هر آنچه که باید درباره خستگی در بارداری بدانید. از علل تا درمان
چرا در دوران بارداری احساس خستگی زیاد می کنیم؟
فهرست مطالب
خستگی در دوران بارداری نشانه چیست؟ راهکارهای مقابله با خستگی و بی‌حالی دوران بارداری
خستگی در دوران بارداری کاملاً طبیعی است. اخیرا یک مطالعه معتبر نشان داد که ۹۵ درصد از مادران باردار از این مسئله رنج می‌برند. در برخی از زنان، میزان خستگی بسیار زیاد و برای بقیه نسبتاً خفیف است. در هر صورت، بخشی از فرآیند رشد یک نوزاد در بدن مادر است.
خستگی در بارداری بیشتر در سه ماهه اول رخ می‌دهد. معمولا در سه ماهه دوم از بین می‌رود و دوباره در سه ماهه سوم خود را نشان می‌دهد. در اوایل بارداری، خستگی شدید به احتمال زیاد به‌دلیل افزایش چشمگیر هورمون پروژسترون است. اما در اواخر بارداری، خستگی ممکن است به‌دلیل اختلالات خواب و افزایش ناگهانی وزن جنین باشد.
معمولا خود را بدین شکل نشان می‌دهد که بی‌اختیار در جلسات کاری چرت می‌زنید یا می‌خواهید بلافاصله بعد از خوردن شام در رختخواب خود بخزید. مدام احساس کمبود انرژی دارید و گاهی با وجود استراحت کافی همچنان خسته هستید.
برخی از خانم‌ها سوال می‌پرسند که آیا خستگی مفرط دوران بارداری نشانه مشکلی جدی است؟ در پاسخ می‌توان گفت بله، زیرا بیماری‌هایی مانند دیابت بارداری، کم‌خونی، مشکلات تیروئید، افسردگی و غیره دارای علائم خستگی و ضعف بدنی هستند. بنابراین، بهتر است برای بررسی علت اصلی ضعف و خستگی در بارداری به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. پس از انجام چند آزمایش متوجه خواهند شد که این روند در مورد شما طبیعی است یا به‌دلیل وجود یک بیماری زمینه‌ای رخ داده است.
در این مطلب قصد داریم به نکات ویژه‌ای در مورد خستگی در اوایل بارداری و جنسیت جنین، علت خستگی در بارداری و مقابله با خستگی در بارداری اشاره کنیم.
علت خستگی در دوران بارداری
تغییرات فیزیکی، احساسی و هورمونی متعدد در دوران بارداری می‌توانند سطح انرژی شما را کاهش داده و باعث بروز خستگی در بارداری شوند. از عوامل محرک در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد کمر و لگن
- مشکلات گوارشی
- افزایش سطح استروژن و پروژسترون
- بی‌خوابی
- کاهش فشار خون و قند خون
- حالت تهوع صبحگاهی
- استرس و اضطراب مزمن
دلایل خستگی در سه ماه اول بارداری
در سه ماهه اول بدن شما برای ایجاد جفت به‌منظور تامین اکسیژن و غذای مورد نیاز کودک در حال رشد، نیاز به انرژی مضاعف دارد. به‌همین‌دلیل، متابولیسم و میزان جریان خون در بدن شما افزایش می‌یابد. بنابراین بدن شما بیش از مقدار معمول به تغذیه و استراحت نیاز دارد.
این احتمال وجود دارد که تغییرات هورمونی مانند افزایش چشمگیر پروژسترون مسئول خستگی در بارداری باشد. سه ماهه اول بارداری دقیقا زمان نوسانات خلقی ناشی از تغییرات هورمونی است. این مسئله می‌تواند به خودی خود خسته‌کننده باشد، به‌خصوص اگر مدام نگران سقط جنین باشید یا احساس انزوا و افسردگی کنید. اختلالات خواب در اوایل بارداری نیز به خستگی کمک می‌کند. خواب شما ممکن است به‌دلیل موارد زیر مختل شود:
- نیاز به ادرار مکرر در شب
- خروپف و گرفتگی بینی
- حالت تهوع و استفراغ (بیماری صبحگاهی) یا گرسنگی
- سوزش سر دل در بارداری، یبوست یا نفخ
- ناراحتی‌های فیزیکی مانند حساسیت سینه، سردرد بارداری یا درد مفاصل و کمر
خوشبختانه در طول سه ماهه دوم، سطح انرژی بدن شما کمی افزایش می‌یابد. اگرچه شما هنوز «دو نفره» می‌خورید و می‌خوابید، اما اکنون که جفت تشکیل شده و بدن‌تان کمی تنظیم شده است می‌توانید کمی احساس بهتری داشته باشید. تهوع صبحگاهی معمولاً در این مرحله به اتمام می‌رسد. پس زمان خوبی است که به امور عقب افتاده خود رسیدگی کنید، وسایل مورد نیاز نوزاد را خریداری کنید و هر کار مهمی را در دستور کار خود قرار دهید.
دلایل خستگی در سه ماه سوم بارداری
با ورود به سه ماهه سوم، دوباره احساس خستگی خواهید کرد. از دلایل این مسئله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حمل مقدار زیادی وزن اضافی به‌دلیل رشد ناگهانی نوزاد در سه ماهه سوم
- به‌سختی خوابیدن، به‌دلیل حرکات زیاد کودک و جابه‌جایی دشوار بدن
- مشکلات گوارشی مانند یبوست
- تورم مچ پا و سایر مسائل فیزیکی
- گرفتگی ساق پا در شب و بروز سندرم پاهای بی‌قرار
- اضطراب در مورد نحوه زایمان و سلامت کودک
آیا خستگی بارداری می‌تواند نشانه وجود یک مشکل بزرگتر باشد؟
از نظر پزشکان، خستگی می‌تواند از علائم کم‌خونی فقر آهن باشد. به‌همین‌دلیل، معمولا نیاز است که در اولین ویزیت قبل از بارداری و دوباره در اواخر سه ماهه دوم یا اوایل سه ماهه سوم تست خون دهید تا میزان گلبول‌های قرمز اندازه‌گیری شود.
افسردگی همچنین می‌تواند باعث خستگی یا بی‌خوابی شود. بنابراین اگر احساس غمگینی، ناامیدی یا ناتوانی در انجام مسئولیت‌های روزانه خود دارید یا اگر به فکر آسیب رساندن به خودتان هستید، فوراً با پزشک تماس بگیرید.
کاهش یا افزایش هورمون تیروئید می‌تواند باعث ضعف بدن، خستگی، نوسانات وزن و تحریک‌پذیری شود. مطمئنا پزشک برای بررسی مشکلات تیروئید، شاخص‌های مربوطه را در آزمایش خون بررسی می‌کند.
گاهی نیز به‌دلیل بروز انواع عفونت مانند عفونت ویروسی، باکتریایی یا قارچی ممکن است دچار خستگی و بدن‌درد در بارداری کنید. زیرا بدن برای مبارزه با عفونت نیاز به انرژی بیشتری دارد و ممکن است در این شرایط احساس ضعف در بارداری کنید.
در موارد خیلی نادر، حالت تهوع و خستگی در بارداری ناشی از شکل جدی‌تری از تهوع صبحگاهی به نام هایپرامسیس گراویداروم است که در اثر ابتلا به سندرم خستگی مزمن بروز می‌کند.
درمان خستگی در بارداری
بسیاری از خانم‌ها می‌پرسند که با خستگی بارداری چه کنیم؟ یا چطور با خستگی بارداری مقابله کنیم؟ در پاسخ می‌توان گفت که اگر این مشکل دلایل طبیعی داشته باشد می‌توانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید. اما درصورتی‌که ناشی از ابتلا به یک بیماری زمینه‌ای باشد باید تحت نظر پزشک متخصص زنان و زایمان مکمل غذایی و داروی مناسب مصرف کنید.
خوابیدن را در اولویت زندگی خود قرار دهید
حتما در طول شب ۸ ساعت خواب مطلوب را داشته باشید. حتی یک ساعت خواب بیشتر تفاوت زیادی در سطح انرژی شما در طول روز ایجاد می‌کند. هر شب تقریباً در یک زمان مشخص به رختخواب بروید و صبح در یک ساعت معین از خواب بیدار شوید. علاوه بر این، مهم است که در طول روز زمانی را در نور طبیعی بگذرانید تا به تنظیم ریتم شبانه‌روزی شما کمک کند.
چرت زدن در صورت امکان در طول روز (حداکثر ۲۰ دقیقه) واقعا می‌تواند به کاهش خستگی در بارداری کمک کند. پرهیز از مصرف مایعات چندین ساعت قبل از خواب نیز راه خوبی برای کاهش تعداد دفعاتی است که در شب برای استفاده از دستشویی باید از خواب بیدار شوید.
ورزش کنید
کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان (ACOG) و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) تقریبا یک ساعت و نیم (۱۵۰ دقیقه) ورزش در هفته را توصیه می‌کنند. چراکه باعث کاهش گرفتگی عضلات پا در شب می‌شود. از انجام ورزش در اواخر روز خودداری کنید، زیرا باعث ترشح آدرنالین در بدن شما می‌شود که می‌تواند شما را در شب بیدار نگه‌دارد.
لزومی ندارد که ورزش‌های سنگین انجام دهید تا خیلی خسته شوید. بارداری زمان دستیابی به اهداف تناسب اندام نیست و بهتر است برای فعال ماندن حدود ۳۰ دقیقه در روز تمرینات آرام انجام دهید. این کار با تحریک ترشح هورمون‌های شادی‌بخش باعث بهبود حالات روانی شما نیز خواهد شد.
به ازای هر دقیقه ورزش باید همان مقدار زمان را برای استراحت به خود اختصاص دهید که می‌تواند به شکل چرت زدن، یا خواندن کتاب یا تماشای تلویزیون باشد. مطمئن شوید که در این زمان پاهایتان به سمت بالا هستند تا واقعاً از استراحت خود بیشترین بهره را ببرید. این کار به کاهش تورم پا در ماه‌های آخر بارداری نیز کمک می‌کند.
به حالات بدن خود توجه بیشتری داشته باشید
فراموش نکنید که انرژی روزانه شما در دوران باردای محدود است. زیرا در حال پرورش یک انسان کامل در بدن خود هستید، پس با خودتان مهربان و دلسوز باشید.
اگر تعهدات یا فعالیت‌های فعلی شما در دوران بارداری بسیار خسته‌کننده هستند، ممکن است مجبور شوید برنامه خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که کمتر مشغله داشته باشید. این مسئله می‌تواند شامل کاهش ساعات کاری یا درخواست از دوستان و خانواده برای کمک به شما در انجام کارهای خانه باشد.
مقدار زیادی مایعات و آب در طول روز بنوشید
تامین آب کافی بدن برای حفظ سلامتی شما و کودکتان ضروری است و می‌تواند به مبارزه با خستگی در بارداری کمک کند. مقدار توصیه شده ۸ تا ۱۲ فنجان در روز است. نوشیدن مایعات فوائد زیادی برای سلامتی دارد و مطمئناً شما را هیدراته نگه‌می‌دارد و در نتیجه انرژی بیشتری به شما می‌دهد.
به طور مکرر وعده‌های غذایی کوچک بخورید
خوردن هر دو یا سه ساعت یکبار یک وعده غذایی کوچک ایده خوبی است و بهتر است با یک صبحانه متعادل شروع شود. زیرا ذخایر انرژی بدن در دوران بارداری برای تامین انرژی و فرآیند رشد کودک به سرعت تخلیه می‌شوند. سعی کنید حداقل یک غلات کامل و یک میوه یا سبزی را در هر میان‌وعده بگنجانید. این کار به کنترل سطح قند خون بدن و پیشگیری از دیابت بارداری کمک زیادی می‌کند.
مواد مغذی بیشتری مصرف کنید
مصرف غذاهای مغذی و غنی از پروتئین مانند شیر، ماست، لوبیا، گوشت (قرمز و سفید) و آجیل (مانند بادام زمینی، بادام، بادام هندی) برای مبارزه با خستگی در بارداری عالی است. سعی کنید از خوردن غذاها و نوشیدنی‌های شیرین پرهیز کنید.
خوردن یک تخته شکلات یا بستنی ممکن است یک راه‌حل موقت برای افزایش قند خون باشد و این نوع غذاها برای مدت طولانی شما را سیر نمی‌کنند و حتی ممکن است بیشتر احساس خستگی کنید. اگر به فکر نوشیدن یک نوشیدنی انرژی‌زا هستید، ترکیبات آن را بررسی کنید زیرا ممکن است برای کودک شما بی‌خطر نباشد. به‌عنوان یک قاعده کلی، در دوران بارداری باید از مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا اجتناب شود. برخی از میان‌وعده‌های مغذی، خوشمزه، آسان و سریع برای بارداری عبارتند از:
- یک مشت آجیل و دانه غلات بوداده
- میوه یا سبزیجات
- کره بادام زمینی با کرفس یا هویج
- تخم مرغ آب‌پز
- ماست یونانی با آجیل
- نخود تفت داده شده
تحت نظر پزشک از قرص‌های مکمل استفاده کنید
اگر احساس می‌کنید که با وجود خوب غذا خوردن همچنان احساس خستگی می‌کنید، با پزشک متخصص زنان یا متخصص تغذیه در مورد مکمل‌های دوران بارداری که می‌توانند به شما کمک کنند، صحبت کنید.
گفتگوی آنلاین با متخصص زنان و زایمان
مصرف قرص آهن کمک می‌کند تا دچار کم‌خونی و خستگی در بارداری نشوید. از مصرف همزمان مکمل‌های کلسیم یا غذاها و نوشیدنی‌های غنی از کلسیم با قرص آهن خودداری کنید، زیرا جذب کلسیم را مهار می‌کنند. درحالی‌که قرص‌ها یا مواد غذایی حاوی ویتامین C به جذب آهن کمک می‌کنند.
مصرف کافئین خود را محدود کنید
اکثر متخصصان توصیه می‌کنند که در دوران بارداری بیش از ۳۰۰ میلی‌گرم کافئین (یا حدود دو فنجان قهوه ۲۳۰ میلی‌لیتری) در روز مصرف نکنید. به یاد داشته باشید که کافئین در سایر نوشیدنی‌ها مانند چای یا نوشابه‌های گازدار نیز وجود دارد.
قهوه بدون کافئین و چای بدون کافئین جایگزین‌های عالی هستند و می‌توانید این نوشیدنی‌ها را در برنامه روزانه خود بگنجانید.
درمان خستگی بارداری در طب سنتی
خوشبختانه متخصصان طب سنتی نیز راهکارهای خوبی برای رفع خستگی در بارداری دارند. آن‌ها نیز بر استراحت کافی، داشتن یک تغذیه سالم و فعالیت بدنی کافی تاکید دارند. علاوه بر این بهتر است:
- روزانه شربت‌های مقوی مانند شربت عسل و آبلیمو، شربت خاکشیر و شربت سکنجبین مصرف شود.
- مصرف مواد غذایی حاوی فیبر مانند غلات سبوس‌دار، نان قهوه‌ای و برنج قهوه‌ای برای مبارزه با یبوست در بارداری افزایش پیدا کند.
- مصرف عرقیجات مانند عرق یونجه، عرق بیدمشک، عرق گل محمدی و گلاب به افزایش انرژی بدن کمک می‌کند.
- ماساژ بدن با روغن‌های اساسی مانند روغن نارگیل، کنجد و زیتون موثر است.
- از طب سوزنی استفاده شود.
چه زمان به پزشک مراجعه کنیم؟
اگرچه احساس خستگی در دوران بارداری کاملا طبیعی است، اما علت افزایش ناگهانی آن باید توسط پزشک بررسی شود. اگر علاوه‌بر خستگی با علائم زیر نیز مواجه شده‌اید، حتما با پزشک خود مشورت کنید:
- سرگیجه
- تپش قلب
- تکرر ادرار
- درد در قسمت بالای شکم
- سردردهای شدید در بارداری
- تنگی نفس
- تورم پا یا دست
- کاهش بینایی
درصورتی‌که شرایط مراجعه حضوری را ندارید، پیشنهاد می‌کنیم از صدها پزشک آنلاین زنان و زایمان پذیرش ۲۴ مشاوره آنلاین تلفنی و متنی بگیرید. مشکلات خود را مطرح کرده و از مشاوره‌های بهترین دکتر آنلاین زنان برای درمان استفاده کنید. در این سامانه، امکان پرسش و پاسخ و مشاهده نظرات در مورد خستگی در بارداری وجود دارد.
سلام ۴ روز هست پریودم عقب افتاده روز اولی که عقب انداختم بی بی زدم منفی شد ولی حالت تهوع دارم و کمی سرگیجه احتمال داره باردار باشم
۲۰۱
یک هفته است عصبانی شدم الان ضعف زیاددارم چکارکنم