زخم اثنی عشر | علائم، راه های درمان و پیشگیری

اثنی عشر چیست؟

اثنی عشر که نام دیگر آن دوازدهه می‌باشد به عنوان بخشی از دستگاه گوارش در نظر گرفته می‌شود. این بخش به صورت لوله‌ای توخالی قرار دارد که شبیه به یک لوله خمیده می‌باشد و سبب پیوند معده به بخشی از روده می‌گردد. اثنی عشر همان بخش بالایی روده کوچک می‌باشد.

دلیل نام‌گذاری این بخش به نام دوازدهه به دلیل ترجمه واژه یونانی این کلمه می‌باشد. پزشکی یونانی به نام هروفیلوس این نامگذاری را به این دلیل انجام داده است که طول این بخش از دستگاه گوارش در حدود ۱۲ انگشت می‌باشد. سپس پس از مدت‌ها این واژه توسط ابوعلی سینا در کتاب قانون وی به نام اثنی عشر تغییر یافت و سپس نیز توانست به زبان لاتین راه پیدا کند.

زخم اثنی عشر چیست؟

یکی از انواع زخم‌های معده ، زخم اثنی عشر می‌باشد. در پوشش مجاری گوارشی زخم‌های بازی به وجود می‌آیند که همان زخم اثنی عشر هستند. زخم‌های معدوی یا گاستریک در بخش پوشش داخلی معده قرار گرفته‌اند و زخم‌هایی که در بخش اثنی عشر و در پوششی داخلی آن به وجود آیند زخم اثنی عشر نامیده می‌شوند. زخم معده و اثنی عشر هر دو از انواع زخم معده هستند. تمایز اصلی این دو آن است که قسمت­‌های مختلف دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار می­‌دهند. شخص می­تواند هر دوی این بیماری­‌ها را همزمان داشته باشد.

زخم اثنی عشر زخمی است که در پوشش دوازدهه ایجاد می شود. اثنی عشر اولین قسمت از روده کوچک است.  بخشی از سیستم گوارشی که غذا بعد از خارج شدن از معده مستقیما از آن عبور می‌­کند.

 بسیاری از افراد برای درمان زخم‌های معده و دستگاه گوارش خود را سریعا به پزشک مراجعه می‌کنند. البته لازم به ذکر است که اکثر این زخم ها به صورت خود به خودی بهبود می‌یابد، اما ذکر این نکته حائز اهمیت است که امکان بازگشت بیماری، در صورت عدم مراجعه به پزشک و طی نکردن روند درمانی وجود دارد.

مشاوره انلاین زخم اثنی عشر

علائم زخم اثنی عشر

• علائم انواع زخم‌های معده و اثنی عشر به طور کلی با هم مشابه هستند. رایج‌ترین نشانه‌های این مشکلات و زخم‌های متعدد در معده و اثنی عشر سوزش معده بیان شده است. از شایع ترین علائم زخم اثنی عشر می‌توان دردهای شکمی در زیر جناغ سینه را نام برد. این دردها معمولاً به صورتی هستند که  گاهی می‌گیرند و ناگهان از بین می‌روند. این موارد معمولا پیش از مصرف غذا و یا در هنگام گرسنگی روی می‌دهند‌.
• به طور کلی این احتمال وجود دارد که چند ساعت پس از خوردن غذا در اثر زخم اثنی عشر، دردهای شکمی در بدن فرد ایجاد شود‌. این دردها با مصرف غذاهایی که سبب کاهش اسید معده می‌شوند و یا با مصرف داروهای کاهنده‌ی اسید معده، تا حدود زیادی بهبود می‌یابند.
• لازم به ذکر است که با قطع مصرف داروهای کاهنده‌ی اسید معده و یا مصرف دوباره‌ی غذاهایی که افزاینده‌ی اسید معده هستند، درد و ناراحتی در قسمت شکمی مجدداً ظاهر خواهد شد.
• علاوه بر تمام این موارد دردهای شکمی که در اثر زخم اثنی عشر به وجود می‌آیند به وسیله‌ی خالی بودن معده چندین برابر تشدید می‌شوند.
• به عنوان مثال در صبح‌های زود یا شب‌های دیرهنگام و یا در فاصله‌ی میان دو وعده‌ی غذایی اصلی، این دردها بیشتر خواهند شد. از علایم دیگر زخم‌های دستگاه گوارش که به عنوان بخش اصلی معده را نام می‌بریم، می‌توان به مواردی از جمله سوزش معده یا سوء هاضمه، احساس سیری مداوم حتی هنگامی که معده خالی می‌باشد، حالت تهوع و نفخ شکم نام برد.

زخم اثنی عشر و زخم معده سبب می‌شوند تا مبتلایان  نتوانند برخی از مواد غذایی خاص را مصرف کنند. به همین دلیل این افراد باید رژیم غذایی خاصی داشته باشند. مواد غذایی که عدم مصرف آن‌ها برای بیماران توصیه شده است، می‌تواند در فرد حالت تهوع ک یا عوارض شدیدتری را ایجاد کند.

از علائم وخیم برای زخم اثنی عشر می‌توان :

• کاهش وزن
• استفراغ
• استفراغ خونی
• وجود خون در مدفوع
• احساس سرگیجه
• و مشکلات تنفسی را نام برد.

لازم به ذکر است برخی از افراد مبتلا به زخم اثنی عشر در طول دوران بیماری هیچ‌گونه علائمی را احساس نخواهند کرد. در این حالت پزشکان تنها با بررسی اختلالات هاضمه مختلف در فرد وجود چنین زخمی را متوجه می‌شوند. پزشک سپس با معاینه و بررسی آزمایش‌های فرد به وجود بیماری پی می‌برد.

دلایل ایجاد زخم اثنی عشر

زخم اثنی عشر در اثر تخریب و ساییده شدن بسیار زیاد دیواره‌ی داخلی مجاری گوارشی به وجود می‌آید.  موارد دیگری نیز در به وجود آمدن این مشکل نقش دارند. از این موارد می‌توان وجود مقادیر بسیار زیاد اسید در مجاری گوارشی و معده را نام برد.

یکی دیگر از مشکلات وجود آسیب‌هایی در پوشش معده است که آن را نسبت به تخریب و مشکلات به وجود آمده بسیار حساس می‌کند. یکی دیگر از موارد، عدم وجود تعادل در فرایند هاضمه می‌باشد که فرد را در گوارش دچار مشکل کرده و سبب ایجاد زخم اثنی عشر می‌گردد.

علاوه بر تمام موارد ذکر شده مصرف برخی از داروهای خاص و عفونت‌های میکروبی نیز می‌تواند سبب ایجاد زخم اثنی عشر شود. رشد بیش از حد هلیکوباکتر پیلوری که در مجاری گوارشی به صورت عادی وجود دارد، می‌تواند موجب بروز زخم در انواع نواحی گوارشی گردد. وجود این باکتری در بدن بسیار رایج می‌باشد.

لازم به ذکر است که وجود هلیکوباکتر پیلوری در بدن اکثر افراد سبب بروز مشکل نمی‌شود، اما در برخی موارد این باکتری می‌تواند به پوشش داخلی مجرای گوارشی آسیب وارد کرده و سبب آزار فرد شود.  وجود بیش از حد این باکتری در دستگاه گوارش باعث بروز به زخم در این دیواره می‌گردد.

یکی دیگر از مواردی که سبب ایجاد زخم اثنی عشر در فرد می‌گردد، مصرف برخی از انواع داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی می‌باشد، که در بلند مدت امکان تخریب و اذیت شدن پوشش داخلی دستگاه گوارش و همچنین ایجاد زخم را افزایش خواهد داد.

به عنوان داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی که می‌توانند سبب تخریب دیواره‌ی دستگاه گوارشی شوند، می‌توان به‌ ایبوپروفن یا همان ادویل، ناپروکسن، و آسپرین اشاره کرد.

عوامل موثر در ابتلا به زخم اثنی عشر

در زخم‌های دستگاه گوارش هم ژنتیک فرد و هم سبک زندگی او نقش اساسی در ابتلای فرد به بیماری را دارند. به این صورت که اگر از اعضای نزدیک خانواده و فامیل درجه یک به این زخم‌ها دچار باشند، احتمال اینکه این مشکل برای شما نیز به وجود بیاید بسیار بالا می‌باشد.

علاوه بر این مصرف دخانیات که حاوی تنباکو هستند نیز امکان ابتلا به زخم اثنی عشر را به‌طور صعودی افزایش می‌دهد. از دیگر عوامل افزایش احتمال خطر ابتلا به این زخم می‌توان به سن بالای ۷۰ سال، تجربه‌ی شوک و یا ضربه‌های جسمی و روحی در دوران اخیر و سابقه قبلی وجود علائم زخم معده و اثنی عشر را نام برد.

علاوه بر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی که بر ابتلا به زخم موثر هستند و در فوق از آن‌ها نام بردیم، مصرف برخی داروهای دیگر مانند داروهای‌ استروئیدی، داروهای ضد انعقادی و بازدارنده‌های بازجذب سروتونین نیز می‌توان نام برد.

برخی از پزشکان بر این باورند که مصرف غذاهایی حاوی سبزیجات، انواع دانه‌ها و لبنیات،و برخی غذاهای تند و همچنین مصرف الکل در ابتلا به زخم‌های گوارشی تاثیری ندارد. اما این پزشکان همچنین معتقدند این امکان وجود دارد که  مصرف این مواد غذایی سبب وخیم شدن علائم زخم و یا سبب کند شدن روند درمان در فرد بیمار شود.

نقش عامل دیگری به نام استرس در ابتلا به این بیماری هنوز به طور دقیق مشخص نیست. برخی از پزشکان متخصص استرس را عاملی برای ایجاد زخم‌های گوارشی می‌دانند، اما برخی دیگر بر این باورند که استرس در این زخم‌ها نقشی ندارد. بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که میان زخم‌های گوارشی و استرس ارتباطی وجود دارد، اما این تحقیقات نشان می‌دهد که این اثر به صورت غیرمستقیم می‌باشد.

هنگامی که شخصی دچار استرس می‌شود از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی استفاده می‌کند و یا ممکن است سیگار بکشد، به همین دلیل این موارد به صورت عاملی غیر مستقیم از استرس سبب می‌شوند که احتمال ابتلا به زخم در دستگاه گوارش از جمله اثنی عشر فرد افزایش پیدا کند.

مشاوره آنلاین با متخصص معده و گوارش

تشخیص زخم اثنی عشر

علائم انواع زخم‌های دستگاه گوارش از جمله زخم اثنی عشر با مشکلات دیگری در بخش شکمی، مانند سنگ بازگشت اسید معده فرد به مری او و یا وجود سنگ در کیسه‌ی صفرا مشابهت بسیاری دارد. به همین دلیل تشخیص زودهنگام پزشک متخصص برای درمان این زخم بسیار مهم می‌باشد.

پزشکان به طور معمول تشخیص مشکل را با پرسش‌هایی درباره‌ی داروهایی که فرد اخیراً مصرف کرده است و یا سوابق پزشکی بیمار شروع می‌کنند.

علاوه بر این سوال کردن درباره‌ی بخشی از بدن فرد که درد دارد و همچنین علائمی که فرد در بدن خود احساس کرده است، مواردی هستند که به پزشک در تشخیص بیماری کمک می‌کنند. برای تشخیص دقیق انواع زخم‌های دستگاه گوارش از جمله زخم اثنی عشر آزمایش‌هایی نیز صورت می‌گیرد. این آزمایش‌ها معمولاً شامل آزمایش، مدفوع، آزمایش خون و یا بررسی تنفسی برای تشخیص عفونت‌های میکروبی از جمله هلیکوباکتر می‌باشد. این آزمایش‌ها در روند تشخیص بسیار مفید هستند.

برای بررسی بهتر وجود زخم و مکان‌یابی دقیق‌تر آن از وسیله‌ای به نام آندوسکوپی هم استفاده می‌شود. در این روش یک لوله‌ی باریک مجهز به یک دوربین در بخش جلویی آن، از طریق دهان و گلو وارد مری و معده و سپس قسمت بالایی روده‌ی کوچک می‌شود و تمام این بخش‌ها را بررسی می‌کند.

در برخی موارد برای تشخیص زخم اثنی عشر از آزمایشی به نام بلعیدن باریوم استفاده می‌شود. در این آزمایش فرد بیمار مایعی حاوی باریوم را بلعیده و سپس پزشک می‌تواند مجاری روده را در بخش شکمی فرد از طریق اشعه‌ی ایکس به راحتی مشاهده کند و مشکل را به صورت دقیق‌تر بررسی نماید.

درمان زخم اثنی عشر

برای درمان انواع زخم­‌های گوارشی، مانند زخم معده و همچنین زخم اثنی عشر استفاده از قرص­‌های کاهنده­‌ی اسید معده برای بسیاری از افراد مفید می­‌باشد.

از این داروها می­‌توان آنتاگونیست­‌های گیرنده­­‌ی  H2 مانند: فاموتیدین، رانیتیدین، سایمتیدین، مهارکننده­های پمپ پروتون (PPIs) شامل پنتوپرازول، امپرازول و لانسوپرازول.

آنتی اسیدهایی مانند سدیم بی­کربنات و کلسیم کربنات و در آخر از داروهایی با خاصیت ایجاد پوشش محافظتی مانند سوکرالفیت نام برد.

هنگامی که علت اصلی زخم ایجاد شده در اثنی عشر هلیکوباکتر تشخیص داده شود، پزشک معالج برای از بین بردن این میکروب از آنتی بیوتیک‌ها که از بین برنده باکتری‌ها هستند، استفاده خواهد کرد. علاوه بر این داروهایی که برای کاهش اسید معده استفاده می‌شوند، به عنوان مثال برخی از مهارکننده‌های پمپ پروتون نیز می‌توانند در این زمینه و درمان این زخم موثر باشند.

از موارد دیگری که پزشک متخصص از مهارکننده‌های پمپ پروتون برای درمان زخم استفاده می‌کند، زخم‌هایی هستند که در اثر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی ایجاد شده‌اند. در این صورت مهارکننده‌ها استفاده خواهند شد و یا دارو درمانی مجددا مورد بررسی قرار می‌گیرد.

یک دوره ۴ تا ۸ هفته‌­ای داروی سرکوب کننده اسید سبب بهبود زخم می‌­گردد. علاوه بر این، یک دوره­‌ی یک هفته­‌ای با استفاده از دو آنتی بیوتیک به علاوه داروی سرکوب کننده اسید، معمولاً عفونت (H.pylori )را به طور کامل از بین می‌­برد. این روش درمان معمولاً از بازگشت زخم جلوگیری می‌کند.

برخی دیگر از پزشکان راه‌هایی مانند مدیریت استرس را برای درمان این مشکل در نظر خواهند گرفت و برخی دیگر ترکیبی از استفاده از داروها و مدیریت‌های استرس و اضطراب برای درمان زخم اثنی عشر را استفاده می‌کنند.

برای درمان زخم اثنی عشر می‌توان با تغییر شیوه‌ی زندگی نیز تا حدود زیادی علائم بیماری را کاهش داد. از جمله این عوامل می‌توان به کاهش وزن در صورتی که فرد دارای اضافه وزن شدید باشد، اشاره کرد. از دیگر راه‌ها اجتناب از مصرف غذاهای تحریک کننده برای ایجاد زخم مانند:

• قهوه، شکلات، غذاهای چرب، غذاهای تند و گوجه فرنگی می‌باشد.
• بهتر است که بین خواب ۳ تا ۴ ساعت با خوردن غذا فاصله وجود داشته باشد.
• همچنین ترک سیگار و کاهش مصرف الکل نیز راه‌هایی هستند که به درمان زخم و پیشگیری از آن کمک می‌کنند.
• در زمان‌های گذشته از راه‌های دیگری از جمله عمل جراحی برای درمان این زخم استفاده می‌کردند. زیرا در این زمان داروهایی مانند مهارکننده‌های اسیدی در دنیای پزشکی وجود نداشتند. امروزه برای درمان زخم اثنی عشر تنها زمانی جراحی انجام می‌شود که عوارض زخم اثنی عشر به مرحله‌ای مانند خونریزی شدید و یا سوراخ شدن شدید دیواره‌ی معده رسیده باشند. بنابراین امروز تنها با استفاده از داروها و کنترل شیوه‌ی زندگی می‌توان این زخم‌ها را درمان کرد.

جراحی زخم اثنی عشر

برای درمان انواع زخم‌های گوارشی از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. از این روش‌ها می‌توان

• ترک مصرف دخانیات
• استفاده از داروهای ضد اسید معده
• قطع مصرف آسپرین‌ها و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی نام برد.
• همچنین استفاده از داروهای محافظت کننده از لایه پوشش دهنده‌ی معده و اثنی عشر نیز در درمان این زخم موثر می‌باشد.
• رژیم‌های درمانی دوگانه وسه‌گانه‌ای نیز برای زخم‌های ناشی از هلیکوباکترپیلوری وجود دارد که در ادامه به بحث درباره آن‌ها می‌پردازیم.

داروی اختصاصی و منحصر به فردی برای از بین بردن این عفونت وجود ندارد. با این حال دو ترکیب بهترین نتیجه را برای از بین بردن این باکتری به دست می‌دهند. روش‌های درمان آن به صورت درمان

• دوگانه
• و سه‌گانه دسته‌بندی می‌شوند.

 درمان سه‌گانه به این صورت است که ترکیبی از ساب سالیسیلات بیسموت و آنتی بیوتیک تتراسایکلین و مترونیدازول می‌باشد. این درمان برای حدود ۸۰ تا ۹۵ درصد از بیماران درمان کارآمد و استانداردی به حساب می‌آید و یک درمان رایج برای زخم اثنی عشر است. هر سه این داروها به صورت قرص استفاده می‌شوند.

درمان دوگانه پیچیدگی درمان سه گانه را ندارد. در این روش درمانی از دو آنتی بیوتیک به نام‌های آموکسی سیلین و مترونیدازول برای بیمار استفاده می‌شود، که هر دو به صورت قرص و سه بار در روز مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسیاری از بیماران این برنامه را که دارای سادگی بیشتری می باشد برای درمان خود ترجیح می‌دهند.

لازم به ذکر است ۱۵ تا ۲۵ درصد از بیماران در برابر مترونیدازول مقاومت نشان داده و می‌توانند از داروی جایگزین به نام کلاریترومایسین استفاده کنند.

درمان های ذکر شده معمولاً به صورت یک دوره دو هفته‌ای برای بیمار در نظر گرفته می‌شود. زمانی که هلیکوباکترپیلوری از دستگاه گوارش بیمار حذف شود و به نابودی کامل برسد به احتمال زیاد دیگر به هیچ عنوان وارد بدن وی نخواهد شد‌. زخم اثنی عشر معمولاً در این شرایط به طور کامل التیام پیدا می‌کند و مجدداً ایجاد نمی‌گردد.

زخم‌هایی که خونریزی دهنده باشند و شدت خونریزی و میزان خون از دست رفته در آن‌ها بالا باشد نیز می‌توانند درمان شود. این درمان‌ها از طریق تزریق درون وریدی مایعات و جراحی آندوسکوپی اضطراری در صورت لزوم انجام می‌گیرد.

گفت و گو آنلاین با متخصص معده و گوارش

درمان خانگی زخم اثنی عشر

کسانی که زخم اثنی عشر دارند چه چیزهایی بخورند؟

درمان خانگی یکی از روش‌های موثر و اثربخش در درمان بیماران است که دارای زخم اثنی عشر می‌­باشند، است. اما با توجه به شدت و میزان بیماری این روش‌ها در کنار روش‌­های درمانی دیگر موثر واقع می‌شوند. یکی از روش‌های درمان خانگی رژیم غذایی و تغذیه مناسب می باشد. رژیم غذایی سرشار از فیبر مانند غذاهای دارای:

• جو دوسر
• عدس
• لوبیا
• هویج
• سویا

می‌­توانند علت‌های به وجود آورنده زخم اثنی عشر را تا حد زیادی کاهش دهند.

• یکی دیگر از روش‌های درمان خانگی درمان گیاهی با چای بابونه سرد می‌باشد که در از بین بردن تمام گونه‌های عفونی مفید است. این دمنوش را می‌توان در روز با فاصله­‌های زمانی مناسب مصرف کرد. این مواد غذایی در کنار داروها، درمان­‌های مناسبی برای بهبود بیماران می­‌باشند.
  استفاده منظم از هرگونه ماده سرشار از ویتامین آ نیز می‌تواند به بهبود این بیماری کمک بسزایی داشته باشد. هندوانه، آب هویج، برگ کلم خام، هلو و پرتقال نمونه­‌هایی از مواد غذایی سرشار از ویتامین آ هستند که برای بهبود این بیماری بسیار مناسب می‌­باشند.
• عسل:عسل نیز به عنوان یک ماده غذایی ساده، به راحتی می‌­تواند در رژیم غذایی و مصرف روزانه شما گنجانده شود. عسل التهاب معده را به شدت کاهش داده و می‌توان از آن روی نان گندم و یا نان غلات در فاصله­‌های زمانی مناسب در روز استفاده کرد.

خطرات ابتلا به زخم اثنی عشر

زخم اثنی عشر باعث سرطان می‌شود؟

در صورت نادیده گرفتن بیماری و عدم رسیدگی و درمان آن خطراتی بیمار را تهدید خواهد کرد. لازم به ذکر است زخم‌های به وجود آمده در این بخش از بدن بسیار کم و به ندرت موجب ایجاد شدن سوراخ و حفره در دیواره‌ی روده و معده خواهند شد. وجود سوراخ و حفره‌هایی در این بخش‌ها احتمال ابتلا به عفونت‌های شکمی در حفره‌های به وجود آمده را به میزان زیادی افزایش خواهد داد.

عفونت‌های به وجود آمده در حفره‌های ذکر شده را در علم پزشکی التهاب صفاق می‌نامند. در صورتی که شخص مبتلا به بیماری زخم اثنی عشر دردهای ناگهانی در ناحیه‌ی شکمی خود احساس کند، که این دردها به صورت مداوم شدیدتر شوند، باید بلافاصله به پزشک متخصص مراجعه کند.

التهاب به وجود آمده در اثر زخم نیز می‌تواند بخشی از مجرای گوارشی را مسدود کرده و سبب شود بیمار بعد از خوردن مقدار کمی غذا و یا حتی بدون خوردن آن احساس سیری کند. همچنین این التهاب باعث می‌شود فرد مدام دچار استفراغ شده و همچنین کاهش وزن و یا سوء تغذیه برای فرد به وجود بیاید.

علاوه بر تمام موارد ذکر شده این زخم در قسمت اثنی عشر می‌تواند سبب خونریزی‌های داخلی هم شود. اگر خونریزی به آهستگی و تدریجی به وجود بیاید امکان بروز کم خونی در بدن فرد بسیار محتمل می‌باشد.

از علائم کم خونی می توان به:

• تنگی نفس
• رنگ پریدگی
• و خستگی مفرط اشاره کرد.

در صورتی که خونریزی داخلی شدت پیدا کند بیمار در مدفوع و استفراغ خود خون خواهد دید‌. در این صورت خونریزی بسیار شدید است و بیمار باید سریعاً به پزشک متخصص مراجعه کند.

پیشگیری از زخم اثنی عشر

در کل امکان پیشگیری از وقوع زخم اثنی عشر وجود ندارد، اما با استفاده از راه‌های مختلف می‌توان احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش داد. یکی از این راه‌ها:

• ترک استفاده از تنباکو و راه دیگر داشتن رژیم‌های غذایی مناسب برای بدن می‌باشد.
• همچنین افرادی که به سبب داشتن انواع بیماری‌ها از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی یا دیگر داروهای مشابه آن‌ها استفاده می‌کنند نیز باید با پزشک متخصص خود برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری مشورت کنند.
• در این موارد پزشک متخصص می‌تواند راه‌هایی را به بیمار پیشنهاد دهد. از جمله‌ی این پیشنهادات می‌توان به مصرف داروها همراه با غذا، مصرف داروهای جایگزین، استفاده از دوزهای کمتری از داروهای مورد استفاده و یا استفاده از داروهای کاهش‌دهنده‌ی اسید معده نام برد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

هر شخص که به زخم اثنی عشر و یا زخم‌های معده دیگری دچار می‌باشد و علائم این بیماری‌ها را دارد، باید سریعاً به پزشک مراجعه کند و در صورتی که علائم تشدید یافته باشند و بسیار شدید باشند مراجعه فوری به پزشک متخصص بسیار ضروری می‌باشد.

شما می­‌توانید با مراجعه به سایت پذیرش ۲۴ علائم خود را با مشاوران آنلاین در میان گذاشته و در صورت نیاز و با توجه به نظر کارشناسان با پزشک آنلاین متخصص معده و گوارش برای درمان بیماری زخم اثنی عشر گفت و گو کنید.