نشت مایع مغزی نخاعی به چه معناست؟ عوارض و علائم

نشت مایع مغزی – نخاعی (Cerebrospinal fluid leak) چیست؟

مایع مغزی نخاعی (CSF) یک مایع آبکی شکل است که که در بطن‌های مغزی یا حفره‌ها و فضاهای توخالی و اطراف سطح مغز در گردش است. این مایع که مغز و نخاع را احاطه کرده مانند یک لایه‌ی ضربه‌گیر برای محافظت از آن‌ها در برابر آسیب عمل می‌کند. حال شاید شما تا‌به‌حال اصطلاح نشت مایع مغزی نخاعی را شنیده باشید، اما سوال این است که نشت مایع مغزی نخاعی چیست (CSF Leak) و چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

برای پاسخ به این سوال باید گفت که نخاع و مایع مغزی نخاعی با سه لایه غشا محافظت می‌شوند، حال نشت مایع مغزی نخاعی زمانی اتفاق می‌افتد که این مایع به دلیل سوراخ یا پارگی این لایه‌ها در سخت شامه یا دوراماتور از بدن خارج شود. سخت شامه خارجی‌ترین لایه مننژ است و می‌تواند به دلایل مختلفی سوراخ یا پاره شود.

به‌طورکلی می‌توان گفت نشت مایع مغزی نخاعی دو نوع متفاوت دارد که هرکدام علل و درمان‌های مختلف خود را نیز شامل می‌شوند. نشت مایع مغزی نخاعی و نشت مایع جمجمه‌ای دو نوع مجزا از نشت مایع مغزی نخاعی هستند. نشت مایع مغزی نخاعی از ستون فقرات می‌تواند در هر نقطه‌ای از ستون فقرات اتفاق بیفتد، اما نشت مایع جمجمه‌ای فقط در جمجمه رخ خواهد داد.

از طرفی گفتیم وقتی که خارجی‌ترین لایه سخت شامه دچار سوراخ یا پارگی شود، این نشت مایع اتفاق می‌افتد. در رابطه با علت سوراخ یا پارگی این لایه در سخت شامه نیز می‌توان گفت که موارد گوناگونی تاثیرگذار هستند. برای مثال اگر به سر ضربه‌ای وارد شود یا فرد جراحی مغز یا سینوس انجام داده باشد ممکن است دچار نشت مایع مغزی شود.

از طرفی نشت مایع مغزی نخاعی پس از پونکسیون کمری نیز امکان‌پذیر است که به آن ضربه نخاعی یا بی‌حسی نخاعی گفته می‌شود. گاهی‌اوقات شاهد نشت خودبه‌خودی مایع مغزی نخاعی نیز خواهیم بود که این موضوع هیچ دلیل مشخصی ندارد.

علائم نشت مایع مغزی نخاعی (CSF leak)

تشخیص نشت مایع مغزی نخاعی در زمان درست بسیار اهمیت دارد، زیرا اگر این عارضه پیشرفت داشته باشد، شدت عوارض و مشکلات ناشی از آن بیشتر خواهد شد. حال برای آنکه شما بتوانید تشخیص دهید که چه زمان باید به بهترین دکتر مغز و اعصاب برای انجام معاینه‌های لازم مراجعه کنید، لازم است که با علائم نشت مایع مغزی نخاعی آشنا شوید. در ادامه به شایع‌ترین علائم نشت مایع مغزی نخاعی اشاره خواهیم کرد تا با آن‌ها آشنا شوید.

سردردهای شدید ممکن است علامت CSF باشد:

سردرد از شایع‌ترین علائم این مشکل است که معمولا در پشت سر ایجاد خواهد شد و زمانی که فرد می‌ایستد یا به سر فشاری وارد می‌شود، شدت درد آن افزایش پیدا خواهد کرد. از همین رو فرد هنگام دراز کشیدن درد کمتری خواهد داشت.

تهوع و استفراغ از علائم نشت مایع مغزی نخاعی

از دیگر علائمی که در افراد مبتلا به نشت مایع مغزی نخاعی شایع است، می‌توان به تهوع و استفراغ اشاره کرد. باید متذکر شد که برخی از افراد مبتلا به این بیماری تجربه ۹ بار استفراغ در روز را نیز دارند که مسلما چنین شرایطی بسیار سخت و ناخوشایند خواهد بود.

وزوز و صدای زنگ در گوش در بیماران نشت مایع مغزی نخاعی

از دیگر علائمی که بیماران مبتلا به نشت مایع مغزی نخاعی تجربه می‌کنند، وزوز گوش و شنیده شدن صدای زنگ در گوش است. این موارد بیشتر زمانی که فرد دچار سردرد می‌شود دیده خواهند شد، البته برخی از بیماران دچار این عارضه نمی‌شوند و سردرد آن‌ها با وزوز گوش همراه نیست که در این صورت پزشک باید موارد دیگر را مورد بررسی قرار دهد. بنابراین اگر شما با سردردهای شدید و وزوز گوش مواجه شدید، توصیه می‌شود از یک دکتر انلاین مغز و اعصاب مشورت بگیرید تا متوجه شوید که باید چه اقداماتی را انجام دهید.

سایر علائم نشت مایع مغزی نخاعی

این عارضه علائم دیگری نیز دارد که می‌توان به احساس درد در گردن یا سفتی عضلات گردن، فتوفوبیا یا حساسیت به نور، فونوفوبیا یا حساسیت به صدا و درد بین دو شانه اشاره کرد. تشخیص به موقع این بیماری می‌تواند خطرات نشت مایع مغزی نخاعی را کاهش دهد و درمان راحت‌تری را به همراه داشته باشد، بنابراین توصیه می‌شود به هیچ کدام از این علائم بی‌توجه نباشید و درصورتی که هر کدام از آن‌ها را مشاهده کردید، بهترین دکتر مغز و اعصاب را برای انجام بررسی و معاینات لازم انتخاب کنید تا مطمئن شوید که خطری سلامتی شما را تهدید نمی‌کند.

علت نشت مایع مغزی نخاعی

نشت مایع مغزی نخاعی به دو دسته تقسیم می‌شود‌. این نشت مایع می‌تواند به ستون فقرات یا جمجمه مربوط باشد. لازم است بدانید که هرکدام از این شرایط ناشی از دلایل مخصوصی هستند، از همین رو در ادامه به موضوع علت نشت مایع مغزی نخاعی می‌پردازیم تا با این علل آشنا شوید. دقت داشته باشید که اگر هرکدام از این علت‌ها برای شما اتفاق افتاد و شما در ادامه با علائم نشت مایع مغزی روبرو شدید، سریعا توسط بهترین دکتر مغز و اعصاب معاینه شوید تا اگر مشکلی وجود داشت، سریعا تشخیص داده شود.

دلایل نشت مایع مغزی نخاعی ستون فقرات

• وارد شدن ضربه به سر یا ستون فقرات
• پونکسیون کمر
• تزریق اپیدورال در ستون فقرات برای کاهش درد (هنگام زایمان)
• انجام جراحی روی ستون فقرات
• خارهای استخوانی در ستون فقرات

دلایل نشت مایع مغزی نخاعی جمجمه

• ضربه به سر
• ناهنجاری‌های مربوط به گوش داخلی
• درست کار نکردن شانت
• افزایش فشار در مغز

نشت مایع مغزی نخاعی از بینی

نشت مایع نخاعی از بینی یکی از حالت‌های این بیماری محسوب می‌شود، اما علت نشت مایع مغزی نخاعی از بینی چیست و چرا این اتفاق می‌افتد؟ در رابطه با نشت مایع مغزی نخاعی باید گفت زمانی که مایع CSF به درون بینی نشت پیدا می‌کند، این عارضه رخ خواهد داد.

با رخ دادن این عارضه فرد دچار آبریزش بینی می‏شود و اکثر بیماران خبر از ترشح یک مایع روشن که شبیه به آب است را می‌دهند. این ترشحات که طعم نمکی یا فلزی دارند هنگام خم شدن فرد به سمت جلو بیشتر می‌شوند. دقت داشته باشید که ترشح مایع مغزی نخاعی در این حالت با آبریزش بینی در حالت سرماخوردگی تفاوت دارد و شما می‌توانید این تفاوت را با آشنایی با علائم نشت مایع مغزی نخاعی از بینی تشخیص دهید. این علائم عبارتند از:

• مایع ترشح شده از بینی آبکی و شفاف است.
• با خم کردن سر میزان ترشح قطرات مایع افزایش پیدا می‌کند.
• احساس طعم نمک یا فلز در دهان
• سرگیجه
• گرفتگی بینی

دقت داشته باشید که این علائم لزوما نشان‌دهنده نشت مایع مغزی نخاعی نیستند، بنابراین توصیه می‌شود اگر با این علائم روبرو شدید، گمان نکنید که مشکلی پیش آمده است، بلکه شما باید در این موقعیت با یک دکتر آنلاین مغز و اعصاب مشورت کنید تا راهنمایی‌های لازم صورت گیرد. در ادامه اگر نیاز باشد بهترین دکتر مغز و اعصاب به شما معرفی می‌شود تا بتوانید ادامه روند تشخیص و درمان را پیگیری کنید.

حال اگر به دنبال مجموعه‌ای هستید که بتواند به شما کمک کند، پذیرش ۲۴ بهترین انتخاب خواهد بود. در این مجموعه افرادی مشغول به فعالیت هستند که به‌صورت ۲۴ ساعته به شما مشاوره می‌دهند، بنابراین می‌توانید با تماس با این مجموعه و صحبت درباره‌ی مشکلات خود بهترین تصمیم را درباره‌ی روند تشخیص و درمان بیماری بگیرید. بنابراین اگر با علائم نشت مایع مغزی نخاعی مواجه شدید، با این مجموعه تماس بگیرید تا بهترین دکتر مغز و اعصاب در بهترین بیمارستان‌ها به شما معرفی شود.

نشت مایع مغزی نخاعی از گوش

تا به اینجا متوجه شدیم که CSF یا مایع مغزی نخاعی یک مایع شفاف است که مغز و نخاع را پوشش می‌دهد و عملکرد آن محافظت از مغز است. این مایع می‌تواند مواد مغذی و مورد نیاز برای مغز را نیز فراهم و به متابولیسم مغز کمک کند. حال گاهی‌اوقات بنابه دلایلی که گفته شد، حفره‌ای در غشای اطراف مغز و نخاع ایجاد می‌شود که این پارگی و ایجاد حفره باعث نشت مایع مغزی نخاعی خواهد شد.

نشت مایع مغزی نخاعی از گوش نسبت به سایر انواع نشت مایع مغزی نادرتر است و احتمال اینکه فرد دچار مشکل شود کم خواهد بود، اما با وجود نادر بودن آن باید بدانید که این موضوع بسیار خطرناک است و می‌تواند در صورت درمان نشدن به مننژیت تبدیل شود.

از همین رو اگر با علائمی چون سردردهای موضعی، تهوع و استفراغ، تغییر در شنوایی و عدم تعادل مواجه شدید با یک دکتر آنلاین مغز و اعصاب مشورت کنید و شرایط را بازگو کنید تا بهترین اقدامات در جهت تشخیص و درمان بیماری انجام شود.

در رابطه با ترمیم نشت مایع مغزی نخاعی از گوش نیز باید گفت که این موضوع به محل منبع نشت و شرایط بیمار بستگی دارد، به‌طوری‌که برای مثال اگر مشکل در اطراف استخوان پشت گوش یا ماستونید باشد، پزشک باید برای برطرف کردن مشکل مقداری از استخوان پشت گوش را جراحی کند تا بتواند با استفاده از بافت چربی و چسب‌های مخصوص جراحی جلوی نشت مایع مغزی را بگیرد.

برخی از مواقع شرایط بیمار متفاوت است و میزان نشت مایع مغزی نیز افزایش پیدا می‌کند. در این حالت پزشک از یک لوله تخلیه برای خالی کردن گوش استفاده خواهد کرد. گاهی‌اوقات جراحی نیاز است که بیمار در آن بیهوش یا بی‌حس می‌شود. البته تمام این اتفاقات نادر هستند و احتمال رخ دادن آن‌ها بسیار کم خواهد بود.

همانطور که گفتیم برخی از مواقع شرایط بیمار به‌گونه‌ای رقم می‌خورد که لازم است پزشک از جراحی برای درمان این مشکل استفاده کند. حال بسیاری از افراد نگران خطرات و عوارض پس از انجام جراحی و ترمیم نشت مایع مغزی نخاعی از گوش هستند.

در رابطه با این موضوع باید گفت که خطرات و عوارض پیش روی شما در صورت عدم پذیرش جراحی بسیار بیشتر خواهد بود و می‌تواند منجر به مننژیت یا مشکلات دیگری چون خون‌ریزی از گوش، خون‌ریزی از داخل جمجمه، سکته مغزی، تورم مغزی و … شود. از همین رو توصیه می‌شود اگر پزشک تشخیص داد که لازم است جراحی صورت گیرد، نسبت به این موضوع بی‌تفاوت نباشید و اقدامات لازم را انجام دهید.

نشت مایع مغزی نخاعی پونکسیون

پونکسیون کمری روشی محسوب می‌شود که از طریق آن مایع مغزی نخاعی را استخراج و نمونه‌برداری می‌کنند. نشت مایع مغزی نخاعی پونکسیون می‌تواند مشکلاتی چون مننژیت، انسفالیت، ام اس، سندرم گیلن باره و حتی خون‌ریزی اطراف مغز را به همراه داشته باشد، از همین رو درمان نشت مایع مغزی نخاعی در زمان درست بسیار اهمیت دارد.

باید متذکر شد که در برخی از شرایط پزشک تست و کشت مایع مغزی نخاعی را برای بیمار تجویز می‌کند، زیرا تست مایع مغزی نخاعی پروتئین، باکتری، گلوکز و … را مورد ارزیابی و بررسی قرار می‌دهد و پزشک با دیدن نتیجه‌ی آزمایش و تست می‌تواند تشخیص بهتری در این باره داشته باشد.

پیشگیری از بیماری نشت مایع مغزی نخاعی

تا به اینجا در پاسخ به سوال نشت مایع مغزی نخاعی چیست اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دادیم. همچنین عللی که می‌توانند منجر به این مشکل شوند و علائم آن را نیز بررسی کردیم. حال از آنجایی که عوارض کم شدن مایع مغزی نخاعی زیاد است و می‌تواند مشکلات بسیاری را به همراه داشته باشد، بسیاری از افراد به دنبال راه‌کارهایی برای پیشگیری از این بیماری هستند.

در ابتدا اشاره کردیم که گاهی‌اوقات نشت مایع مغزی نخاعی بدون هیچ دلیل خاصی اتفاق می‌افتد، اما در حالت‌های دیگر ممکن است این مشکل ناشی از ضربه به سر یا ستون فقرات باشد، از همین رو اولین کاری که شما باید در جهت پیشگیری از بیماری نشت مایع مغزی نخاعی انجام دهید، محافظت از سر و ستون فقرات خود است. بنابراین از انجام فعالیت‌هایی که خطرناک هستند و می‌توانند باعث آسیب دیدن جمجمه یا ستون فقرات شوند خودداری کنید.

راه درمان نشت مایع مغزی نخاعی

تا به اینجا با عوارض نشت مایع مغزی نخاعی آشنا شدیم، حال با توجه به اینکه عوارض این بیماری می‌تواند دردسر و مشکلات بسیاری را به همراه باشد، بسیاری از افراد به دنبال راه درمان نشت مایع مغزی نخاعی هستند. در رابطه با این موضوع باید گفت در برخی از مواقع نشت مایع مغزی نخاعی با استراحت بهبود پیدا می‌کند، اما ممکن است در شرایط دیگر نیاز به درمان باشد. در ادامه به برخی از درمان‌های مربوط به نشت مایع مغزی نخاعی از ستون فقرات اشاره خواهیم کرد.

درمان نشت مایع مغزی نخاعی به روش پچ خون اپیدورال

در این روش از فرد خون گرفته می‌شود و سپس خون گرفته شده به کانال نخاعی تزریق خواهد شد. در نتیجه گلبول‌های خون تشکیل یک لخته را می‌دهند که این لخته می‌تواند از نشت مایع مغزی نخاعی جلوگیری کند.

درمان نشت مایع مغزی نخاعی به روش سیلانت

این روش از درمان نیز مشابه روش قبل است که در آن با استفاده از خون یا بدون استفاده از آن یک پوشش برای پوشاندن سوراخ و جلوگیری از نشت مایع مغزی نخاعی ایجاد می‌شود تا جلوی نشت مایع گرفته شود.

جراحی نشت مایع مغزی نخاعی

اگر روش‌های دیگر برای درمان نشت مایع مغزی نخاعی جواب ندهند، پزشک به سراغ جراحی می‌رود. البته برای جراحی لازم است که محل دقیق نشت مایع مغزی نخاعی مشخص شود. در رابطه با جراحی نیز باید بدانید که انواع مختلفی از آن وجود دارد که پزشک می‌تواند با توجه به محل نشت و شرایط بیمار یکی از آن‌ها را انتخاب کند.

سوالات متداول در نشت مایع مغزی نخاعی

آیا افزایش فشار گوش از علائم نشت CSF است؟

بله. یکی از موارد و علائمی که می‌تواند مشکل نشت مایع مغزی نخاعی از گوش را نشان دهد، افزایش فشار گوش است.

پس از ترمیم نشت مایع مغزی نخاعی باید به چه نکاتی توجه داشت؟

بهتر است به مدت ۴ تا ۶ هفته از خم شدن، بلند کردن اجسام سنگین و انجام حرکات کششی خودداری کنید تا ترمیم به‌خوبی صورت گیرد.

نشت مایع مغزی نخاعی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

در ابتدا پزشک معاینه‌های فیزیکی را انجام می‌دهد و در ادامه از روش‌هایی چون سیسترونوگرافی، میلوگرافی، توموگرافی، LP و … استفاده می‌کند تا با نتایج حاصل از آن‌ها بهترین و دقیق‌ترین تشخیص را بدهد.

جمع‌بندی

همان‌طورکه مطالعه کردید، در این مقاله به سوال نشت مایع مغزی چیست پاسخ دادیم و موارد دیگری چون عوارض نشت مایع مغزی نخاعی، عوارض نشت مایع مغزی نخاعی از بینی، گوش و … را بررسی کردیم. علاوه‌براین اکنون شما با علل و علائم این عارضه نیز آشنا هستید و می‌توانید با مشاهده هرکدام از علائم سریعا به بهترین دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنید تا اقدامات لازم در جهت تشخیص و درمان بیماری صورت گیرد و خطری سلامت شما را تهدید نکند. باید متذکر شد که بخش مربوط به نشت مایع مغزی نخاعی نی نی سایت نیز می‏تواند اطلاعات خوبی درباره‌ی این مشکل را در اختیارتان قرار دهد.