کرن ایکتروس نوزاد چیست؟ چگونه از آن جلوگیری کنیم؟
فهرست مطالب
کرن ایکتروس نوزاد (Kernicterus) چیست؟ کرن ایکتروس نوزاد یک آسیب مغزی نادر اما جدی است. این عارضه در اثر بالا بودن میزان بیلی روبین در خون اتفاق می‌افتد. بیلی روبین ماده‌ای است که پس از تجزیه گلبول‌های قرمز در کبد تولید می‌شود و لازم است که دفع شود. باقی ماندن این ماده در خون موجب بیماری زردی نوزاد می‌شود. بدن نوزادان قادر به دفع این ماده نیست. به همین دلیل زردی در نوزادان بسیار شایع است و حدود ۶۰ درصد از کودکان در ابتدای زندگی خود دچار زردی هستند.
اما کرن ایکتروس عارضه‌ای حادتر و کمیاب‌تر از زردی نوزاد است و به دلیل زیادی بیش از حد بیلی روبین ایجاد می‌شود. این عارضه باعث آسیب‌های مغزی جدی‌تری می‌شود و باید خیلی سریع با کاهش بیلی روبین موجود در خون درمان شود.
از آن‌جایی که درمان سریع کرن ایکتروس نوزادی بسیار اهمیت دارد، شناختن علائم اولیه و تشخیص آن نیز بسیار مهم است. البته مشورت با دکتر کرن ایکتروس را نباید فراموش کنید.
کرن ایکتروس به دلیل افزایش بیلی روبین در خون ایجاد می‌شود.
علائم اولیه کرنیکتروس نوزاد در اثر زردی شدید
نشانه‌های بیماری زردی در نوزادان در روزهای اولیه تولد قابل مشاهده است. زرد شدن پوست و سفیدی چشم کودکان نشانه‌های بیماری زردی هستند. همانطور که گفته شد کرن ایکتروس حادتر از زردی در نوزادان است و علائم آن نیز شدیدتر هستند. در صورتی که علائم زیر در نوزادان مشاهده شد بهتر است این موضوع با متخصص مغز و اعصاب در میان گذاشته شود.
- خواب‌آلودگی بیش از حد
- بی‌حالی
- کاهش اشتها و کم شدن تغذیه
- گریه‌های شدید
- حرکات غیرعادی چشم‌ها
- حرکات غیرقابل کنترل
- شل شدن ماهیچه‌ها
- قوس پاها و کمر به سمت عقب
- عدم واکنش
- کم بودن تعداد دفع
- اسپاسم عضلانی
- تشنج
علت ایجاد کرن ایکتروس چیست؟
همانطور که گفته شد علت بروز عارضه کرن ایکتروس نوزاد، بالا بودن سطح بیلی روبین در خون است. با از بین رفتن گلبول‌های قرمز خون، بیلی روبین تولید می‌شود. این ماده باید توسط کبد تجزیه شود و سپس دفع شود. گاهی اوقات کبد نوزادان نمی‌تواند با سرعت مناسب بیلی روبین را تجزیه کند. بنابراین میزان بیلی روبین باقی‌مانده در خون افزایش می‌یابد و در مغز تجمع می‌کند و موجب ایجاد کرن ایکتروس نوزاد می‌شود.
دلایل متعددی برای تجمع بیلی روبین وجود دارد؛ از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم سازگاری گروه خونی مادر و نوزاد: متفاوت بودن گروه خونی مادر و نوزاد موجب ناسازگاری Rh آنها می‌شود. در این شرایط اگر گلبول‌های قرمز نوزاد از طریق جفت وارد جریان خون مادر شود، به عنوان بیگانه شناخته می‌شوند. بدن مادر برای دفاع از خود آنتی‌بادی تولید می‌کند. این آنتی‌بادی از طریق جفت وارد بدن کودک می‌شود و گلبول‌های قرمز خون او را از بین می‌برد. از بین رفتن گلبول‌های قرمز باعث تولید بیلی روبین در بدن کودک و ایجاد کرن ایکتروس نوزاد می‌شود.
- سندرم کلیگر نجار: ممکن است آنزیم‌های مورد نیاز برای تجزیه بیلی روبین در بدن کودک موجود نباشد و در نتیجه میزان بیلی روبین خون افزایش پیدا می‌کند. این مشکل ارثی است.
- استفاده از سولفاداروها: سولفانامیدها یا سولفاداروها خطر ابتلا به کرن ایکترس نوزاد را افزایش می‌دهند. بیلی روبین از طریق جریان خون و همراه با پروتئین آلبومین به کبد می‌رسد. سولفانامیدها بیلی روبین را از آلبومین جدا می‌کنند و تجزیه بیلی روبین را با اختلال مواجه می‌کنند.
خطر ابتلا به کرنیکتروس در نوزادان
حال که فهمیدیم علل کرنیکتروس نوزاد چیست، باید بدانیم که این عارضه کدام نوزادان را تهدید می‌کند؟
- کودکان نارس: اگر کودک قبل از هفته ۳۷ به دنیا بیاید، کبد او به اندازه کافی رشد نکرده است و نمی‌تواند عملکرد موثر برای تجزیه بیلی روبین داشته باشد.
- کودکان کم اشتها: بیلی روبین از طریق مدفوع دفع می‌شود. در صورتی که کودک غذای کافی نخورد، دفع بیلی روبین با مشکل مواجه می‌شود.
- کودکان مادرانی با گروه خونی O یا Rh منفی: وجود این موارد در خون مادر موجب می‌شود کودکان با سطح بالای بیلی روبین در خون متولد شوند.
- موارد ارثی: اگر خواهر یا برادر نوزاد دچار زردی نوزادی یا کرن ایکتروس بوده‌اند، ممکن است خطر این بیماری نوزاد را تهدید کند.
تشخیص کرن ایکتروس در نوزادان
تشخیص قطعی کرن ایکتروس نوزادان باید توسط پزشک یا دکتر مغز و اعصاب انجام شود. یکی از روش‌هایی که برای تشخیص این بیماری به کار می‌رود، استفاده از نورسنج است. نورسنج میزان بیلی روبین زیرجلدی (TcB) در قسمت سر نوزاد را مشخص می‌کند. در صورتی که بیلی روبین زیرجلدی (TcB) نوزاد بالا باشد، پزشک کرن ایکتروس تست خون بیلی روبین را تجویز می‌کند.
عوارض ناشی از کرن ایکتروس نوزادی
در صورتی که کرن ایکتروس به موقع تشخیص داده نشود و در نتیجه درمان آن به تعویق بیفتد، می‌تواند مشکلات زیادی را به وجود بیاورد. از جمله این مشکلات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فلج مغزی آتتوئید، نوعی اختلال حرکتی ناشی از آسیب مغزی
- اختلال در هماهنگی حرکات
- عدم تونوس ماهیچه
- گرفتگی ماهیچه
- کم شدن و از دست دادن شنوایی
- اختلال در حرکت چشم
- اختلال در حرف زدن
- ناتوانی ذهنی
- لکه دار شدن دندان‌های شیری
پیشگیری از کرن ایکتروس نوزاد
برای از بین بردن ریسک ابتلا به کرن ایکتروس در نوزادان راه قطعی وجود ندارد؛ اما با انجام چند کار ساده احتمال کرن ایکتروس تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند.
راه اول بررسی فاکتور Rh خون پدر و مادر است. اگر Rh مادر منفی و پدر مثبت باشد، احتمال مثبت بودن Rh فرزند وجود دارد و ناسازگاری Rh مادر و فرزند به وجود می‌آید. با تزریق آمپول رگام یا ایمونوگلوبولین Rh در دوران بارداری به مادر، احتمال ابتلای کودک به زردی و ایکتروس کاهش پیدا می‌کند. راه دوم تغذیه سالم مادر و داشتن رژیم غذایی مناسب است. در دوران بارداری مادر باید از مصرف موادغذایی آسیب‌زننده به کبد اجتناب کند.
درمان کرن ایکتروس
حال که می‌دانیم کرنیکتروس نوزادی چیست باید از روش های درمان نیز آگاه باشیم. برای درمان کرن ایکتروس نوزاد باید میزان بیلی روبین خون کاهش داده شود تا از آسیب‌های مغزی و عوارض کرن ایکتروس پیشگیری شود. اغلب نوزادانی که درگیر کرن ایکتروس هستند با نوردرمانی بهبود پیدا می‌کنند.
در نوردرمانی، نور مخصوص سرعت تجزیه بیلی روبین در بدن کودک را افزایش می‌دهد. در صورتی که میزان بیلی روبین بیش از حد باشد، خون کودک با خون مشابه جایگزین می‌شود. شیر دادن زیاد به نوزاد نیز می‌تواند در درمان کرن ایکتروس موثر باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید از دکتر مغز و اعصاب آنلاین کمک بگیرید.
جمع‌بندی
کرن ایکتروس یک مشکل نادر در نوزادان است که به دلیل زیادی میزان بیلی روبین در خون نوزاد پیش می‌آید. بیلی روبین ماده‌ای است که با از بین رفتن گلبول‌های قرمز قدیمی خون به وجود می‌آید و باید توسط کبد تجزیه و سپس دفع شود. در غیر این صورت موجب ایجاد کرن ایکتروس نوزاد می‌شود. زردی پوست و قسمت سفید چشم اولین نشانه کرن ایکتروس است و در صورت مشاهده این مورد باید حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. کرن ایکتروس ممکن است موجب آسیب‌های مغزی حاد شود، به همین دلیل حتما باید به موقع تشخیص داده شود و اقدامات لازم برای درمان آن صورت بگیرد.
سوالات متداول کرن ایکتروس
علائم اولیه کرن ایکتروس چیست؟
زردی پوست و قسمت سفیدی چشم، خواب‌آلودگی بیش از حد، بی‌حالی، کاهش اشتها، حرکات غیرقابل کنترل، حرکت غیرعادی چشم‌ها، تغذیه و دفع کم، قوس پاها و کمر به عقب و…
کرن ایکتروس نوزادی چه عوارضی دارد؟
- فلج مغزی آتتوئید
- نوعی اختلال حرکتی ناشی از آسیب مغزی
- اختلال در هماهنگی حرکات
- اختلالات ماهیچه‌ای
- کم شدن و از دست دادن شنوایی
- اشکال در حرکت چشم
- اشکال در حرف زدن
- ناتوانی ذهنی و…
کرن ایکتروس چگونه درمان می‌شود؟
با استفاده از نور درمانی کرن ایکتروس و در موارد حاد با تعویض خون نوزاد
ایا کرن ایکتروس درطول عمر نوزاد اثر دارد