیش از حد انسولین، سطح قند خون خود را به طور خطرناکی کاهش داده باشد. درمان فوری در این نوع شرایط تهدیدکننده حیات بسیار مهم است.

به طور کلی، ترتیب تشخیص و درمان کما توسط پرسنل پزشکی زیر نظر یک متخصص مغز و اعصاب به شرح زیر است:

1. راه هوایی، تنفس، فشار خون و نبض فرد بررسی می‌شود.
2. دمای آن‌ها اندازه‌گیری می‌شود. دمای بالا ممکن است نشان دهنده تب و عفونت باشد، در حالی که دمای پایین نشان‌دهنده هیپوترمی است.
3. در صورت آسیب جدی به سر، بدن از نظر صدمات مورد بررسی قرار می‌گیرد.
4. پزشک علائم آسیب مغزی مانند لنگی کامل کل بدن یا الگوهای تنفس غیر معمول را بررسی می‌کند.
5. مردمک چشم می‌تواند اطلاعاتی در مورد علت کما ارائه دهد. به عنوان مثال، اندازه نابرابر مردمک می‌تواند نشان‌دهنده فشار در مغز باشد. این در حالی است که مردمک‌های دقیق می‌تواند نشان‌دهنده مصرف بیش از حد مواد مخدر باشد.
6. انواع آزمایشات خون می‌تواند طیف وسیعی از عوامل مهم از جمله تعداد گلبول‌های قرمز و سفید، سطح قند، سطح نمک، سطح الکل و سطح اکسیژن و دی اکسید کربن خون را بررسی کند.
7. آزمایش ادرار می‌تواند وجود سموم و قندها را نشان دهد.
8. اسکن مغز، از جمله سی‌تی و ام‌آرآی، ممکن است برای کمک به تشخیص آسیب‌های مغزی مورد نیاز باشد.
9. عفونت‌های مشکوک را می‌توان از طریق پونکسیون کمری بررسی کرد (مقدار کمی مایع مغزی نخاعی از ستون فقرات گرفته شده و در آزمایشگاه آزمایش می‌شود.

بررسی این موارد توسط متخصص مغز و اعصاب نقش مهمی در تعیین وضعیت فرد دارد.

کما یا مرگ موقتی چیست و به چه علت رخ می‌دهد؟

کما که به آن مرگ موقتی نیز گفته می‌شود می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله:

• آسیب‌های تروماتیک مغزی: این آسیب‌ها اغلب در اثر برخوردهای ترافیکی یا اعمال خشونت‌آمیز ایجاد می‌شوند.
• سکته مغزی و کما: کاهش یا قطع شدن خونرسانی به مغز (کما بعد از سکته مغزی)، می‌تواند ناشی از انسداد شریان‌ها یا ترکیدن رگ خونی باشد.
• تومورها: تومورهای مغز یا ساقه مغز می‌توانند باعث کما شوند.
• کما ناشی از دیابت: سطح قند خون که خیلی بالا می‌رود (هیپرگلیسمی) یا خیلی پایین (هیپوگلیسمی) می‌تواند باعث کما شود.
• کما به علت کمبود اکسیژن: افرادی که از غرق شدن نجات یافته‌اند یا کسانی که پس از حمله قلبی احیا شده‌اند ممکن است به دلیل کمبود اکسیژن به مغز وارد کما شوند.
• اثر عفونت‌های مغزی در کما: عفونت‌هایی مانند آنسفالیت و مننژیت باعث تورم مغز، نخاع یا بافت‌هایی می شوند که مغز را احاطه کرده است. موارد شدید این عفونت‌ها می‌تواند منجر به آسیب مغزی یا کما شود.
• تشنج: تشنج‌های مداوم می‌تواند منجر به کما شود.
• سموم: قرار گرفتن در معرض سموم، مانند مونوکسید کربن یا سرب، می‌تواند باعث آسیب مغزی و کما شود.
• اثر مواد مخدر و الکل در کما: مصرف بیش از حد مواد مخدر یا الکل می‌تواند منجر به کما شود.

هنگامی که یکی از این موارد اتفاق می‌افتد، نحوه عملکرد سلول‌های مغز با اختلال مواجه می‌شوند. همین موضوع می‌تواند به بخش‌هایی از مغز که سبب هوشیاری فرد می‌شود آسیب برساند و اگر آن قسمت‌ها از کار بیفتند، فرد بیهوش می‌ماند. متخصص مغز و اعصاب با درنظرگیری شرایط بیمار همواره باید بتواند بهترین راه‌حل را به بیمار ارائه دهد.

در صورت مواجه با این اتفاق می‌توانید از طریق پذیرش ۲۴ با دکتر مغز و اعصاب آنلاین ارتباط برقرار کرده و مشاوره لازم را از آنان دریافت کنید.

مراقبت و پیشگیری از آسیب‌های ناشی از کما چگونه انجام می‌شود؟

تشخیص صحیح گاهی اوقات ممکن است ساعت‌ها یا حتی روزها طول بکشد. در این بین، به فرد مراقبت‌های ویژه توسط متخصص مغز و اعصاب فوری داده می‌شود، از جمله:

• یک خط داخل وریدی (IV یا قطره ای) برای تهیه مایعات و داروها
• ماسک اکسیژن
• کاتتریزاسیون مثانه
• نظارت مداوم بر علائم حیاتی آنها از جمله نبض، تنفس و فشار خون
• گلوکز داخل وریدی
• پمپاژ معده، اگر گمان شود که شخص چیزی مسموم خورده یا نوشیده است.
• تجویز یک پادزهر مخدر، در صورت مشکوک بودن به مصرف بیش از حد دارو
• یک دستگاه تنفس، در صورتی که فرد نتواند به تنهایی نفس بکشد.

درمان کما ممکن است؟

درمان کما به علت و شدت آن بستگی دارد، اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تجویز داخل وریدی گلوکز در مورد هیپوگلیسمی
• تجویز داخل وریدی نالوکسان در صورت مصرف بیش از حد هروئین
• جراحی در مورد خونریزی، به عنوان مثال، هماتوم ساب دورال (لخته شدن خون بین مغز و پوشش آن)
• آنتی بیوتیک در صورت عفونت

متخصص مغز و اعصاب و دکتر کما سطح هوشیاری فرد را با استفاده از ابزاری به نام مقیاس کما گلاسکو ارزیابی می‌کنند. این سطح به طور مداوم برای علائم بهبود یا وخامت کنترل می‌شود.

مقیاس کما گلاسکو ۳ مورد را مورد ارزیابی قرار می‌دهد:

1. باز شدن چشم در حالت کما: نمره ۱ به معنای عدم باز شدن چشم و ۴ به معنای باز شدن چشم‌ها به صورت خود به خود است.
2. پاسخ شفاهی به یک فرمان: نمره ۱ به معنای عدم پاسخ و ۵ به معنای هشدار و پاسخ مناسب است.
3. حرکات داوطلبانه در پاسخ به یک فرمان: نمره ۱ به معنای عدم پاسخ و ۶ به معنای اطاعت از دستورات است.

اکثر افراد در کما نمره کلی ۸ یا کمتر خواهند داشت. نمره کمتر به این معنی است که ممکن است فردی آسیب مغزی شدیدتری را تجربه کرده باشد و احتمال بهبودی کمتری را داشته باشد.

به طور معمول فرد به کما رفته در کوتاه مدت، در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) تحت مراقبت قرار می‌گیرد. درمان‌های این دوره شامل حصول اطمینان از پایداری وضعیت بیماران و پشتیبانی از عملکردهای بدن مانند تنفس و فشار خون است.

در طولانی مدت، کارکنان مراقبت‌های بهداشتی زیر نظر متخصص مغز و اعصاب درمان حمایتی را در بخش بیمارستان انجام می‌دهند. این مراقبت‌ها می‌تواند شامل تامین تغذیه، تلاش برای جلوگیری از عفونت، حرکت منظم فرد به طوری که دچار زخم بستر نشود و تمرین ملایم مفاصل برای جلوگیری از سفت شدن آن‌ها است.

بهبودی از کما چطور ممکن است؟

کما معمولاً تنها چند هفته طول می‌کشد. در این مدت فرد ممکن است به تدریج از خواب بیدار شود و هوشیاری خود را به دست آورد. و یا به حالت دیگری از بیهوشی به نام حالت نباتی که حداقل میزان هوشیاری است را تجربه کند.

برخی از افراد ممکن است به تدریج از این حالات بهبود پیدا کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است تا سال‌ها بهبود نیابند. افرادی که از کما بیدار می‌شوند معمولاً در ابتدا بسیار آشفته و گیج هستند.

عوارضی که در طول کما ایجاد می‌شود:

• زخم فشاری ناشی از کما
• عفونت دستگاه ادراری بعد از کما
• لخته شدن خون در پاها بعد از کما
• و…

برخی از افراد بهبودی کامل پیدا می‌کنند و تحت تاثیر کما قرار نمی‌گیرند. برخی دیگر معلولیت‌هایی ناشی از آسیب مغزی را تجربه خواهند کرد. آن‌ها ممکن است در طول دوره توانبخشی به فیزیوتراپی، کاردرمانی و ارزیابی روانشناختی و حمایت را بر اساس تجویز متخصص مغز و اعصاب و دکتر کما نیاز داشته باشند.

بر اساس میزان صدمات واردشده ممکن است حتی فرد تا پایان عمر به مراقبت نیاز داشته باشند. شانس بهبودی فرد از کما تا حد زیادی به شدت و علت آسیب مغزی، سن و مدت زمانی که در کما بوده بستگی دارد. بر همین اساس نمی‌توان به‌طور دقیق پیش‌بینی کرد که آیا فرد در نهایت بهبود می‌یابد و یا خیر.

این موضوع که کما چقدر طول می‌کشد و آیا مشکلات طولانی‌مدتی برای فرد پیش‌بینی می‌شود؟ پرسشی است که پاسخ به آن در موقعیت‌های مختلف می‌تواند متفاوت باشد. بر همین اساس پیشنهاد می‌شود برای کاهش نگرانی خود از متخصص مغز و اعصاب مشاوره لازم را دریافت کنید.

پذیرش ۲۴ امکان دسترسی به متخصص مغز و اعصاب آنلاین را به صورت متنوع برای شرایط مختلف فراهم کرده است. شما از این طریق می‌توانید به متخصص مغز و اعصاب به شکلی گسترده دسترسی داشته باشید.

ما چگونه می‌توانیم از شیوه‌های بهبود و درمان کما استفاده کنیم؟

همانطور که گفته شد تجربه قرار گرفتن در کما از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی از افراد احساس می‌کنند می‌توانند وقایعی را که در اطرافشان اتفاق افتاده در حالی که در کما بودند به یاد بیاورند، در حالی که برخی دیگر این موضوع ممکن نیست.

هنگام ملاقات با دوست یا عزیزی که در کما است، متخصص مغز و اعصاب این توصیه‌ها را برای شما دارد:

• به محض رسیدن اعلام کن چه کسی هستی.
• هر چیزی که به آن‌ها می‌گویید ممکن است توسط‌ آنان شنیده شود. پس در هنگام تعریف اتفاقات روز خود این موضوع را در نظر داشته باشد.
• عشق و حمایت خود را به آنها نشان دهید. حتی نشستن و گرفتن دست آن‌ها یا نوازش پوستشان می‌تواند یک آرامش عالی باشد.
• تحقیقات نشان داده است که تحریک حواس اصلی – لامسه، شنوایی، بینایی و بویایی – به طور بالقوه می‌تواند به بهبودی فرد از کما کمک کند. شما می‌توانید علاوه بر صحبت با فرد و گرفتن دست او، موسیقی مورد علاقه او را از طریق هدفون پخش کنید، در اتاقش گل بگذارید یا عطر مورد علاقه خود را اسپری کنید.

سوالات متداول کما

آیا علت ورود به کما در بهبود آن تفاوتی ایجاد می‌کند؟

کماهایی که در نتیجه مسمومیت‌های دارویی ایجاد می‌شوند، در صورت دریافت فوری مراقبت‌های پزشکی، میزان بهبودی بالایی دارند. کماهای ناشی از صدمات سر مانند کما بعد از سکته مغزی نسبت به کماهای ناشی از کمبود اکسیژن، میزان بهبودی بیشتری دارند.

مدت زمان کما چه تاثیری در بهبود فرد دارد؟

زمانی که فرد در کما است، پیش‌بینی بهبودی بسیار دشوار است. شرایط هر فردی متفاوت است و بهتر است با پزشک متخصص مغز و اعصاب برای تعیین وضعیت او مشورت کنید. همانطور که انتظار داریم، هرچه مدت طولانی‌‌تری فرد در کما باشد، بهبود فرد دشوارتر است.

با این حال، بسیاری از بیماران می‌توانند پس از چندین هفته در در وضعیت اغما از خواب بیدار شوند. برخی از آن‌ها نیز ممکن است ناتوانی قابل توجهی را پس از کما تجربه کنند.

دکتر کما و یا متخصص مغز و اعصاب چه نقشی در بهبود بیمار دارد؟

متخصص مغز و اعصاب و پزشکان دیگر ابتدا راه هوایی فرد مبتلا را بررسی کرده و به حفظ تنفس و گردش خون او کمک می‌کنند. پزشکان ممکن است کمک های تنفسی (کما و تنفس با دستگاه)، داروهای داخل وریدی و سایر مراقبت‌های حمایتی ارائه دهند. درمان بسته به علت کما متفاوت است. بر همین اساس بهتر است از دکتر کما و متخصص مغز و اعصاب در این رابطه کمک لازم دریافت شود.

دکورتیکه و دسربره در کما چیست؟

وضعیت بدنی دکورتیکه و دسربره (Decerebrate And Decorticate) دو نوع وضعیت بدنی هستند که به دنبال آسیب مغزی ایجاد می‌شوند. در این حالات، حرکات کلیشه‌ای تنه و اندام‌ها در فرد آسیب‌دیده مشاهده می‌شود و دلیل آن هم رفلکس‌های حرکتی غیرطبیعی است. دکوریتیکه و دسربره از حالات بدن رایجی است که در کما دیده می‌شود.

کمای دیابتی چیست؟

کمای دیابتی یک عارضه خطرناک دیابت است که باعث بیهوشی می‌شود. اگر دیابت دارید، قند خون بالا (هیپرگلیسمی) یا قند خون پایین (هیپوگلیسمی) به طور خطرناکی می‌تواند سبب کمای دیابتی شود.

فردی که وارد کمای دیابتی می‌شود زنده است، اما امکان بیدار شدن از خواب، پاسخ‌گویی به صداها یا انواع دیگر تحریکات را ندارد. کمای دیابتی می‌تواند ترسناک به نظر برسد، اما می‌توان با اقداماتی مناسب از ابتلا به آن جلوگیری کرد.

کاهش هوشیاری در کما چیست؟

عارضه کاهش هوشیاری ممکن است در اثر بیماری مهلک و یا ضربات شدید به سر اتفاق بیفتد. اختلال عملکرد هوشیاری دارای سطوح متفاوتی است که بالاتر سطح آن کما است.

تفاوت مرگ مغزی و کما و زندگی نباتی چیست؟

در بسیاری از موارد در تفاوت مرگ مغزی و کما و زندگی نباتی، مرگ مغزی با حالت نباتی اشتباه گرفته می‌شود. تفاوت بین مرگ مغزی و زندگی نباتی (که هر دو پس از آسیب گسترده مغز اتفاق بیفتد) این است که امکان بهبودی از حالت نباتی وجود دارد، اما مرگ مغزی دائمی است.

در مرگ مغزی فرد داوطلب اهدای عضو تلقی ‌می‌شود. تفاوت مرگ مغزی و کما و زندگی نباتی را در مقاله‌ای دیگر مفصل شرح دادیم. اطلاعات بیشتر را در آن بخوانید.

نتیجه‌گیری

درمان کما به علت آن بستگی دارد. افراد نزدیک به بیمار کما باید تا حد امکان به پزشکان اطلاعات بدهند تا به آنان در تعیین علت کما کمک کنند. مراقبت فوری پزشکی برای درمان شرایط بالقوه برگشت‌پذیر حیاتی است.

به عنوان مثال، اگر عفونتی وجود داشته باشد که بر مغز تأثیر می‌گذارد، ممکن است آنتی‌بیوتیک‌ها مورد نیاز باشد. در صورت بروز شوک دیابتی ممکن است نیاز به گلوکز باشد. همچنین ممکن است برای کاهش فشار بر روی مغز به دلیل تورم یا برداشتن تومور، جراحی لازم باشد.

برخی داروها نیز ممکن است به تسکین تورم کمک کنند. در صورت لزوم، ممکن است برای توقف تشنج نیز دارو تجویز شود.

به طور کلی، درمان کما حمایتی است. افرادی که در کما هستند در بخش مراقبت‌های ویژه نگهداری می‌شوند. آنان تا زمانی که وضعیتشان بهبود یابد، به حمایت کامل نیاز دارند.

چیزی که مهم است، در مرحله اول کمک گرفتن از متخصص مغز و اعصاب است. متخصص مغز و اعصاب و یا دکتر کما با تجربه و تخصص لازم از کما و حالت اغما می‌تواند به بیمار شما کمک شایانی کند.

استفاده از روش‌های درمانی و حمایتی متنوع بر اساس کیس مورد نظر از مواردی است که توسط متخصص مغز و اعصاب صورت می‌پذیرد. برای دریافت ویزیت می‌توانید از دکتر مغز و اعصاب آنلاین پذیرش ۲۴ کمک بگیرید.