درباره لتارژی در کودک و نوزاد بیشتر بدانید

گاهی اوقات والدین متوجه می‎شوند، کودکشان که همیشه پرانرژی است علائم بی‎حالی، خستگی، خواب‎آلودگی، بی‎توجهی و کاهش هوشیاری از خود نشان می‎دهد. بهتر است بدانید که این علائم همیشه نشانه چند ساعت کم‎خوابی نیست و در اغلب موارد با لتارژی (lethargy) مرتبط است.

اصولا لتارژی خود را در قالب بروز تعدادی از رفتارها نشان می‎دهد، از خستگی مداوم گرفته تا بی‎حرکتی! معمولا هوشیاری بیمار کاهش می‌یابد، اما وی در کما نیست. کودکانی‌که درگیر این عارضه می‎شوند، عدم علاقه به انجام فعالیت‌هایی نشان می‌دهند که در شرایط عادی آن‎ها را هیجان‌زده می‌کرده‎ است.

از نظر کارشناسان، سستی ناشی از لتارژی در کودک و نوزاد ممکن است ناشی از ابتلا به یک مشکل جسمی یا ذهنی باشد. به‎همین‎دلیل، اگر این وضعیت برای مدت طولانی ادامه یابد، باید برای تشخیص دقیق علت آن به دکتر اطفال مراجعه کنید. در ادامه به جزئیات بیشتری از آن اشاره خواهیم کرد.

علائم لتارژی در کودک و نوزاد

تجربه نشان داده است که لتارژی در نوزادان و کودکان با علائم زیر همراه است:

• کاهش سطح هوشیاری هنگام فراخوانی نوزاد یا کودک
• عدم واکنش کودک به صدا زدن نام او
• مشکل در ایستادن، نشستن یا حرکت کردن
• خیره شدن به فضا برای مدت طولانی
• بی‎حالی و خواب‎آلودگی بیش‎ازحد
• بی‎توجهی و عدم تمرکز کودک
• فقدان ابتکار یا انگیزه و کاهش علاقه به انجام کارهای روزمره

از نظر پزشکان اگر علائم ذکرشده با نشانه‎های زیر همراه شوند، باید والدین به اورژانس پزشکی مراجعه کنند:

• کاهش گریه‎های طبیعی نوزاد و خواب‎آلودگی غیرطبیعی او
• علائم کم‎آبی مانند خشکی دهان، گریه بدون اشک و کاهش حجم ادرار
• بروز راش پوستی
• تب بیشتر از ۳۸.۹ درجه سانتی‌گراد
• استفراغ شدید و طولانی (به‎ مدت بیش از ۱۲ ساعت)

قابل ذکر است که هرگونه تاخیر در مراجعه، می‎تواند برای نوزاد یا کودک با خطر مرگ همراه باشد.

علل کاهش سطح هوشیاری در کودکان

اگرچه لتارژی در بزرگسالان می‎تواند به علت فشار بیش‎از‌حد زندگی، استرس و اضطراب مداوم، نداشتن فعالیت بدنی کافی، مصرف مواد مخدر یا الکل، رژیم غذایی نامناسب، خواب زیاد یا کمبود خواب بروز کند. اما ازآنجایی‎که نوزادان و کودکان ارتباطی با اینگونه مسائل ندارند، در اغلب موارد لتارژی در کودک و نوزاد نشانه موارد زیر است:

• عفونت
• هیپوگلیسمی (قند خون پایین)
• کم‎آبی
• افزایش فشار داخل جمجمه
• بوتولیسم
• واکنش آلرژیک

پس می‎توان نتیجه گرفت که خواب زیاد نوزاد خطرناک است، زیرا نشانه بروز یک مشکل جسمی یا بیماری زمینه‎ای است. از دیگر دلایل موثر در بروز لتارژی در کودکان و نوزادان می‎توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مشکلات خواب: بی‎خوابی و بیدار شدن مکرر نوزاد یا کودک در طول شب در اثر عوامل مختلفی مانند اضطراب و کابوس‎های شبانه، آپنه خواب یا وقفه تنفسی و بزرگ شدن لوزه‎ها یا آدنوئیدها، تاثیر زیادی در ابتلا به لتارژی دارد. این مساله باعث می‎شود که کودک در طول روز احساس خواب‎آلودگی و بی‎حالی کند و هوشیاری لازم را نداشته باشد. حداقل ۸ ساعت خواب برای کودک در حال رشد ضروری است.
• سوءتغذیه: این مساله زمانی اتفاق می‎افتد که کودک شما مقادیر مناسبی از مواد معدنی، پروتئین‎ها و سایر مواد مغذی حیاتی را برای تولید انرژی دریافت نکند. شما باید همیشه رژیم غذایی کودک خود را کنترل کنید تا مطمئن شوید که بدن او تمام مواد مغذی کافی را دریافت می‎کند، زیرا کمبود هر ماده مغذی می‎تواند منجر به بروز مشکلات جسمی یا روحی و در مرحله بعد لتارژی شود. دریافت وعده‎های غذایی سالم در فواصل زمانی مناسب مهم هستند، بنابراین به فرزند خود اجازه ندهید صبحانه را حذف کند یا میان‎وعده‎های ناسالم مصرف کند. از ۶ ماهگی به بعد، مصرف مواد غذایی جامد را برای نوزاد خود شروع کنید.
• کم‎خونی: اصولا لتارژی در کودک و نوزاد (کاهش سطح هوشیاری در کودکان) یکی از علائم کم‎خونی در نظر گرفته می‎شود. سلول‎های گلبول قرمز وظیفه رساندن اکسیژن به قسمت‎های مختلف بدن را بر عهده دارند و کمبود آن‎ها باعث کم‎خونی کودک می‎شود. البته کمبود آهن در خون نیز در بروز این بیماری موثر است.
• افسردگی: اگرچه به‎ندرت دیده می‎شود که کودکان از افسردگی رنج ببرند، اما در صورت بروز می‎تواند یکی از دلایل لتارژی در کودکان باشد. افسردگی یک وضعیت روانی است که باعث بی‎حالی و کاهش انگیزه کودک می‎شود.
• اضطراب یا سایر مشکلات سلامت روان: وقتی زندگی برای کودکان به هر دلیلی سخت می‎شود، ممکن است در قالب علائم لتارژی مانند خستگی، بی‎حالی و کاهش تمرکز و هوشیاری به این وضعیت واکنش نشان دهند.
• مننژیت: مننژیت عفونتی است که باعث التهاب غشاهایی می‎شود که از مغز و نخاع در برابر آسیب محافظت می‎کنند. در چنین وضعیتی، نوزاد یا کودک ممکن است تب، خواب‎آلودگی، بی‎حالی و سردرد را تجربه کند و معمولا علاقه کمتری به فعالیت‎های بدنی نشان می‎دهد.
• تب: تب بالا یکی از شایع‎ترین دلایل بی‎حالی است که اغلب در نتیجه عفونت‎های ویروسی رخ می‎دهد. در این شرایط، کودکان معمولا فقط در رختخواب دراز می‎کشند و فعالیت‎های بدنی خود را محدود می‎کنند. جالب است بدانید که عفونت‎هایی مانند ویروس اپشتین بار ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها ادامه داشته باشند.
• بیماری‎های مزمن مانند آسم.: اگر بیماری‎های مزمن به‎خوبی کنترل نشوند، می‎توانند باعث بروز علائم لتارژی در کودک و نوزاد شوند. به عنوان مثال، کودکان مبتلا به آسم در اثر تنگی نفس مزمن اغلب خسته و بی‎حال هستند.
• کم‎کاری تیروئید. هنگامی‎که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی‎کند، متابولیسم بدن کند شده و کودک احساس خستگی، کمبود انرژی و حتی کاهش هوشیاری می‎کند.
• بیماری‎های قلبی و سرطان: اگرچه احتمال بروز آن‎ها در نوزادان و کودکان کم استغ اما احساس خستگی و بروز علائم لتارژی می‎تواند یکی از علائم اولیه آن‎ها باشد.
• عوارض جانبی مصرف داروها. بسیاری از داروها مانند داروهای ضدآلرژی و مسکن‎ها می‎توانند باعث خواب‎آلودگی و کاهش هوشیاری کودک و نوزاد شوند.

بنابراین، همانطورکه بزرگسالان می‎توانند با دلایل پزشکی مشخصی دچار خستگی مزمن شوند، کودکان نیز ممکن است چنین وضعیتی را تجربه کنند. اغلب کودکان ممکن است آنقدر احساس خستگی و بی‎حالی کنند که در فعالیت‎های عادی مانند مدرسه رفتن، ورزش کردن یا بازی با دوستان دچار مشکل شوند.

نحوه پیشگیری از بروز لتارژی (خواب‎آلودگی) در کودک یا نوزاد

تجربه نشان داده است که با تغذیه مناسب، تنظیم روند خواب نوزاد یا کودک و تشخیص و درمان به‎موقع بیماری‎های اطفال می‎توان از بروز لتارژی در کودک و نوزاد جلوگیری کرد. مطمانا مراجعه منظم به پزشک اطفال و دریافت نکات لازم در زمینه نحوه صحیح نگهداری از کودک، کمک زیادی به این مساله می‎کند.

اصولا وقتی نوبت به نوزادان می‎رسد، پیشگیری از لتارژی و تشخیص آن سخت‎تر می‎شود. بهتر است ساعات خواب نوزادتان را کنترل کنید. اگر او برای مدت طولانی‌تری می‌خوابد، حتی پس از بیدار شدن از خواب خسته به نظر می‌رسد و کمتر مشتاق بازی با اسباب‌بازی‌هایش است، بهتر است با پزشک مشورت کنید. زیرا ممکن است درگیر ذات‎الریه، اختلالات تیروئید، اختلال عملکرد کلیه و حتی مشکلات کبدی شده باشد.

نحوه صحیح تشخیص لتارژی در کودک و نوزاد (کاهش سطح هوشیاری در کودکان)

اگر نوزاد یا کودک شما چند روز است که از احساس خستگی، بی‎حالی، کمبود تمرکز و کاهش هوشیاری رنج می‏برد، باید با پزشک اطفال قرار ملاقات بگذارید تا پزشک بتواند:

• تاریخچه بسیار دقیقی از خستگی و علائم مرتبط با آن تهیه کند و در مورد هر چیزی که در زندگی فرزندتان می‏گذرد، از جمله عادات خواب و عوامل موثر در استرس یا اضطراب او، سؤالاتی بپرسد.
• یک معاینه فیزیکی کامل انجام دهد. وزن و روند رشد فرزندتان را ارزیابی کند و خطر بروز هرگونه ناهنجاری فیزیکی را بررسی کند.
• هر آزمایشی را که ممکن است لازم باشد انجام دهد. نوع آزمایش به علائم و معاینه فیزیکی کودک شما بستگی دارد و می‎تواند شامل آزمایش خون، آزمایش ادرار و حتی آزمایش‎های تصویربرداری مانند عکسبرداری با اشعه ایکس یا ام آر آی باشد.
• تصمیم بگیرد که آیا مراجعه به یک روانشناس یا سایر متخصصان سلامت روان مفید است یا خیر.

درصورتی‎که سطح هوشیاری در کودکان یا لتارژی ناشی از بیماری جسمی با روانی باشد، درمان به‎موقع می‎تواند مانع از بروز مشکلات بعدی و عوارض جانبی شود.

لتارژی در کودکان و درمان

اگر با مطب پزشک اطفال تماس بگیرید و بگویید که کودک شما لتارژیک یا بی‎حال است، احتمالا به شما گفته می‎شود که فورا فرزند خود را بیاورید. از نظر پزشکی، بی‎حالی و کاهش هوشیاری معمولا یک وضعیت اورژانسی است و به این معنی است که کودک شما به‎سختی از خواب بیدار می‎شود. در واقع این علامت بدان معنا نیست که فعالیت کودک فقط کمی کاهش یافته است.

اصولا نوع روش درمان لتارژی به علت خواب‎آلودگی ناگهانی کودک و نوزاد بستگی دارد و می‎تواند از کودکی به کودک دیگر متفاوت باشد. اگر لتارژی مربوط به اختلالات خواب کودک یا تغذیه نامناسب او باشد، روند درمان خیلی دشوار نیست. اما اگر ناشی از بیماری جسمی یا روانی باشد، ممکن است فرآیند درمان کمی طول بکشد.

مطمان باشید که پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب اطفال با شما همکاری می‌کند تا بسته به علائم، وضعیت سلامتی و سابقه پزشکی نوزاد یا کودک و ترجیحات شما، بهترین مسیر درمانی تعیین شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

معمولا اگر نوزاد یا کودک کمی خسته و بداخلاق به نظر برسد، خیلی جای نگرانی نیست و می‎تواند به وضعیت خواب یا تغذیه نامناسب او مرتبط باشد. اما اگر کودک شما واقعا بی‎حال است و به‎سختی از خواب بیدار می‎شود، باید فورا به پزشک اطفال مراجعه کنید. به‎خصوص اگر تغییراتی در تنفس فرزندتان یا سطح هوشیاری او مشاهده می‎کنید.

این‎ها علائم اورژانسی هستند که اغلب با ابتلا به عفونت‎ها، مشکلات متابولیک، بیماری‎های قلبی و غیره بروز می‎کنند و نیاز به درمان فوری دارند.

درصورتی‌که شرایط مراجعه حضوری را ندارید، توصیه می‌کنیم از خدمات دکتر اطفال آنلاین یا دکتر آنلاین مغز و اعصاب پذیرش۲۴ استفاده کنید. مشکلات خود را مطرح‌ کرده و از مشاوره بهترین متخصص بیهوشی یا پزشک متخصص اطفال برای درمان استفاده کنید. در این سامانه امکان پرسش و پاسخ در مورد لتارژی در کودک و نوزاد نیز وجود دارد.

پاسخ به سوالات متداول در زمینه لتارژی در کودک و نوزاد

در این بخش می‌توانید پاسخ تعدادی از ابهامات ذهنی خود را بیابید.

۱. علت لتارژی در کودک و نوزاد چیست؟

اغلب نشانه بروز یک مشکل جسمی است و در برخی موارد می‎تواند ناشی از مشکلات سلامت روان مانند اضطراب و افسردگی باشد. آنچه اهمیت دارد، مراجعه سریع به پزشک است. زیرا با درمان علت زمینه‎ای علائم لتارژی نیز برطرف می‎شوند.

۲. آیا خواب زیاد نوزاد خطرناک است؟

بله، چراکه می‎تواند نشانه کاهش هوشیاری در اثر وجود مشکلاتی مانند کاهش قند خون، انواع عفونت، کم‎کاری تیروئید، عوارض جانبی مصرف داروها و غیره باشد. ادامه این روند و عدم تشخیص و درمان به‎موقع، می‎تواند باعث بروز آسیب مغزی به نوزاد شود.

۳. برای تشخیص علت اصلی لتارژی در کودک و نوزاد باید به کدام متخصص مراجعه کرد؟

در ابتدا مشورت با پزشک متخصص اطفال توصیه می‎شود. در مرحله بعد اگر لازم شد به پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب نوزادان و کودکان مراجعه کنید.