تریسموس یا قفل شدن فک چیست؟

تریسموس فک یا قفل شدن فک وضعیتی دردناک است که طی آن ماهیچه‌های جویدنی فک منقبض یا ملتهب می‌شوند و در نتیجه از باز شدن کامل دهان جلوگیری می‌کنند. در واقع علت باز نشدن کامل دهان همین گرفتگی عضلات فک است. در ادامه مطلب همراه ما باشید تا این بیماری و راه‌های درمان آن را بیشتر بررسی کنیم.

تریسموس یا قفل شدن فک چیست؟

برای بیشتر افراد باز شدن کامل دهان به معنای باز شدن آن بیش از ۳۵ میلی‌متر یا کمی بیشتر از عرض دو انگشت است. افرادی که به بیماری تریسموس و گرفتگی عضلات فک مبتلا شوند، مشکلات مختلفی در تغذیه و بلع، بهداشت دهان و دندان و حتی تکلم پیدا می‌کنند.

تریسموس بیماری خیلی شایعی نیست و بیشتر در افرادی با ویژگی‌های زیر دیده می‌شود:

• افرادی که دندان عقل خود را جراحی کردند و به اصطلاح به تریسموس دندان عقل مبتلا می‌شوند.
• افرادی که سرطان سر و گردن دارند و بیماریشان روی ساختارهایی حرکتی فک و دهانشان تاثیر گذاشته است.
• افرادی که در ناحیه سر و گردن پرتودرمانی را انجام دادند.

برخی تریسموس را با بیماری کزاز یکی می‌دانند یا با آن اشتباه می‌گیرند. در حالی که کزاز عفونتی است که توسط باکتری کلستریدیوم تتانی ایجاد می‌شود. کزاز واکسن دارد و به‌همین دلیل بیماری نادری است.

با این‌حال اگر فردی به کزاز مبتلا شود، دچار اسپاسم عضلانی می‌شود. این اسپاسم ممکن است در هر ناحیه‌ای از بدن رخ دهد اما زمانی که در ناحیه سر و گردن اتفاق بیافتد، باعث تریسموس فک می‌شود.

همان‌طور که در مطلب تریسموس ویکی پدیا آمده است، این بیماری ممکن است تغییر ظاهری نیز داشته باشد و این موضوع شرایط را برای بیمار سخت‌تر و دردناک‌تر می‌کند.

در بیشتر مواقع بیماری تریسموس فک موقتی است و تا حدود ۵ هفته برطرف می‌شود. با وجود این، ممکن است گاهی از این هم بیشتر طول بکشد و اگر به‌موقع درمان نشود ممکن است هرگز خوب نشود.

اگر این بیماری بر اثر پرتودرمانی ایجاد شود، به دلیل بافت فیبری اضافه‌ای که به دنبال آن ایجاد می‌شود، بیمار ممکن است به درمان‌های پیچیده‌تری نیاز داشته باشد.

راه‌های درمان تریسموس فک (قفل شدن فک)

هرچه زودتر برای درمان این بیماری اقدام کنید، نتیجه بهتر و سریع‌تری خواهید گرفت. می‌توانید مشاوره آنلاین دکتر مغز و اعصاب را برای آگاهی از نحوه درمان خود انتخاب کنید. روش‌های درمان این بیماری را در زیر توضیح دادیم:

۱. استفاده از دستگاه کشش فک

این دستگاه بین فک بالا و پایین قرار می‌گیرد. فیزیوتراپ نیز حین استفاده از آن به شما می‌گوید چه حرکتی را و درچه زمانی، انجام دهید.

۲. درمان دارویی تریسموس

در این درمان پزشک ممکن است داروی شل کننده عضلات فک، مسکن یا داروهای ضد التهاب را برای شما تجویز کند. بعضی از تحقیقات نشان می‌دهند که ترکیب کورتیکواستروئیدها و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی ممکن است در کاهش درد تریسموس فک موثر باشد.

۳. فیزیوتراپی تریسموس

این شیوه درمانی معمولا شامل ماساژ و کشش فک برای کمک به شل شدن عضلات و کاهش درد است.

۴. تغییر رژیم غذایی

توصیه می‌شود در این دوران و تا زمان بهبودی، از خوردن غذاهای سفت و ترد پرهیز کنید و غذاهای آبکی و نرم را در برنامه غذایی خود جا دهید.

۵. طب سوزنی

طب سوزنی یک روش درمان قفل شدن فک در طب سنتی است. بعضی تحقیقات نشان می‌دهند طب سوزنی می‌تواند برای استراحت عضلات و تسکین درد این بیماری مفید باشد. البته این تحقیقات هنوز کامل نیستند و به بررسی‌های بیشتری نیاز دارد.

6. حرکات فیزیکی موثر
   چند تمرین وجود دارد که می‌تواند با کشش فک به کاهش التهاب و درد بیماری تریسموس فک کمک کند. این تمرینات را می‌توانید چندین بار در طول روز تکرار کنید. قبل از انجام این تمرینات برای کمک به شل شدن عضله فک، حتما عضلات خود را با حرکات دایره ای به مدت ۳۰ تا ۴۰ ثانیه ماساژ دهید.

• دهان خود را تا جایی که می‌توانید باز کنید. ۱۰ ثانیه در همان حالت نگه دارید و سپس دهانتان را ببندید. این کار را ۵ بار تکرار کنید.
• دهان خود را تا جایی که می‌توانید باز کنید، فکتان را به سمت راست حرکت دهید و سپس دهانتان را ببندید. این کار را ۵ بار تکرار کنید. همین حرکات را برای سمت چپ نیز تکرار کنید.
• گردن خود را با حرکت آن به جلو و عقب و سپس چپ و راست بکشید. سرتان را خم کنید و گوش خود را به سمت شانه بکشید. ۲۰ الی ۳۰ ثانیه نگه دارید و سپس در سمت دیگر تکرار کنید. این حرکات را ۵ بار در هر طرف تکرار کنید.

راه‌های درمان تریسموس فک در خانه

در کنار درمان‌هایی که تحت نظر پزشکتان انجام می‌شود، می‌توانید در خانه نیز مواردی را برای تسکین دردتان رعایت کنید. از جمله:

ماساژ

قسمت‌هایی را که بیشتر از بقیه درد می‌کند پیدا کنید و با حرکات دایره‌ای آن را حدود ۳۰ ثانیه ماساژ دهید. گردن خود را صاف نگه دارید. چانه را به سمت قفسه سینه بکشید و ۳۰ ثانیه در همان وضعیت نگه دارید.

همین حرکات را تکرار کنید اما این بار سرتان را به سمت چپ و راست بکشید. در نهایت نیز سرتان را به آرامی و به ‌شکل دایره‌ای حرکت دهید. بهتر است برای اطمینان از صحت انجام این کار، با یک دکتر متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید.

مکمل منیزیم مصرف کنید

منیزیم ماده معدنی مهمی در تنظیم درد است. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد که مصرف قرص منیزیم قبل و بعد از جراحی دهان، میزان درد این بیماری را کم می‌کند.

مصرف کافئین را محدود کنید

کافئین ممکن است با سفت کردن عضله‌های فک، علائم تریسموس را شدیدتر کند. کافئین برای برخی از افراد باعث اضطراب می‌شود و اضطراب نیز باعث فشردن دندان‌ها به هم می‌شود.

گرما درمانی

قرار دادن یک حوله گرم و مرطوب روی فک به مدت ۱۵ دقیقه در هر ساعت می‌تواند عضلات را شل کرده و جریان خون را تقویت کند.

علل تریسموس فک چه چیزهایی هستند؟

این بیماری زمانی رخ می‌دهد که به عضلات فک آسیب وارد شود. این آسیب ممکن است به دلایل زیر اتفاق بیافتد.

ضربه

شکستگی فیزیکی می‌تواند این آسیب را به وجود بیاورد.

جراحی دندان

باز نشدن دهان بعد از جراحی دندان ممکن است بعد از هر عملی به وجود بیاید. اما احتمال آن زمانی بیشتر می‌شود که یکی از دندان‌ها، به‌خصوص دندان عقل را جراحی کنید.

قفل شدن فک بعد از جراحی دندان عقل زمانی رخ می‌دهد که حین عمل فک فرد پیش از حد باز شده باشد یا به دلیل جراحی ملتهب شده باشد. اگر سوزنی هم که با آن داروی بیهوشی را تزریق می‌کنند به عصب آسیب برساند، قفل شدن فک ممکن است اتفاق بیافتد.

بهتر است همه مراقبت‌های بعد از عمل را انجام دهید. توصیه می‌کنیم برای آگاهی از نحوه درمان تریسموس بعد از جراحی دندان عقل، یک ویزیت آنلاین دندانپزشکی از پذیرش۲۴ بگیرید.

اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJD)

در هر طرف فک یک مفصل گیجگاهی فکی وجود دارد. این مفصل مانند یک لولای کشویی عمل کرده و فک را به جمجمه متصل می‌کند. در نتیجه این مفصل است که به شما امکان می‌دهد دهانتان را باز و بسته کنید.

به‌همین دلیل زمانی که در کار این مفصل اختلالی پیش بیاید، ممکن است باعث تریسموس فک و درد شود. اختلال عملکرد مفاصل ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:

• ضربه
• آرتروز
• ژنتیک
• ناهمانگی دندان‌ها
• ساییدن و فشردن دندان‌ها به هم به دلیل اختلالات عصبی و استرس

پرتودرمانی برای درمان سرطان سر و گلو

تومورهایی که در عملکرد فک اختلال ایجاد می‌کنند، می‌توانند منجر به تریسموس فک شوند. اما مشکل رایج‌تر درباره سرطان به درمان و پرتودرمانی آن مربوط می‌شود. پرتوها ممکن است به فک آسیب برسانند و باعث شوند در اطراف مفصل زخم یا بافت اضافه به وجود بیاید.

بنیاد سرطان دهان آمریکا اعلام می‌کند که ۱۰ تا ۴۰ درصد از افرادی که سرطان سر و گردن دارند، به تریسموس نیز مبتلا می‌شوند. تشعشعاتی که بر مفصل گیجگاهی فکی، عضله‌های ناخنک یا جونده که نقش اصلی را در جویدن دارند، تاثیر می‌گذارد به احتمال زیاد باعث ابتلا به تریسموس فک می‌شود.

همان‌طور که در مطلب تریسموس نی نی سایت آمده، بهتر است اگر سابقه درد فک و باز نشدن دهان را داشتید، دهان خود را زیاد باز نکنید و آدامس بجوید. نکته دیگری که باید به آن توجه کنید این است که معمولا قفل شدن فک هنگام خمیازه با درد بیشتری همراه است.

علائم تریسموس دهان

به‌شکل کلی تریسموس زمانی بروز پیدا می‌کنند که در باز کردن دهان مشکل داشته باشید. اما این بیماری علائم دیگری نیز دارد که در فهرست زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• درد فک حتی زمانی که فک بی‌حرکت است.
• دشواری یا ناراحتی در انجام فعالیت‌هایی که نیازمند باز کردن کامل دهان هستند. (فعالیت‌هایی مانند مسواک زدن دندان‌ها یا گاز زدن سیب)
• ناتوانی در جویدن یا بلع بعضی از غذاها
• درد عضلانی
• احساس سفتی و اسپاسم عضلات
• سردرد
• گرفتگی فک

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

تریسموس فک اغلب خود به خود برطرف می‌شود، اما اگر درد شدیدی داشتید یا در جویدن و بلع مشکل داشتید، بهتر است سریعا با یک متخصص دهان صحبت کنید. پزشک شما می‌تواند با پیدا کردن علت تریسموس و گرفتگی عضلات فک درمان را شروع کند.

در نتیجه درد شما تسکین پیدا می‌کند و از عوارض احتمالی آن مانند اختلال در بلع و مشکل در خوردن و آشامیدن و ایجاد بافت فیبری در مفصل فک یا عضلات اطراف آن جلوگیری می‌کند.

سخن نهایی

در این مطلب بررسی کردیم که تریسموس یعنی چه، علائم آن چیست و برای درمان آن چه راه‌هایی وجود دارد. این بیماری شیوع زیادی ندارد و خیلی خطرناک نیست اما نباید آن را نادیده بگیرید، زیرا می‌تواند مشکلاتی را در بلع و حتی صحبت کردن شما به‌وجود بیاورد.

اگر به اطلاعات بیشتری درباره بیماری تریسموس فک نیاز دارید، می‌توانید از طریق سامانه پذیرش۲۴ با یک دکتر بیماریهای مغز و اعصاب صحبت کنید و از او مشاوره بگیرید.

سوالات متداول تریسموس فک (قفل شدن فک)

در این بخش به ۳ سوال متداول پاسخ می‌دهیم.

علت قفل شدن فک بعد از کشیدن دندان چیست؟

قفل شدن دهان بعد از کشیدن دندان معمولا به علت اسپاسم عضلات فک پیش می‌آید. این اتفاق معمولا بعد از تزریق بی‌حسی رخ می‌دهد و یکی از شایع‌ترین اتفاقات ناخواسته در دندانپزشکی است.

علت قفل شدن فک در خواب چیست؟

استرس یکی دیگر از دلایل ابتلا به تریسموس فک است. گاهی ممکن است فردی در خواب استرس داشته باشد و دندان‌هایش را به هم فشار بدهد. این اتفاق ممکن است به تریسموس منجر شود.

آیا بیهوشی و قفل شدن فک با هم ارتباط دارند؟

در موارد نادری دیده شده است که فک فرد هنگام بیهوشی در رفته و زمانی که به هوش آمده به تریسموس فک مبتلا شده است.