عوارض واکسن سینوفارم چیست؟ برای چه افرادی بیشتر است؟

هر آنچه که باید درباره عوارض واکسن سینوفارم بدانید

سینوفارم ششمین واکسنی است که توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای استفاده اضطراری تایید شد. این سازمان اطلاعات مربوط به کیفیت، کارایی، ایمنی و عوارض واکسن سینوفارم را به طور کامل ارزیابی و استفاده از آن را برای افراد بالای ۱۸ سال توصیه کرده است.

جالب است بدانید از میان تمامی واکسن‌های تولید شده توسط کشور چین، فقط واکسن کووید-۱۹ سینوفارم یا همان BBIBP-CorV که توسط موسسه تولیدکننده محصولات بیولوژیکی پکن (BBIBP) ساخته شده است، توانست در ۷ می ۲۰۲۱ تاییدیه جهانی دریافت کند. تقریبا حدود ۴ ماه بعد از دریافت مجوز از اداره ملی محصولات پزشکی چین در ۳۱ دسامبر ۲۰۲۰.

پس از آن بود که ۴۲ کشور دیگر از جمله مجارستان، ونزوئلا و سریلانکا استفاده از این واکسن را تایید و شروع به واردات آن کردند. کشور ما نیز پس از یک سال تاخیر در واردات واکسن بالاخره در تابستان امسال اقدام به واردات حداقل ۱۰۰ میلیون واکسن سینوفارم کرد. تا الان، آژانس دارویی اروپا (EMA) استفاده از این واکسن برای کشورهای اروپایی را تایید نکرده است.

شرکت  BBIBPاز فناوری غیر فعالسازی ویروس کرونا (SARS-CoV-2) برای تحریک پاسخ ایمنی استفاده کرده است. تا الان تحقیقات زیادی در مورد برخی از عوارض جانبی رایج واکسن سینوفارم که در آزمایش‌های بالینی رخ داده‌اند و بحث‌های پیرامون ایمنی واکسن انجام شده است. در این مطلب به جزئیات بیشتر آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

مکانیسم اثر واکسن سینوفارم

در اصل واکسن سینوفارم حاوی همان ویروس SARS-CoV-2 است که در اثر مجاورت با یک ماده شیمیایی به نام بتاپروپیولاکتون ضعیف شده و دیگر قدرت بیماری‌زایی ندارد. این ماده شیمیایی به ماده ژنتیکی ویروس متصل می‌شود و از تکثیر آن و ایجاد بیماری کووید-۱۹ (COVID-19) جلوگیری می‌کند.

در این واکسن‌، پروتئین سطحی ذره ویروس دست‌نخورده نگه‌داشته می‌شود تا بتواند سیستم ایمنی بدن را تحریک کند. این واکسن همچنین حاوی یک ماده کمکی یا ادجوانت به شکل هیدروکسید آلومینیوم است. ادجوانت‌ها به تقویت پاسخ ایمنی بدن در برابر واکسن‌ها کمک می‌کنند.

هنگامی که فردی دوز اول واکسن سینوفارم را دریافت می‌کند، سیستم ایمنی بدن او ویروس غیرفعال شده را به عنوان عامل خارجی شناسایی می‌کند و آنتی‌بادی‌هایی علیه آن می‌سازد. در نتیجه از این به بعد اگر فرد واکسینه شده متعاقباً دوباره با ویروس کرونا تماس پیدا کند، سیستم ایمنی بدن او یک پاسخ ایمنی قوی‌تر علیه آن ایجاد می‌کند. زیرا از قبل سلول‌های ایمنی آمادگی لازم را پیدا کرده‌اند و آنتی‌بادی زیادی ساخته شده است.

سازمان جهانی بهداشت پس از اطمینان از عوارض واکسن سینوفارم، تزریق دو دوز آن را برای افراد ۱۸ ساله و بالاتر توصیه کرد. طبق مطالعات، فاصله دوز اول و دوم واکسن سینوفارم باید بین ۳ تا ۴ هفته باشد. آژانس جهانی بهداشت ایمنی واکسن سینوفارم و کارایی کلی این واکسن در پیشگیری از ابتلا به بیماری را حدود ۷۸ درصد تخمین می‌زند. اگرچه اشاره می‌کند که داده‌های آزمایشی برای بزرگسالان بالای ۶۰ سال وجود ندارد.

حدودا چند ماه است که نتایج یک تحقیق مهم در کشور سنگاپور، ضرورت تزریق دوز سوم واکسن سینوفارم برای افراد بالای ۶۰ سال را تایید کرده است. براساس این تحقیق مشخص شد که فقط درصد کمی از شرکت‌کنندگان بالای ۶۰ سال پس از تزریق دوز دوم واکسن سینوفارم میزان کافی آنتی‌بادی تولید می‌کنند.

بنابراین، بهتر است از همان ابتدا به افراد مسن نوع دیگری واکسن مانند آسترازنکا یا فایزر تزریق شود. محققان این تحقیق توصیه می‌کنند که برای دوز سوم نیز بهتر است به جای سینوفارم واکسن‌های بر پایه آدنوویروس یا mRNA تزریق شوند. با این حال، افرادی که واکسن کووید-۱۹ سینوفارم را دریافت کرده‌اند، همچنان می‌توانند این واکسن را به‌عنوان دوز سوم واکسن کرونا خود نیز دریافت کنند.

تا به امروز بیش از ۱.۵ میلیارد دوز از این واکسن تزریق و کاملا عوارض واکسن سینوفارم برای همه محققان قطعی شده است. حتی اخیرا امکان تزریق آن برای خانم‌های باردار و نوجوانان ۱۸ تا ۱۲ سال در کشور ما فراهم شده است.

اصولا افراد بالای ۱۸ سال که سابقه واکنش آلرژیک و شوک آنافیلاکسی به هیچ یک از اجزای یک واکسن ندارند، می‌توانند واکسن سینوفارم را تزریق کنند. هنوز تحقیقات برای نشان دادن اثربخشی آن در برابر سویه‌های جدید ویروس کرونا و نوع شدید بیماری کووید-۱۹ در حال انجام است. در ادامه بیشتر در مورد عوارض واکسن کرونا سینوفارم صحبت خواهیم کرد.

جالب است بدانید که برای تهیه واکسن‌های آنفولانزا و هپاتیت B نیز از همان فناوری تولید واکسن سینوفارم استفاده می‌کنند. در واقع این‌ها نیز حاوی ذرات ویروس غیر فعال شده هستند.

اگرچه واکسن‌های mRNA مانند فایزر باید در درازمدت در دمای زیر صفر نگهداری شوند اما واکسن سینوفارم را می‌توان در دمای یخچال ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد نگهداری کرد.

واکسن سینوفارم همچنین اولین واکسنی است که دارای مانیتور ویال واکسن است. برچسبی که با قرار گرفتن واکسن در معرض گرما تغییر رنگ می‌دهد. این مسئله کمک می‌کند تا نظارت دقیق‌تری در مورد بی‌خطر بودن واکسن برای استفاده انجام شود. همه مزایای ذکر شده، زمینه صادرات این واکسن چینی به کشورهای دیگر را تسهیل کرده است.

عوارض جانبی رایج واکسن سینوفارم

این حق شما است که پیش از تزریق هر واکسنی از عوارض جانبی آن مطلع باشید. از طرفی، نمی‌توان انکار کرد که میزان عوارض جانبی همه واکسن‌های کرونا، از فایزر گرفته تا سینوفارم، کمی بیش‌ازحد انتظار است.

داده‌های منتشر شده از یک کارآزمایی بالینی کوچک در مجله معتبر لانست (Lancet) که شامل حدود ۶۰۰ داوطلب بود، نشان داد که واکسن سینوفارم برای تمامی گروه‎های سنی بی‌خطر است. نویسندگان این مقاله گزارش دادند که این واکسن بی‌خطر بوده و عوارض آن توسط شرکت‌کنندگان کارآزمایی به‌خوبی تحمل شده است. شایع‌ترین عوارض جانبی گزارش شده در این کارآزمایی تب و درد در محل تزریق بود.

سازمان جهانی بهداشت پیش از تایید و دادن مجوز اضطراری به این واکسن، داده‌های ایمنی سه کارآزمایی بالینی که شامل ۱۶۶۷۱ شرکت‌کننده برای دریافت واکسن سینوفارم بود را بررسی کرده بود. بیشتر این داده‌ها مربوط به مردان ۱۸ تا ۵۹ ساله بودند. بر اساس این داده‌ها، شایع‌ترین عوارض واکسن سینوفارم عبارتند از:

• سردرد
• تب یا تب و لرز
• خستگی و بی‌قراری
• واکنش درد یا خارش در محل تزریق

می‌توان گفت عوارض واکسن سینوفارم مشابه سایر واکسن‌های مجاز علیه کووید-۱۹ است و شدت اکثر آن‌ها خفیف تا متوسط ​​است. در مورد عوارض دوز دوم واکسن سینوفارم نیز می‌توان به این موارد اشاره کرد. البته گزارش‌هایی از عوارض پوستی واکسن سینوفارم مانند خارش یا قرمزی پوست نیز دریافت شده است. عوارض دوز سوم واکسن سینوفارم نیز به همین ترتیب است.

عوارض جانبی جدی واکسن سینوفارم

جالب است بدانید که سازمان جهانی بهداشت در میان گزارشات دریافت شده، دو عارضه جانبی جدی را نیز شناسایی کرد که احتمالاً با تزریق واکسن مرتبط بودند. اولی حالت تهوع شدید و دومی که شامل اختلال عصبی نادر به نام آنسفالومیلیت منتشر حاد (شامل التهاب مغز و نخاع) است! همچنین یک مورد تشخیص ترومبوز (لخته شدن خون) در گروه دریافت‌کنندگان واکسن وجود داشت.

جالب است بدانید که از زمان عرضه واکسن در چین، تعدادی از واکنش‌های جانبی جدی زیر نیز مشاهده شده است:

• شوک آنافیلاکتیک
• پورپورای هنوخ شوئن لاین (Henoch-Schönlein purpura)
• فلج صورت
• خونریزی مغزی
• سندرم گلین باره (GBS)

به‌همین‌دلیل، سازمان بهداشت جهانی تصمیم گرفت که پس از دادن مجوز اضطراری نیز عوارض واکسن سینوفارم را دنبال کند.

در قالب داده‌های ایمنی جمع‌آوری‌ شده در طول عرضه واکسن توسط چین، معلوم شد که در میان ۵.۹ میلیون نفری که تا ۳۰ دسامبر ۲۰۲۰ واکسن را در چین دریافت کرده بودند، ۱۴۵۳ عارضه جانبی گزارش شده بوده است. این عوارض جانبی بیشتر شامل واکنش‌های پوستی موضعی قرمزی و تورم در محل واکسیناسیون بودند. همچنین ۲۰۲ مورد تب که ۸۶ مورد آن تب شدید بود و ۱۱ مورد عوارض عصبی نیز اعلام شده است.

با افزایش آمار تزریق واکسن سینوفارم در کشور چین، داده‌های ایمنی از ۱.۱ میلیون دوز واکسن سینوفارم که به افراد مسن ۶۵ سال به بالا تزریق شده بودند نشان دادند که شایع‌ترین عوارض واکسن سینوفارم شامل موارد زیر هستند:

• سرگیجه
• سردرد
• خستگی
• حالت تهوع
• استفراغ
• تب
• درماتیت آلرژیک یا آلرژی پوستی به‌خصوص در محل تزریق

هیچ عارضه جانبی جدی برای این گروه سنی گزارش نشده است.

معمولا متخصص عفونی توصیه می‌‌کنند که برای کاهش عوارض واکسن سینوفارم باید مایعات زیادی مصرف کرد. درشرایطی‌که تب به بیش از ۳۸.۵ درجه برسد یا تحمل سایر عوارض برای فرد غیر ممکن باشد، می‌توان از استامینوفن ۳۲۵ یا ۵۰۰ استفاده کرد. اگر تاثیر آنچنان نداشت می‌توان در مرحله بعد از ناپروکسن ۵۰۰ استفاده کرد.

بهتر است بدانید که استفاده از انواع داروهای ضد درد و ضد التهاب قبل از تزریق واکسن سینوفارم در کاهش اثربخشی آن موثر است. اگر قابلیت تحمل عوارض واکسن سینوفارم را دارید، توصیه می‌کنیم بعد از تزریق نیز از مصرف بی‌دلیل این داروها اجتناب کنید.

اگر بیش از ۳ تا ۵ روز بعد از تزریق واکسن همچنان یک یا چند مورد از این عوارض همراه شما بودند، باید به پزشک مراجعه کنید.

هنوز بحث‌های زیادی پیرامون این واکسن به دلیل کمبود اطلاعات دقیق از ایمنی، اثربخشی و عرضه اولیه واکسن وجود دارد. جالب است بدانید که سازمان‌ها و ناظران اصلی دارو در جهان یعنی آژانس دارویی اروپا (EMA)، سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) و آژانس نظارتی داروها و محصولات بهداشتی بریتانیا هنوز واکسن سینوفارم را بررسی و تایید نکرده‌اند.

با این حال، تاییدیه سازمان جهانی بهداشت به دنبال تلاش‌های آن برای گسترش واکسیناسیون در جهان به نوعی قابل اطمینان است. اما این مسئله نباید باعث نادیده گرفتن عوارض واکسن سینوفارم شود.

گفتگوی آنلاین با متخصص عفونی

طبق گزارشات، تا الان کمتر از ۱۰۰ نفر در کشور ما در اثر عوارض تزریق واکسن فوت کرده‌اند. اگرچه این تعداد مرگ در مقایسه با بیش از ۱۰۰ میلیون دوز واکسن تزریق شده قابل چشم‌پوشی است اما باید دقت کرد که بیش از ۹۰ درصد واکسن‌های تزریق شده در کشور ما از نوع سینوفارم بوده است!

اگر با گذشت ۷۲ ساعت از تزریق اول یا دوم همچنان درگیر عوارض واکسن سینوفارم بودید، باید با پزشک مشورت کنید. درصورتی‌که شرایط مراجعه حضوری را ندارید، پیشنهاد می‌کنیم از دکتر عفونی انلاین پذیرش ۲۴ مشاوره آنلاین تلفنی و متنی بگیرید. مشکلات خود را مطرح کرده و از مشاوره‌های بهترین دکتر عفونی آنلاین برای درمان استفاده کنید.