علت ابتلا به اسهال و استفراغ در تابستان چیست؟ راه های درمان آن
اسهال و استفراغ نشانه چیست، ویروس جدید اسهال و استفراغ در کودکان
فهرست مطالب
چگونه از ابتلا به اسهال و استفراغ در تابستان پیشگیری کنیم؟
با شروع فصل تابستان و شیوع بسیاری از بیماری‌ها به سراغ بررسی علت ابتلا به اسهال و استفراغ در تابستان می‌رویم. با بررسی و دقت در نتایج، می‌توانیم از بسیاری از درد‌سر‌هایی که گریبان‌گیر اکثر‌مان میشود، جلو‌گیری کنیم.
علل ابتلا به اسهال و استفراغ
مهم‌ترین علت ابتلا به اسهال و استفراغ در تابستان و شیوع بسیار زیاد آن در این فصل گرم نسبت به فصول دیگر، افزایش شدید فعالیت باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها است.
از آنجا که بازار سفر‌های سیاحتی و زیارتی در این فصل نسبت به فصول دیگر بیشتر است و مدیریت برای تغذیه‌ی مناسب در حین سفر کاری بسیار دشوار است، از مسمومیت غذایی، به عنوان دومین عامل برای ابتلاء به اسهال و استفراغ، می‌توان نام برد.
بسیار توصیه شده است که از مصرف غذا‌ها، نوشیدنی‌ها و دارو‌های تحریک کننده در هنگام مسافرت جداً پرهیز شود. این‌گونه مشاهده شده است که مصرف بعضی از غذا‌ها، نوشیدنی‌ها و داروها سبب اسهال و استفراغ می‌شوند. این نوع مواد خوراکی قسمت‌هایی از بدن را تحریک می‌کنند که درگیر عمل هضم و جذب مواد غذایی هستند و با جلو‌گیری از عملکرد صحیح و به‌موقع این اندام‌ها، سبب ایجاد اسهال و استفراغ می‌شوند. البته در کودکان به علت حساسیت غذایی، سندرم روده‌ی تحریک پذیر نیز می‌تواند موجب اسهال شود.
به هر دلیلی میکروب، ویروس یا هر دو، از طریق آب آشامیدنی یا غذا به دهان ما وارد شوند، صرف نظر از اینکه در چه زمانی یا چه سن و سالی باشیم، به اسهال یا استفراغ یا هردو به صورت هم‌زمان مبتلا می‌شویم.
البته از عوامل دیگری هم در ایجاد اسهال می‌توان نام برد که در رابطه با ویژگی‌های تغذیه‌ای و فردی است و ارتباطی به فصول سال ندارد که شامل موارد زیر هستند:
علائم بیماری اسهال و استفراغ
علت اسهال و استفراغ ناگهانی
علائم بیماری اسهال و استفراغ شامل موارد زیر می‌شوند:
درد در ناحیه‌ی شکم
مشکل اسهال معمولاً با درد شکم همراه است که در عرض سه روز با رفع مشکل، این درد نیز برطرف میشود.
تهوع
بیمار در مدت سه روز که با مشکل اسهال رو‌به‌رو است، ممکن است بار‌ها دچار حالت تهوع شود. معمولاً پس از رفع اسهال، مشکل تهوع و استفراغ هم برطرف می‌شوند.
مدفوع شل
در بیماری اسهال به طور معمول بعد از سه روز مدفوع شل کم‌کم به حالت عادی بر می‌گردد اما در هنگام اسهال به علت از دست دادن آب زیاد از بدن، بیمار نیاز به درمان پزشکی دارد. کم‌آبی (Dehydration) از عوارض جانبی و بسیار خطرناک اسهال و استفراغ است.
تب
معمولاً تب به عنوان یکی از علائم عمومی بیماری‌ها در نظر گرفته میشود. به طور معمول اسهال و استفراغ هم با تب همراه است. وجود تب به معنی بیشتر شدن دمای بدن از میزان طبیعی آن، یعنی ۳۷ درجه سانتیگراد، است. البته هنوز ابهام‌هایی در زمینه‌ی اینکه «تب نشانه‌ی مبارزه‌ی بدن با عوامل بیماری‌زا است»، وجود دارد اما گروه زیادی از محققین علم پزشکی بر این باورند که دمای بدن به طور خودکار بالا می‌رود تا عامل بیماری‌زا را از بین ببرد.
در اسهال و استفراغ ممکن است تب خفیف ایجاد شود. تب بالاتر از ۴۰ درجه تهدید بزرگی برای بیمار به حساب می‌آید زیرا در این دما آنزیم‌ها و بخش‌های پروتئینی بدن دچار اختلال شده و احتمال تشنج بیمار زیاد میشود( تب بالاتر از ۴۵ درجه‌ی سانتیگراد، مرگ را به همراه می‌آورد).
انواع بیماری مرتبط با اسهال و استفراغ در تابستان
انواع مختلفی از بیماری‌ها ممکن است موجب اسهال و استفراغ شوند که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
ایجاد عفونت ناشی از انگل‌ها
انگل‌های میکروسکوپی به علت هوای گرم، آب و غذای آلوده می‌توانند از انسان به انسانی دیگر یا از حیوانات به انسان سرایت کنند.
کریپتوسپوریدیوز (Cryptosporidiosis)
کریپتوسپوریدیوز نوعی بیماری اسهالی است که به وسیله‌ی یک انگل میکروسکوپی به نام کریپتوسپوریدیوم (Cryptosporidium) از فرد یا حیوان به فرد دیگر منتقل میشود. این انگل در روده‌ی باریک ساکن میشود و با ورود آن به روده، شروع به تکثیر می‌کند. شخص بیمار علاوه بر اسهال آبکی، دچار تب، تهوع، گرفتگی شکم، استفراغ، کاهش وزن و از همه مهم‌تر کمبود آب در بدن میشود.
ژیاردیازیس (Giardiasis)
ژیاردیازیس نوعی بیماری اسهالی است که عامل بروز آن یک انگل تک سلولی به نام ژیاردیا لامبلیا (Giardia lamblia) است. وقتی فرد یا حیوانی به این انگل آلوده میشود، انگل در روده‌ی باریک او ساکن شده و از طریق مدفوع فرد آلوده، دفع صورت می‌پذیرد. حضور انگل در روده‌ی باریک همراه با اسهال، تهوع، درد در ناحیه شکم، نفخ و بی‌اشتهایی و کاهش وزن است.
ایجاد عفونت باکتریایی
عوال شناخته شده در اسهال‌های ناشی از باکتری‌ها شامل کلستریدیوم (Clostridium)، کلستریدیوم دیفیسیل Clostridium difficile))، کلستریدیوم بوتولینوم (botulinum Clostridium) ، سالمونلا (Salmonella) و اشریشیا کلای یا به اختصار ایکلای (E.coli) هستند.
ایجاد عفونت ویروسی
ویروس‌های نورو‌ویروس (Norovirus) و روتا‌ویروس (Rotavirus) هم عوامل شناخته‌شده‌ای در اسهال‌های ویروسی هستند.
البته دلیل اسهال هر چه باشد معمولاً فرد با بیماری‌های دیگری نیز درگیر میشود مانند:
- استفراغ
- گرفتگی عضلات شکم
- کم‌اشتهایی
- حالت تهوع
- تب
- کاهش وزن
- کاهش شدید آب در بدن
با در نظر گرفتن وضعیت بیمار و علائم خطرناک ذکر شده، حتماً باید استراتژی‌های درمانی سریع و مناسب توسط پزشک متخصص معده و گوارش معالج به مرحله‌ی اجرا در‌آید.
البته توجه به این نکته ضروری است که در هر سه مورد عفونت‌های انگلی، ویروسی و باکتریایی، بیماری که دچار اسهال و استفراغ شده است، می‌تواند این بیماری را به دیگران سرایت بدهد. از‌این‌رو تا درمان کامل بیماری باید از تماس با بیمار و وسایل او تا حد امکان جلو‌گیری شود.
پیشگیری از بیماری اسهال و استفراغ در تابستان
بسیار شنیده‌ایم که «پیشگیری بهتر از درمان است». راه‌هایی که توسط آنها می‌توانیم تا حد زیادی از اسهال و استفراغ تابستانه جلو‌گیری کنیم شامل موارد زیر هستند:
شستن مداوم دست‌ها با صابون و آب و پیشگیری از اسهال و استفراغ در تابستان
دست‌ها یکی از شایع‌ترین راه‌های انتقال میکروب‌ها، انگل‌ها و ویروس‌ها از یک فرد به فرد دیگر یا از محیط زنده و غیر‌زنده‌ی بیرون از بدن فرد هستند. از ارزان‌ترین راه‌های پیشگیری از انتقال بیماری‌ها، شستشوی مکرر دست‌ها با آب و صابون است.
به عبارتی حتماً باید ابتدا دست‌ها را با آب خیس کرده، سپس به میزان کافی به سطح آنها صابون بمالید تا کف صابون همه‌ی قسمت‌های دست‌ها را بپوشاند. اجازه دهید ۲۰ تا ۳۰ ثانیه دست‌ها در کف بمانند و سپس با آب روان آبکشی و آنها را خشک کنید.
امتناع از خوردن غذا‌های نپخته و پیشگیری از اسهال و استفراغ در تابستان
می‌توان با حرارت دادن بعضی غذا‌های خام و نیم‌پخته هم بسیاری از آلودگی‌ها را از آنها دور کرد و هم هضم آنها را راحت‌تر نمود. با رعایت این موارد می‌توان در پیشگیری از اسهال در فصل تابستان تا حدی موفق بود.
پرهیز از ایجاد هر گونه تغییر در رژیم غذایی
معمولاً با شروع فصل بهار و تابستان، میوه‌های تازه‌ای به بازار می‌آیند که هضم آنها، به علت کال بودن، دشوار است و سبب ایجاد دل‌درد، اسهال و استفراغ میشود. یکی از راه‌های پیشگیری از این بیماری‌ها این است که از هر گونه تغییر ناگهانی در رژیم‌های غذایی پرهیز کنید.
شستن اصولی میوه‌ها و سبزیجات خام
از آنجا که بیشتر میوه‌ها و سبزیجات در زمین‌های کشاورزی کشت می‌شوند و این زمین‌ها در دسترس جانوران هستند و از کود حیوانی برای تجدید حیات این زمین‌ها استفاده میشود، جای تعجب نیست که تمامی میوه‌ها و سبزیجات باید بسیار دقیق و با وسواس کامل شسته شوند.
توصیه میشود مدتی میوه‌ها و سبزیجات را کاملاً داخل آب، طوری که آب کاملاً روی آنها را بپوشاند، قرار دهید تا گل و لای همراه با عوامل بیماری‌زا در آب ته‌نشین شوند.
ایجاد عادات غذایی سالم و پیشگیری از اسهال و استفراغ در تابستان
خوردن غذا‌های آماده نظیر سوسیس و کالباس، غذا‌هایی که دارای ادویه و مواد افزودنی هستند و نوشابه‌هایی که در فروشگاه‌ها ارائه می‌شوند در بسیاری از مواقع بخصوص در فصل تابستان سبب اسهال و استفراغ می‌شوند. این‌گونه غذا‌ها و نوشابه‌ها را از برنامه‌ی غذایی خود و خانواده‌تان حذف کنید و به استفاده از غذا‌های سالم و در زمان‌های معین روی آورید تا از مبتلا شدن به اسهال و استفراغ رها شوید.
چگونه اسهال و استفراغ در تابستان را با درمان‌های خانگی مداوا کنیم ؟
در بسیاری از مواقع اگر اسهال منشاء ویروسی، میکروبی و انگلی نداشته باشد پس از دو روز رفع میشود که در این مدت بهتر است نکات زیر را مد نظر داشته باشید:
برای درمان اسهال و استفراغ در تابستان چه بنوشیم؟
- برای درمان اسهال مصرف نوشیدنی‌های زیر توصیه میشود:
در بیماری اسهال به علت از دست دادن آب همراه مدفوع، بدن دچار کم‌آبی میشود. هر چند برای درمان، نوشیدن مایعات و آب آشامیدنی پاکیزه به مقدار فراوان توصیه میشود، استفاده مکرر از مایعات و نوشیدنی‌های فاقد قند و سالم مانند دوغ پروبیوتیک، آب نارگیل، محلول خوراکی ORS، بخصوص برای کودکان مبتلاء به اسهال، می‌تواند مفید باشد.
لازم به توضیح است که پروبیوتیک‌ها موجودات میکروسکوپی هستند که با وجود اینکه باکتری هستند اما به «باکتری‌های خوب» معروف‌اند و با استفاده از آنها از طریق خوردن محصولات پروبیوتیکی، از رشد و تکثیر باکتری‌های بیماری‌زا جلو‌گیری میشود که این امر به گوارش بهتر غذا و بهبود سیستم ایمنی بدن کمک شایانی می‌کند.
- برای درمان اسهال مصرف نوشیدنی‌های زیر توصیه نمی‌شود:
آب‌میوه و نوشابه‌های کارخانه‌ای، به‌خصوص برای کودکان ممنوع است. این نوشیدنی‌ها به‌واسطه‌ی داشتن قند سبب افزایش اسهال می‌شوند.
از طرفی نوشیدنی‌های دارای کافئین و تئین مانند قهوه، چای و نوشابه‌های گاز‌دار که سبب تحریک زیاد دستگاه گوارش می شوند، هم چندان مناسب به‌نظر نمی‌رسند. مصرف نوشابه‌های گاز‌دار باعث نفخ و دل‌پیچه می‌شوند که مشکل اسهال و استفراغ را دو چندان می‌کنند.
برای درمان اسهال و استفراغ در تابستان چه غذا‌هایی بخوریم؟
- برای درمان اسهال غذا‌های زیر توصیه می‌شوند:
از غذا‌هایی مانند پوره سیب و موز، کته و ماست پروبیوتیک، هویج، سیب‌زمینی و مرغ پخته در دفعات بیشتر و حجم کمتر، استفاده کنید.
- برای درمان اسهال غذا‌های زیر توصیه نمی‌شوند:
- غذا‌های چرب
- مرکبات، میوه‌های ترش و اسیدی
- سبزیجات خام، پیاز و سیر
- غذا‌های آماده و بسته‌بندی شده
- غذا‌های حاوی فیبر مانند غلات، حبوبات، مغز‌ها و دانه‌ها
- غذا‌های ادویه‌دار
- لبنیات شامل کره، شیر، بستنی و پنیر
از مصرف خودسرانهی آنتی‌بیوتیک‌ها بپرهیزید
اگرچه به نظر بسیاری از افراد عامه، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها سبب از بین بردن میکروب‌ها میشود، اما استفاده از هر گونه داروی آنتی‌بیوتیکی تنها پس از معاینه‌ی پزشک و تشخیص صحیح بیماری مجاز است زیرا مصرف خودسرانهی آن سبب ایجاد مشکلات عدیده‌ای خواهد شد.
شایان ذکر است که مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است که سبب افزایش اسهال و استفراغ شود و در بسیاری از موارد که بیمار مبتلاء به اسهال از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌کند، دکتر اسهال مجبور به قطع این دارو برای قطع اسهال میشود.
از مصرف خودسرانهی دارو‌های ضد تهوع و ضد استفراغ بپرهیزید
مصرف دارو‌های ضد تهوع و ضد استفراغ فقط تحت نظر دکتر گوارش و کبد بالغین مجاز است (دقت داشته باشید در مواردی که اسهال به علت آپاندیسیت یا پیچ‌خوردگی روده باشد به هیچ عنوان نباید از چنین دارو‌هایی استفاده شود).
چه موقع برای درمان اسهال و استفراغ در تابستان به پزشک مراجعه کنیم؟
در بیشتر موارد بعد از گذشت چند روز پس از مبتلاء شدن به اسهال و استفراغ در تابستان، علائم این بیماری خود‌به‌خود از بین می‌روند اما :
- اگر اسهال یا استفراغ ادامه داشت، بخصوص در مورد کودکان، حتماً برای بستری شدن به بیمارستان مراجعه کنید. توصیه میشود که هیچ موردی را درباره‌ی کودکان به شوخی نگیرید. در ۲۴ ساعت اول از شروع اسهال کودک‌تان حتماً با دکتر اسهال کودکان تماس بگیرید و با مشورت او به مراقبت از کودک اقدام کنید.
- اگر اسهال و استفراغ کودک شدید‌تر شد یا نشانه‌های خشکی دهان، کاهش وزن و گریه کردن بدون اشک را مشاهده کردید، بدون معطلی به دکتر تهوع مراجعه کنید زیرا ممکن است که کودک دچار لرز، تب بالا، تشنج و کاهش سطح هشیاری شود.
- در کودکان یا بزرگسالان، در موارد جدی ممکن است در مدفوع خون دیده شود. با دیدن خون در مدفوع که معمولاً همراه با تب است، سریعاً به دکتر خون در مدفوع مراجعه کنید.
- در صورتی که تب بالاتر از ۳۹ درجه سانتیگراد را تجربه می‌کنید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
- در صورت داشتن درد‌های شکمی شدید، بدون معطلی به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است درد ایجاد شده ناشی از پیچ خوردن روده و یا آپاندیسیت باشد.
- در صورت اسهال شدید، بدن آب خود را خیلی سریع از دست می‌دهد. در این صورت بیمار باید بستری شود و از طریق وریدی به او الکترولیت تزریق شود. به همین دلیل در این زمینه باید با سرعت با پزشک متخصص مشورت کنید. پیشنهاد می‌کنیم وقت را از دست ندهید و از مشاوره آنلاین با پزشک متخصص معده و گوارش استفاده کنید.
اگر به اسهال و استفراغ مبتلاء شده‌اید، پذیرش ۲۴ چگونه به شما کمک می‌کند؟
اگرچه این روز‌ها کرونا همه را دور‌کار کرده‌است اما متاسفانه هنوز برخی از هم‌وطنان به بیمارستان‌ها که جزء پر‌خطر‌ترین مکان‌ها هستند، مراجعه می‌کنند. پذیرش۲۴ این موقعیت را فراهم آورده است تا در حالی که در خانه نشسته اید و سریال مورد علاقه‌تان در حال پخش شدن است، بتوانید نوبت پزشک دلخواه‌تان را به صورت کاملاً آنلاین دریافت کنید.
ضمن اینکه پذیرش ۲۴ این امکان را نیز فراهم کرده که ضمن مشاوره آنلاین با پزشک مورد نظر‌تان، نسخه را هم به صورت کاملاً الکترونیکی دریافت کنید.
کلام آخر
- به جرات می‌توان گفت برای جلو‌گیری از هر نوع بیماری، مدیریت هیجان بسیار کار‌ساز است. از آنجا که بیماری اسهال معمولاً روی دستگاه گوارش متمرکز شده و موجب تداخل در کار این سیستم میشود، باید به تمامی موارد اشاره شده در درمان بیماری اسهال و استفراغ، دوری از استرس را هم اضافه کنید. در ضمن یادتان باشد که عادی‌انگاری در موارد بسیاری موجب پشیمانی خواهد شد پس توصیه‌های زیر را جدی بگیرید.
- با دوری از استرس و کنترل هیجان‌های کاذب که فقط سیستم ایمنی را هدف قرار می‌دهند، می‌توانید بر بسیاری از بیماری‌ها غلبه کنید.
- اگر شرایط خروج از خانه را در فصل گرم تابستان ندارید، بهتر است سفرتان را کمی به تاخیر بی‌اندازید و هر‌گاه آمادگی کامل و برنامه‌ریزی مشخص داشتید، سفر خود را آغاز کنید.
- برای تهیه‌ی غذا بهتر است که خودتان یک غذای ساده تهیه کنید و از خوردن غذا در رستوران‌های بین راهی جداً بپرهیزید. این راه یکی از مهم‌ترین کار‌هایی است که برای پیشگیری از اسهال و استفراغ در تابستان می‌توانید انجام دهید.
- هنگام خروج از خانه حتماً وسایل ضدعفونی‌کننده و آب پاکیزه به مقدار کافی به‌همراه داشته باشید.
دریافت مشاوره آنلاین پزشک متخصص دستگاه گوارش
مقاله رو یجوری نوشتین که انگار اسهال نیست سرطانه و چند روز دیگه قراره می‌میریم.
سلام داکتر صاحب عزیز طفل ۲۰ ماه دارم که اسهال و دلبدی دارد برای خوب شدن سریع اش چی کار کنیم جز رفتن نزد دوکتور
سلام الان یک هفته‌ای هست که خودم و خانواده ام دچار اسهال و استفراغ شدیم وچند بار به دکتر مراجعه کردیم ولی بی جواب بود میخواستم بپرسم که چکار کنیم
بچه ۲سال نیم هم گرفته
با سلام به نظر میرسد
مبتلا به یک عفونت ویروسی به صورت خانوادگی شده اید، درمان حمایتی با نوشیدن آب و مایعات زیاد و درمان های علامتی با قرص های ضد اسهال لوپرامید یا دیفنوکسیلات و ضد تهوع هایی نظیر متوکلوپرامید یا دمیترون توصیه میشود