آشنایی با انواع سردرد و راه‌های درمان آن
سردردها به چه علتی ایجاد می شود و روش های درمان آن چیست؟
آنچه در این مقاله می‌خوانید
سردرد چیست؟
درد در ناحیه‌ی سر و بالای گردن را با عنوان سر درد (Hedeach) می‌شناسیم. سردرد منشا عصبی دارد و بافت‌ها و ساختارهای احاطه کننده مغز با ملتهب و دردناک شدن فرد را آزار می‌دهد. یک بافت نازک به نام ضریع جمجمه، استخوان‌ها، سینوس‌ها، چشم‌ها و گوش‌ها را احاطه کرده است که در صورت ملتهب و دردناک شدن باعث درد در سر و گردن می‌شود. می توانید با متخصص مغز و اعصاب گفت و گو کنید .
همچنین بافت پوشاننده‌ی مغز و نخاع یعنی مننژ هم در صورت ملتهب شدن باعث سردرد می‌شود.
سردرد انواع مختلفی دارد که بر اساس منشا درد تقسیم بندی می‌شوند. هر کدام از انواع سردرد تظاهرات و بروزهای متفاوتی هم دارند.
مشاوره آنلاین متخصص مغز و اعصاب
علل انواع سردرد چیست؟
سردرد با فعال شدن عصب‌های خاصی از رگ‌های خونی ایجاد می‌شود. عوامل مختلفی باعث فعال شدن عصب‌ها شود. این عوامل شامل موارد زیر است.
- ژنتیک عامل انتقال بسیاری از بیماری‌ها از والدین به فرزندان است. سردرد هم می‌تواند از طریق کروموزوم‌ها انتقال یابد.
- عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض دود و آلودگی، مواد شیمیایی، عطرها و مواد آلرژی‌زا باعث سردرد در بعضی افراد می‌شود. همچنین سر و صدا و تغییرات نور در محیط هم می‌تواند عامل سردرد باشد.
- تغییرات در الگوی خواب، یا وعده‌های غذایی، مصرف بیش از اندازه‌ی دارو یا تنش و اضطراب در شرایط زندگی عامل ایجاد کننده و تشدید کننده‌ی سردرد است.
- بیماری‌هایی مانند عفونت و التهاب گوش میانی(اوتیت)، التهاب گلو (اوتیت) و التهاب سینوس‌ها(سینوزیت) ، تب، تومورها علت دیگری برای سردرد است.
- آسیب‌های فیزیکی در سوانح رانندگی یا حوادث، یا ضربه به سر هم می‌تواند باعث بروز سردرد شود.
انواع سردرد
سردردها بر اساس علت بروز به انواع مختلف دسته بندی می‌شوند. همچنین هر کدام از انواع سردرد با نشانه‌های متفاوتی بروز می‌کند.
سردرد تنشی
شایع‌ترین نوع سردرد، سردرد تنشی یا سردرد عصبی است. افرادی که در معرض استرس و اضطراب یا افسردگی باشند احساس سردرد و چشم درد توامان و درد شقیقه را تجربه می‌کنند. این سردرد ممکن است از نیم ساعت تا چند ساعت طول بکشد. علتهای دیگر این نوع سردرد موارد زیر است:
- کم‌آبی بدن
- خواب کم
- دود سیگار
- سر و صدا
- ورزش نکردن
- خوب غذا نخوردن
- خستگی چشم و خستگی بدن
سردرد میگرنی
افراد زیادی این سردرد را تجربه می‌کنند یا با آن آشنایی دارند. نشانه‌های میگرن سردرد و حالت تهوع و سرگیجه است. محل بروز درد در میگرن در یک طرف سر است، فرد هنگام بروز حمله‌های سردرد به نور و صدا حساس می‌شود و دوست دارد در جای تاریک باشد یا چشم‌ها را به هم می‌فشارد.
معمولا قبل از شروع سردردهای میگرنی نشانه‌هایی بروز می‌کند که این نشانه‌ها را هاله‌ی میگرن می‌گویند و به به‌صورت علائم زیر خود را نشان می‌دهد.
- سر درد یک طرفه در سمت چپ
- بی‌حسی و مور مور شدن اعضای بدن
- اختلال در صحبت کردن
- اختلال در بویایی و چشایی
- ضعف عضلانی
- دیدن خطوط زیگزاک و نور چشمک‌زن
مهم‌ترین نکته‌ای که باید توجه داشته باشید این است که این علائم در سکته‌ی مغزی یا مننژیت هم بروز می‌کند پس اولین بار که این علائم را مشاهده کردید حتما نزد پزشک بروید و علت سردرد را پیدا کنید.
پذیرش ۲۴ با مشاوره‌ی غیر حضوری پزشک آنلاین شما را کمک می‌کند پاسخ سوالات خود را دریافت کنید و نگرانی شما برطرف شود.
سردرد سینوسی
سردرد پیشانی و شقیقه در اثر بروز التهاب و تورم در سینوس‌ها ایجاد می‌شود. آلرژن‌ها هم می‌توانند عامل این نوع سردرد باشند. ویژگی این نوع سردرد این است که در اطراف چشم، گونه و بینی درد تپنده ایجاد می‌کند. سایر علائم شامل موارد زیر است.
- سردرد شدید و حالت تهوع
- حساس شدن به نور و صدا
- تب
- مسدود شدن بینی و ترشحات غلیظ سبز و زرد در بینی
نشانه‌های سردرد سینوسی و میگرنی کاملا مشابه هم است و تنها تفاوت آنها در علائم مربوط به بینی است. همچنین سردردهای سینوسی با خم کردن سر به جلو یا هنگام بیدار شدن از خواب تشدید می‌شود.
سردرد گردنی
سر درد گردنی به‌علت گره‌های عضلانی، رشد غیر طبیعی استخوان، آسیب عضلانی، تورم بافت و مشکلات مفصلی ایجاد می‌شود. سردرد پشت سر و گردن یا جمجمه مهم‌ترین نشانه‌های این نوع از سردرد است.
سردرد هیپیک
سردرد هیپیک یا سردرد قبل از خواب نادر است و معمولا بعد از دهه‌ی پنجاه در زندگی شروع می‌شود. دردهای ناشی از آن به‌صورت ضربان‌دار است و ممکن است خفیف یا شدید باشد. این دردها معمولا در دوطرف سر احساس می‌شود و محدود به یک ناحیه‌ی خاص نیست.
سردرد خوشه‌ای
سردردهای بسیار شدید که ناگهانی بروز می‌کند را سردرد خوشه‌ای می‌نامیم. این سردرد در مردان ۶ برابر بیشتر از زنان ایجاد می‌شود و اگرچه علت مشخصی برای آنها وجود ندارد اما در افراد سیگاری بیشتر شایع است و سیگار و الکل آن را تشدید می‌کند.
سردردهای خوشه‌ای بدون هشدار شروع می‌شوند و مدت زمان بروز آن بین ۱۵ دقیقه تا ۳ ساعت است. در طول روز هم ممکن است تا ۸ بار تکرار شود.
سردرد خوشه‌ای با نشانه‌های زیر بروز می‌کند.
- سردرد یک طرفه که درد آن در چشم پخش می‌شود.
- بی‌قراری و آشفتگی
- انسداد و آبریزش بینی
- آبریزش چشم و تورم پلک
سردرد صبحگاهی
سردرد صبحگاهی بر اثر عواملی ایجاد می‌شود که میزان خواب یا کیفیت خواب را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل سردرد بعد از خواب در کسانی که الگوی منظمی برای خواب ندارند، مشاهده می‌شود. این افراد معمولا بین ساعت ۴ تا ۹ صبح سردرد جلوی سر یا سردرد بالای سر را تجربه می‌کنند.
عوامل زیر نیز در بروز سردرد صبحگاهی تاثیر گذار است.
- عدم نوشیدن آب کافی در طول روز
- مصرف زیاد دارو شب و روز قبل
- استفاده از نوشیدنی‌های کافئین‌دار
- افسردگی و اضطراب
- آرتروز گردن یا هر عاملی که باعث ناراحتی در عضلات گردن شود مانند بالش مناسب
سردرد در بارداری
بارداری با تغییرات میزان هورمون‌ها در خانم‌ها همراه است و این تغییرات هورمونی ممکن است باعث بروز سردرد شود. البته تغییرات هورمونی در دوران عادت ماهیانه هم ایجاد می‌شود.
معمولا خانم‌هایی که قبل از بارداری سردرد میگرنی یا تنشی یا سردرد خوشه‌ای داشته‌اند در طول دوران بارداری هم سردرد را تجربه می‌کنند. این افراد با خستگی، گرسنگی و کم‌آبی بدن، مصرف الکل و سیگار دردهای بیشتری را تجربه می‌کنند. نشانه‌های سردرد بارداری موارد زیر است:
- سردرد در سمت راست و چپ سر
- سردرد با درد منتشر در چشم
- احساس فشار در سر
مهم‌ترین نکته در مورد سردرد بارداری این است که ممکن است به‌علت بالارفتن فشار خون باشد و بالا بودن فشار خون به‌ویژه در سه‌ماه‌ی سوم بارداری بسیار مهم است. فشار خون بالا در سه‌ماهه‌سوم اگر با دفع پروتئین در ادرار و ادم در دست و پا همراه باشد ممکن است باعث زایمان زودرس و به خطر افتادن جان مادر و جنین شود.
سردرد در کودکان
سردرد در کودکان می‌تواند یک بیماری معمول به علت خستگی و فعالیت زیاد یا خواب ناکافی باشد یا به دلیل یک بیماری جدی مانند مننژیت کودک را آزار دهد. معمولا کودکان با بروز سردرد بی‌قراری می‌کنند، خوب نمی‌خوابند و زیاد گریه می‌کنند.
امکان بروز انواع سردرد مانند سردرد خوشه‌ای، میگرن و سردرد پیشانی در کودکان وجود دارد اما سردرد خطرناک در کودکان سردردی است که با نشانه‌های زیر همراه باشد.
- با تورم و سفتی گردن باشد
- با تهوع و استفراغ باشد
- به دنبال ضربه به سر کودک ایجاد شود.
- سردردی که بدتر شود.
- کودک را شب‌ها از خواب بیدار کند.
تشخیص سردرد چگونه انجام می‌شود؟
پیدا کردن علت بروز سردرد مهم‌ترین اصل برای درمان است. اولین اقدام پزشک گرفتن شرح حال از بیمار است. شرح‌حال پزشکی برای سردرد شامل سن بیمار، تاریخچه‌ی خانودگی بروز سردرد، بیماریهای دیگری که فرد به آن مبتلا است، داروهایی را که مصرف می‌کند و کنترل وضعیت فشار خون و قند خون است. همچنین سوالات زیر در مورد تشخیص نوع سردردها کمک موثری به پزشک می‌کند.
- سردردها از کی شروع شده است؟
- محل بروز سردردها در کجای سر است؟
- سردردها چقدر طول می‌کشد؟
- در چه ساعتی از شبانه روز سردردها تشدید می‌شود؟
- فاصله‌ی زمانی بین سردردها چقدر است؟
- سردردها چقدر شدید است؟
اقدامات تایید کننده برای علت بروز سردردها آزمایشات تشخیصی و انجام سی‌تی اسکن یا ام‌آرای (MRI) است.
راه‌های درمان سردرد چیست؟
راه‌های مختلف برای درمان سردرد وجود دارد اما انتخاب راه درمانی، بستگی به شدت و علت بروز آن دارد. در مواردی که سردرد به سبک زندگی ارتباط دارد، می‌توان آن را با درمان‌های خانگی یا طب سنتی درمان نمود. اما اگر سردرد شدید باشد باید بیماری عامل سردرد شناسایی و درمان شود.
درمان خانگی سردرد
هنگام بروز حمله‌های سردرد، انجام فعالیت‌های زیر می‌تواند درد را کاهش دهد. این اقدامات ساده و بدون هزینه در خانه انجام می‌شود.
- استفاده از کمپرس سرد یا گرم روی پیشانی، شقیقه‌ها و سر باعث تسکین سردرد می‌شود.
- از داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن برای رفع درد استفاده کنید.
- در محیط آرام و بدون سرو صدا کمی دراز بکشید.
- ماساژدادن شقیقه‌ها می‌تواند درد را آرام کند.
- به یاد داشته باشید الکل، کافئین و پنیر دردهای میگرن را تشدید می‌کند.
درمان طب سنتی سر درد
طب سنتی برای درمان سردرد راه‌های مختلفی را پیشنهاد می‌دهد. این روش‌ها برای کسانی که تمایل ندارند از داروهای شیمیایی استفاده کنند مناسب است.
- استفاده از دمنوش‌های گیاهی: دمنوش‌های التیام بخش سردرد مثل دمنوش بابونه، دمنوش گل ساعتی
- استفاده‌ی موضعی از گیاهان دارویی: قرار دادن جعفری خرد شده روی شقیقه و پیشانی، مالش تکه‌های زنجیبل تازه بر روی پیشانی و شقیقه و قرار دادن خمیر دارچین روی نواحی دردناک
- استفاده از روغن‌های گیاهی: روغن اکالیپتوس، روغن لاوندر، روغن بابونه و روغن رزماری
- بوئیدن میخک
درمان پزشکی سردرد
اولین خط درمان‌های پزشکی برای سردرد با داروهای مسکن و مسدودکننده‌های عصبی برای کاهش درد و ناراحتی است. در قدم بعدی با توجه به علت سردرد داروهایی برای کاهش عفونت، اسپاسم یا ناراحتی‌های دیگر تجویز می‌شود. اقدامات درمانی دیگری نیز برای سردرد وجود دارد که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.
درمان سردرد با رفتار درمانی
این روش برای آموزش شیوه‌های رها سازی ذهن برای کنترل هیجانات و استرس‌ها توسط روانپزشک انجام می‌شود و احتمال بروز سردردهای تنشی را کاهش می‌دهد.
درمان سردرد با بوتاکس
بوتاکس به عنوان یک اقدام زیبایی شناخته شده است درحالی‌که می‌تواند با فلج کردن اعصاب ناحیه‌ی پیشانی و شقیقه‌ها درد را کاهش دهد. این روش در درمان سردردهای میگرنی مزمن، سردردهای تنشی و سردردهای خوشه‌ای کاربرد دارد.
چگونه از بروز سردرد پیشگیری کنیم؟
پیشگیری بهتر از درمان است. این جمله را بارها و بارها شنیده‌اید اما آیا این جمله درمورد سردرد هم صدق می‌کند؟ بله قطعا انجام اقدامات و راهکارهای سبک زندگی سالم می‌تواند از بروز سردرد پیشگیری نماید. در مواردی که علت سردرد تومور یا بیماری خاص دیگر نباشد، رعایت اصول زیر احتمال بروز سردرد را کم می‌کند.
- خواب کافی داشته باشید. هر انسان به طور متوسط برای رفع خستگی و بازیابی انرژی از دست رفته در طول روز باید ۸ ساعت خواب آرام داشته باشد.
- نوشیدن ۸ لیوان آب در روز برای سلامت بدن ضروری است.
- ورزش کردن باعث گردش خون در بدن و حفظ سلامت عمومی بدن می‌شود.
- یوگا و مدیتیشن از اقداماتی است که باعث آرامش اعصاب می‌شود و از بروز استرس و اضطراب پیشگیری می‌کند.
- غذاهای محرک مانند فلفل، ادویه مصرف نکنید. فست فود را از برنامه‌ی غذایی خود حذف کنید و سبزیجات و میوه را جایگزین آن نمایید.
- الکل و سیگار را ترک کنید.
چه زمانی برای سردرد به پزشک مراجعه کنیم؟
سردرد با علائم هشدار دهنده از یک مشکل جدی در بدن خبر می‌دهد و در این مواقع سریعا باید به پزشک مراجعه کرد. موارد زیر نشانه‌های خطر در سردرد هستند.
- سردرد همراه با تب، لرز، تعریق شبانه و کاهش وزن
- سردردهای که با گذشت زمان شدیدتر می‌شود و برای چند ثانیه یا بیشتر درد آن غیر قابل تحمل می‌شود.
- سردردهایی که با اختلال در بینایی، بی‌حسی، ضعف در یک سمت بدن همراه باشد.
دسترسی به وب سایت پذیرش ۲۴ و نحوه دانلود اپلیکیشن آن بر روی تلفن همراه بسیار آسان است. فرصت مراجعه‌ی غیر حضوری را از دست ندهید و با پزشک آنلاین عمومی تلفنی و متنی صحبت کنید و سوالات خود را در مورد سردرد بپرسید.
ویزیت آنلاین متخصص مغز و اعصاب
عالی بود ممنونم بابت مقاله مفید و خوبتون
سردرد میتونه علتهای مختلف داشته باشه از علت های عصبی و هورمونی گرفته تا بیماریهای خاص و خطرناک مثل تومورها. اگه سردرد با روشهای خونگی برطرف نشد بهتره به پزشک مراجعه کنید یا به مقاله درمان سردرد سیوطب مراجعه کنید. بیاد داشته باشید سردرد ها همیشه خطرناک نیستن و با درمان های خونگی قابل رفع هستن.