سندرم ورنیکه کورساکف چیست؟ علت‌ها، تشخیص و درمان
فهرست مطالب
سندروم ورنیکه کورساکوف یک اختلاف حافظه نادر بوده که نیاز به درمان فوری دارد. عدم شناخت این بیماری باعث عدم توجه به علائم و نشانهها و اقدام دیرهنگام برای درمان این سندرم میشود. بنابراین در این مقاله قصد داریم پاسخ دقیقی به این سوال که ” نشانگان کورساکف چیه ” بدهیم. در ادامه نیز علائم، دلایل بروز این اختلال، روشهای تشخیص، پیشگیری و درمان این بیماری را بررسی خواهیم کرد.
سندرم ورنیکه کورساکف چیست؟
برای شناخت بهتر این بیماری و کمک به فرد مبتلا به این سندرم ابتدا باید بهطور دقیق بدانیم سندرم ورنیکه کورساکوف (WKS) چیست. نشانگان یا سندرم ورنیکه – کورساکوف (Wernicke–Korsakoff syndrome ) یک نوع اختلال مغزی در اثر کمبود ویتامین B1 یا تیامین است. نام این بیماری نیز از نام کارل ورنیکه متخصص مغز و اعصاب آلمانی و سرگئی کورساکوف متخصص اعصاب و روان روسی گرفته شده است. این سندروم فراموشی کلی گذرا با بروز همزمان دو اختلال به وجود میآید:
- انسفالوپاتی ورنیکه (Wernicke’s encephalopathy ) یا سندرم ورنیکه (Wernicke’s disease ) که یک اختلاف مغزی ناگهانی، شدید و حاد است.
- سندرم کورساکوف (Korsakoff syndrome ) که یک اختلال مزمن در حافظه طولانی مدت است.
برای اینکه بدانیم تفاوت ورنیکه کورساکوف و انسفالوپاتی ورنیکه چیست لازم است بدانیم این دو اختلال متمایز هستند اما علائمی شبیه هم دارند. انسفالوپاتی ورنیکه یا بیماری ورنیکه ( WD ) یک بیماری عصبی با علائم بالینی گیجی، ناتوانی درانجام حرکات ارادی و ناهنجاریهای چشمی است که اگر درمان نشود و ادامهدار باشد، علائمی حادتر از خود نشان داده، باعث آسیب پاریدار به مغز و سلولهای عصبی و از دست دادن شدید حافظه میشود. در طولانی مدت نیز این اختلال تبدیل به سندرم مزمن و برگشت ناپذیر ورنیکه کورساکوف میشود.
آمار و ارقام مربوط به بیماران مبتلا به سندرم ورنیکه کورساکوف
تحقیقات و پژوهشهای مختلفی که در مورد سندرم ورنیکه کورساکوف انجام شده است، آمار و ارقام قابل توجهی در اختیار ما میگذارد که در درمان و پیشگیری این بیماری نیز بسیار موثر است. به برخی از مهمترین آنها در ادامه اشاره کردهایم:
- ۲ درصد از افراد در کره زمین به این بیماری مبتلا هستند.
- نیمی از افرادی که به سندرم ورنیکه مبتلا هستند در نهایت به سندرم ورنیکه کورساکوف مبتلا میشوند.
- تحقیقات نشان میدهند مردان بیشتر از زنان به این بیماری مبتلا میشوند.
- معمولا این بیماری بین ۳۰ تا ۷۰ سال اتفاق میافتد.
- مبتلایان پایین ۴۰ سال دلایل دیگری به غیر از مصرف الکل برای ابتلا به سندرم ورنیکه کورساکوف دارند.
- این بیماری به ندرت در کودکان اتفاق میافتد.
علل ایجاد سندرم ورنیکه کورساکوف چیست و چه کسانی به آن مبتلا میشوند؟
عمده دلیل بروز سندرم ورنیکه کورساکوف کمبود ویتامین B1 یا تیامینه ( Thiamine ) است. این ویتامین قند را به انرژی تبدیل میکند. زمانیکه تیامین در بدن انسان کم شود مغز انرژی کافی برای فعالیت ندارد. مواردی که در زیر گفته میشود از جمله دلایل از دست دادن تیامین و ابتلا به این بیماری محسوب میشوند.
- تحریک معده و دستگاه گوارش در اثر سوء مصرف الکل و در عدم جذب ویتامینها در اثر آن
- ناتوانی در جذب مواد غذایی به دلیل ابتلا به بیماریهای خاص و داشتن مشکلات مختلف
- افراد مبتلا به بیماریهای روده و معده
- مراحل پیشرفته برخی سرطانها
- افزایش سطح هورمون تیروئید
- جهشهای ژنتیکی خاص
- بیماریهایی مانند ایدز که سطح تیامین را کاهش میدهد
- دیالیزهای طولانی مدت و عدم توانایی بدن در جذب تیامین در اثر آن
- استفراغ و حالت تهوع در بارداری
- نداشتن رژیم غذایی مناسب
- جراحیهای سنگین معده و روده
- رژیمهای غذایی سنگین و گرسنگی های طولانی
علائم و روشهای تشخیص ورنیکه کورساکوف چیست ؟
فردی که مبتلا به سندرم ورنیکه کورساکوف است علائم متعددی از خود نشان میدهد. از روی برخی از این علائم به سختی میتوان وجود اختلال ورنیکه کورساکوف را تشخیص داد. همچنین گاهی نشانه ابتلا به این بیماری تنها یکی از این علائم بوده و گاهی مجموعهای از آنها نشانه ای برای ابتلای فرد هستند. علاوه بر این کسانی که به این بیماری مبتلا شدهاند یا اطرافیان بیمار باید بدانند برخی از این علائم ممکن است در مدت زمان مشخصی از بین بروند، به شرط آنکه درمانها هرچه سریعتر شروع شود؛ اما برخی دیگر این علائم ممکن است تا آخر عمر باقی بمانند.
بنابراین بهتر است پس از مشاهده هر کدام از این علائم که در زیر به آن اشاره میشود به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. 
- گیجی و هذیان
- عدم توانایی در راه رفتن
- عدم تمرکز و توجه
- فراموشی و ناتوانی در یادآوری خاطرات جدید
- اختلال در بینایی مانند حرکت غیر طبیعی چشم، دوبینی، افتادگی پلک، فلج عضلات چشم
- تغییر در حالت چشمها
- عدم تعادل و ناتوانی در ایجاد هماهنگی در حرکات ارادی
- از دست دادن گرمای شدید بدن
- آشفتگی و عصبانیت
- خستگی و بیحالی
- توهم
تشخیص سندرم ورنیکه کورساکوف
زمانی که برخی از علائم این بیماری مشاهده میشود، فرد باید به سرعت به دکتر نشانگان ورنیکه کورساکوف مراجعه کند. یک پزشک متخصص مغز و اعصاب برای تشخیص صد در صدی این بیماری انواع تست کورساکوف و آزمایشات مختلف را انجام میدهد. به طور کلی روشهای تشخیص سندرم ورنیکه کورساکوف عبارتند از:
- انجام آزمایش خون برای سنجش میزان قند خون و تیامین
- آزمایش کبد
- آزمایش گازهای خونی ( ABG ) برای اندازه گیری میزان دی اکسید کربن و اکسیژن خون
- آزمایش CBC برای شمارش سلولهای خونی
- غربالگری سم شناسی
- انجام سی تی اسکن، ام آر آی و الکتروکاردیوگرام در صورت نیاز
درمان سندرم ورنیکه کورساکوف
متخصصین و دانشمندان هنوز نتوانستهاند درمان قطعی برای سندرم ورنیکه کورساکوف پیدا کنند. بنابراین از آنجایی که این بیماری درمان قطعی ندارد، لازم است در مراحل اولیه و زمانی که فرد به بیماری انسفالوپاتی ورنیکه دچار است، نسبت به درمان آن اقدام شده تا وضعیت بیمار وخیمتر نشود. برای درمان این بیماری باید به دنبال بهترین متخصص مغز و اعصاب باشید. علاوه بر این گاهی ممکن است برای درمان بیماریهای مختلف زمینهای یا بیماریهایی که در پی این بیماری به وجود آمدهاند به متخصصین دیگری نیز مراجعه کنید.
برای پیدا کردن بهترین دکتر مغز و اعصاب آنلاین و سایر متخصصینی که میتوانند در درمان هرچه بهتر این بیماری به شما کمک کنند میتوانید به سایت پذیرش۲۴ مراجعه کنید. در این سایت ضمن بررسی سوابق علمی، تخصص و تجربیات پزشک در درمان بیماری های خاص مانند آفازی ورنیکه ، میتوانید بهترین آنها را در شهر محل سکونت خودتان یا شهرهای دیگر انتخاب کنید. همچنین امکان انتخاب روش مناسب برای ویزیت پزشک که شامل مشاوره آنلاین، مشاوره تلفنی یا ویزیت حضوری است را نیز دارید.
در ادامه با رایجترین روشهای درمان سندرم ورنیکه کورساکوف آشنا میشویم:
- درمان اعتیاد به الکل
- تجویز قرص یا تزریق ویتامین B1 یا تیامین ( تزریق وریدی معمولتر است، چراکه مصرف قرص ویتامین ب ۱ چندان توصیه نمیشود.)
- تجویز سایر ویتامین های گروه B و منیزیم و پتاسیم
- درمان سوء تغذیه
- مراجعه به متخصصین مختلف مانند قلب و عروق، گوارش، چشم پزشک و اعصاب و روان برای درمان سایر بیماریهای مرتبط
- انجام ورزشهای مناسب برای اختلالات حرکتی زیر نظر پزشک فیزیوتراپ
چطور از ابتلا به سندروم کورساکوف پیشگیری کنیم؟
از آنجایی که این بیماری به طور کامل درمان نمیشود، به کار گرفتن روشهای مناسب برای پیشگیری از ابتلا و جلوگیری از بروز سندرم ورنیکه کورساکوف میتواند بسیار تاثیرگذار باشد. علاوه بر تغییر سبک زندگی، رعایت نکات زیر میتواند برای پیشگیری از ابتلا به این اختلال بسیار مهم باشد.
- عدم مصرف بیش از حد مشروبات الکی و ترک اعتیاد به آن
- داشتن تغذیه مناسب و مصرف مکملهای غذایی با تجویز پزشک که در آنها انواع ویتامینها موجود باشد.
- درمان هرچه سریعتر مشکلات و بیماریهایی که باعث بروز سندرم ورنیکه کورساکوف میشوند.
سوالات متداول سندرم ورنیکه کورساکوف
در ادامه به چند سوال متداول در مورد سندرم ورنیکه کورساکوف پاسخ میدهیم. پاسخ این سوالات میتواند اطلاعات دقیقتری در مورد این بیماری در اختیارتان بگذارد:
مصرف چه مواد غذایی برای درمان سندرم ورنیکه کورساکوف مفید است؟
اگر تحت درمان سندرم ورنیکه کورساکوف هستید یا میخواهید از بروز آن پیشگیری کنید، لازم است تغییراتی در مواد غذایی مصرفی خود ایجاد کنید. در واقع بهتر است رژیم غذایی شما شامل مواد زیر باشد:
- مصرف گوشت پرندگان
- مصرف گوشت خوک بدون چربی
- مصرف حبوبات به ویژه نخود
- مصرف آجیل
- مصرف برنج
- مصرف نخود فرنگی
- مصرف نان گندم کامل
- مصرف اسفناج
- مصرف مرکبات
- مصرف سویا
- مصرف دانه چیا، دانه کدو حلوایی و دانه آفتابگردان
- شیر
آیا سندرم ورنیکه کورساکوف خطر مرگ به دنبال دارد؟
یکی از نگرانیهایی که افراد مبتلا به این سندرم یا اطرافیان بیمار دارند، در مورد خطر مرگ است. دقت کنید که پس از تشخیص این بیماری، به سرعت باید درمان را آغاز کنید. در صورت عدم درمان، بیمار ممکن است به بیماریها مانند عفونت ریه، آسیبهای مغزی یا مسمومیت خون مبتلا شده و جان خود را از دست بدهد.
آیا درمان سندرم ورنیکه کورساکوف احتیاج به بستری در بیمارستان دارد؟
بستری شدن بیمار مبتلا به سندرم ورنیکه کورساکوف در بیمارستان جهت درمان یا عدم نیاز به اینکار و شروع درمانهای سرپایی به عوامل مختلفی بستگی دارد. یکی از آنها این است که شدت بیماری و میزان بروز علائم چقدر باشد. هرچقدر وضعیت بیمار وخیمتر باشد، احتمال بستری شدنش در بیمارستان بیشتر است.
علاوه بر این بستری شدن یا نشدن در بیمارستان به این بستگی دارد که فرد چه مشکلات و بیماریهای زمینهای داشته و وضعیت آنها چگونه است. بهطور مثال ممکن است فرد مبتلا به سندرم ورنیکه کورساکوف، مشکلات معده نیز داشته باشد و تنها به دلیل وخیم شدن مشکلات معدوی و رودوی نیاز به بستری داشته باشد.
