علائم سندرم دویک چیست و روش های تشخیص و درمان آن کدام است؟

سندرم دویک یا Neuromyelitis Optica (NMO) یک بیماری نادر است که در آن سیستم ایمنی بدن به اعصاب بینایی و نخاع آسیب می­رساند. عدم آشنایی افراد با بیماری­هایی شبیه سندرم دویک می­تواند باعث استرس و اضطراب مضاعف و در برخی از موارد وخیم شدن اوضاع بیمار شود. برای اینکه بدانید این بیماری چیست و چه علائم و عوارضی دارد، چرا فرد به آن مبتلا می­شود، روش­های تشخیص آن چگونه است و آیا سندروم دویک درمان دارد یا نه تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

سندرم دویک چیست؟

دویک یا نورومیلیت اپتیکا یک اختلال خود ایمنی است که در آن گلبول­های سفید و آنتی بادی­ها به اعصاب بینایی و نخاع و در نمونه­های نادر به مغر حمله می­کنند و باعث آسیب به عایق اطراف اعصاب یعنی میلین (Myelin ) می­شوند. سندروم دویک به انگلیسی به MNO نیز شناخته می­شود. آسیب به اعصاب بینایی باعث درد و از دست دادن بینایی، آسیب به نخاع باعث ضعف در پا و دست یا فلج آن­ها و مشکلات اساسی در روده و مثانه می­شود.

سندرم دویک یک بیماری عود کننده – فروکش کننده است که حالت پیش رونده­ای ندارد و حملاتی که پس از هفته­ها یا ماه­ها و حتی سال­ها دارد، عارضه­های جدیدی به همراه نخواهد داشت.

شیوع این بیماری در زنان بین ۵ تا ۶ برابر مردان است و شروع آن در در تمام سنین ممکن است اما دوره میانسالی و بین ۴۰ تا ۵۰ سال بیشتر دیده می­شود. علاوه بر این شیوع در جهان تقریبا ۱ در ۱۰هزار نفر است و بین مردمان آفریقایی و آسیایی و بومیان آمریکا بیشتر دیده می­شود. درحال حاضر برای آگاهی بیشتر مردم نسبت به این بیماری در سراسر دنیا انجمن بیماران دویک تشکیل شده است.

انواع سندرم دویک

این سندروم دو نوع مختلف دارد که در ادامه به­طور مختصر آن­ها را معرفی خواهیم کرد:

• فرم عود کننده: این نوع دارای حملات دوره ای است که بهبودی موقتی نیز در میان دو حمله بسیار دیده می­شود. نوع عودکننده رایج­ترین نوع این بیماری محسوب می­شود که زنان بیشتر از مردان به آن مبتلا می­شوند.
• فرم مونوفازیک یا تک فاز: این نوع سندرم دویک تنها یک حمله دارد که آن نیز یک یا دو ماه طول می­کشد. بر خلاف نوع قبلی، مردان و زنان به یک اندازه به نوع تک فازی مبتلا می­شوند.

علائم بیماری دویک

علائم این بیماری در افراد متفاوت است. برخی از افراد چند مورد از علائمی که در ادامه شرح داده می­شود را به­طور همزمان یا در فواصل کم از خود نشان می­دهند و در برخی از افراد بروز یکی از آن­ها نشان دهنده سندرم دویک است. به این نکته دقت کنید که نشانه یک، دو و سه که در ادامه به آن­ها اشاره شده است بسیار مهم هستند. به­طوری که فرد پس از مشاهده آن­ها حتما باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کند. همچنین بروز این علائم ممکن است با شروع اولین درمان به­طور کلی بر طرف شود اما در نمونه­های حاد این بیماری، امکان دارد عوارض برای همیشه باقی بمانند.

• دردهای شدید در کمر در افراد ۴۰ سال به بالا
• احساس بی­حسی از کمر به پایین یا در پاها یا به طور کل فلج دست و پا
• عدم کنترل ادرار و مدفوع یا عدم توانایی در خروج کامل ادرار از مثانه
• درد در چشم
• از دست دادن ناگهانی بینایی
• افزایش حساسیت به سرما و گرما
• ضعف در پاها و بازوها
• تورم طناب نخاعی
• استفراغ و سکسکه غیر قابل کنترل

چه عواملی باعث ایجاد سندرم دویک می­شوند؟

در حال حاضر تحقیقات زیادی در مورد علت بروز این سندروم انجام شده است اما هیچکدام از آن­ها نتوانسته­اند علت اصلی بروز این بیماری را تشخیص دهند. در ابتدا نیز برخی از متخصصان این بیماری را زیر مجموعه بیماری ام اس دانسته و علل ابتلا به هر دو را یکی می­دانستند. اما در حال حاضر شواهد و تحقیقات مربوط به آسیب­شناسی و پاتوژن­ها نشان می­دهد که این دو بیماری ربطی به یکدیگر ندارند. آنچه در مورد دلایل ابتلا به این سندروم مشخص است این است که:

• تنها ۳ درصد بیماران سابقه ارثی این بیماری را داشته­اند؛ بنابراین به سختی می توان نقش وراثت را در این بیماری تایید کرد.
• افرادی که نقص در سیستم ایمنی دارند بیشتر در معرض ابتلا به سندرم دویک هستند.
• کسانی که آنتی بادی های MOG-IgG دارند بیشتر به این بیماری دچار می­شوند.

تشخیص سندرم دویک و روش­های درمان آن

تشخیص این بیماری به دلیل شباهت آن به برخی از بیماری ها مانند ام اس و ابتلای برخی از افراد به نوع کم شدت آن کار سختی است که احتیاج به تخصص و آزمایشات مختلفی دارد. یک پزشک متخصص مغز و اعصاب از روش­ها و آزمایشات مختلفی می­تواند با قطعیت بروز این سندرم را در بدن یک فرد تشخیص دهد.

• بررسی مشخصات بالینی بیمار و علائم و نشانه­های موجود
• آزمایش خون برای بررسی برخی از آنتی بادی­ها مانند AQP4
• بررسی مایع نخاعی
• انجام MRI شامل ام آر آی مغز، ام آر آی عصب بینایی، ام آر آی نخاع، ام آر آی طناب نخاعی

درمان سندرم دویک

برای مبتلایان به این بیماری بسیار مهم است که بدانند ایا بیماری دویک درمان دارد یا نه؛ چراکه علائمی که این بیماری از خود نشان می­د­هد بسیار سخت است. آنچه در مورد راه­های درمان این بیماری باید بدانید اینست که هر دارویی که پزشکان تجویز می­کنند تنها برای کم کردن علائم، نشانه­ها و عوارض این بیماری و زیاد کردن فواصل حملات است و به­طور کلی آن را بر طرف نمی­کند. در واقع این بیماری به طور صد در صد درمان نمی­شود.

نکته بعدی اینکه درمان افراد مبتلا به سندرم دویک باید به­سرعت آغاز شود. بنابراین فرقی نمی­کند مراجعه به پزشک دکتر مغز و اعصاب آنلاین باشد یا حضوری، تنها باید هرچه سریع­تر درمان دارویی خود را شروع کنید. اگر پزشک متخصصی را در این زمینه نمی­شناسید می­توانید به پذیرش۲۴ مراجعه کنید و پس از بررسی پزشکان مختلف، بهترین متخصص را در زمینه درمان سندرم دویک انتخاب کنید. با انتخاب هر پزشک امکان انتخاب مراجعه حضوری، ویزیت اینترنتی و تلفنی نیز وجود دارد.

در ادامه برخی از مهمترین و رایج­ترین درمان­های سندرم دویک را با هم می­خوانیم:

• اولین مرحله تجویز دارو است. این داروها در اکثر مواقع شامل کورتیکواستروئیدی (Corticosteroids ) و متیل پردنیزولون (Methylprednisolone ) است. این داورها می­تواند به شکل قرص یا به شکل تزریق باشند و بر اساس شدت بیماری برای زمان­های متعددی تجویز می­­شوند.
• تجویز اوکرلیزوماب نیز برای بیمارانی که دارای آنتی بادی AQP4-IgG هستند مفید است.
• تعویض پلاسمای خون مرحله بعدی درمان سندرم دویک ثابت یا سندرم دویک ثانویه است. در این روش خون بیمار گرفته شده و پلاسمای آن با روش­های خاصی جدا می­شود و به مجدد به بیمار تزریق می­شود. این روش برای کسانی که دچار تشنج شده و به کورتیکواستروئیدها پاسخ نمی­دهند می­تواند مفید باشد.
• پزشک برای تکمیل بیماری ممکن است دوزهای کمتری از کورتیکواستروئیدها را تجویز کند.
• تجویز سایر داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مانند آزاتیوپرین، مایکوفنولات مفتیل و ریتوکسیماب نیز برای بیمار سندرم دویک ثانیه بسیار رواج دارد.
• آفرزیز درمانی (Immunoadsorption ) برای حذف آنتی بادی­های زیان­بار

سندرم دویک و بارداری

برخی از داروهایی که از پیشرفت این بیماری جلوگیری می­کنند، برای جنین خطرناک هستند. به همین دلیل است که بسیاری از زنان فکر می­کنند زمانی­که به سندرم دویک دچار شدند نمی­توانند باردار شوند. اما برخلاف تصور عموم، امکان بارداری بانوانی که سندروم دویک دارند نیز وجود دارد؛ اما بارداری باید زمانی باشد که بیمار تحت درمان با داروهایی مانند سرکوب کننده­های سیستم ایمنی و داروی ریتوکسیماب نباشد؛ چراکه این داروها برای جنین مضر است. بنابراین لازم است فرد پیش از اقدام به بارداری با متخصص مغز و اعصاب و متخصص زنان و زایمان مشورت کند.

زندگی فردی که به سندرم دویک مبتلاست چگونه است؟

فرد مبتلا به سندرم دویک به دلیل بروز حملات و مشکلاتی مانند ضعف دست و پا، نابینایی و در برخی از شرایط فلج، دچار ناامیدی، افسردگی می­شود. علاوه بر این شاید نتواند بسیاری از کارهای روزمره خود را به دلیل خستگی انجام دهد. برخی دیگر حتی ممکن است نیاز به دستگاه اکسیژن داشته باشند. به همین دلیل لازم است مراقب بیمار باشید و از یک کاردرمانگر و مددکار برای بهبود وضعیت او کمک بگیرید.

پاسخ به سوالات متداول

در ادامه به چند سوال مرتبط با درمان و تشخیص سندرم دویک پاسخ می­دهیم. پاسخ این سوالات می­تواند برای مبتلایان به این بیماری و اطرافیان بیمار بسیار مفید باشد.

ایا بیماری دویک کشنده است؟

پرسش در مورد طول عمر بیماران دویک نیز یکی از سوالات رایج در این زمینه است. اکثر بیماران یا اطرافیان آن ها فکر می­کنند با ابتلا به این بیماری، خطر مرگ نیز روز به روز به آن­ها نزدیک­تر می­شود؛ اما باید بدانید هرچه تشخیص سندرم دویک سریع­­تر و زودتر باشد و معالجات زودتر شروع شود، طول عمر بیماران nmo نیز بیشتر است. آنچه خطر مرگ را برای این بیماران به همراه دارد، عدم مصرف داروها و قطع درمان­های اساسی و پیش گرفتن روش­های غیر علمی برای درمان سندرم دویک است.

تفاوت دویک و ام اس در چیست؟

برخی از علائم و جنبه­های بیماری ام اس (Multiple Sclerosis ) بسیار شبیه به سندرم دویک است؛ به همین دلیل نیز گاهی این دو باهم اشتباه گرفته می­شوند. در مورد تفاوت این دو بیماری کافیست بدانید سندروم دویک بسیار شدیدتر از بیماری ام اس است و علائم ماندگارتری دارد. یک بیمار ام اس ممکن است به طور موقت بینایی خود را از دست بدهد، اما از دست رفتن بینایی در یک بیمار سندرم دویک دائمی است.

آیا تزریق واکسن کرونا برای بیماران دویک مجاز است؟

یکی از سوالات پر تکرار در مورد کرونا و بیماری دویک است. اکثر افراد مبتلا به دویک یا اطرافیان بیمار نیز می­خواهند بدانند یک فرد مبتلا به سندرم دویک می­تواند واکسن بزند؟ مطالعات نشان داده است همانطور که واکسن کرونا برای سایر افراد جامعه عوارض نادری دارد، برای این بیماران نیز با عوارضی همراه است. اما همه پزشکان زدن آن­را بهتر از نزدنش می­دانند. بنابراین بهتر است برای اطلاعات بیشتر و تعیین نوع واکسن، پیش از تزریق با دکتر سندرم دویک مشورت کنید.