بیماری دژنراتیو + درمان دژنراتیو

تیم تولید محتوای پزشکی و سلامتی پذیرش۲۴آخرین به روز رسانی: ۱۴۰۱-۰۶-۱۶

زمان مطالعه: 11 دقیقه

فهرست مطالب

تغییرات دژنراتیو یعنی چه؟

بیماری دژنراتیو نوعی بیماری است که باعث می‌شود بافت یا اندام در طول زمان فرسایش یابند. انواع مختلفی از بیماری دژنراتیو وجود دارد و بسیاری از آنها با پیری مرتبط هستند یا در طول فرآیند پیری تشدید می‌شوند.

بیماری های دژنراتیو توسط عوامل مختلفی ایجاد می‌شوند. برخی از آن‌ها در نتیجه‌ی مستقیم ساییدگی و پارگی طبیعی بدن هستند، در حالی که برخی دیگر به‌دلیل ضعف یا سبک زندگی ناسالم تداوم می‌یابند.

بسیاری از بیماری‌های دژنراتیو قابل درمان هستند، اما هنوز تعداد کمی وجود دارند که هیچ درمانی ندارند. در چنین مواردی، گزینه‌هایی برای تسکین علائم، طراحی شده‌اند تا به بیماران کمک کنند که بتوانند زندگی عادی خود را از سر بگیرند.

برخی از شایع‌ترین انواع بیماری‌های دژنراتیو سرطان، دیابت، پارکینسون، آلزایمر، آرتریت روماتوئید و پوکی استخوان هستند و میلیون‌ها نفر در سراسر جهان این بیماری‌ها را تجربه می‌کنند. در واقع، در بیشتر کشورها، انواع خاصی از بیماری‌های دژنراتیو در فهرست علل اصلی مرگ و میر قرار دارند.

انواع بیماری‌های دژنراتیو

بیماری‌های دژنراتیو در گروه‌های زیر طبقه‌بندی می‌شوند:

بیماری‌های نئوپلاستیک شامل تومور‌ها و سرطان می‌شوند.
بیماری‌هایی که بر سیستم عصبی تاثیر می‌گذارند و اختلالات دژنراتیو مغز هستند شامل پارکینسون و آلزایمر می‌شوند.
بیماری‌های دژنراتیو مرتبط با استخوان‌ها و مفاصل شامل بیماری دژنراتیو مفصل، لگن، شانه، مچ پا، دیسک، ستون فقرات، گردن، زانو و … می‌شوند.

دژنراتیو مغزی چیست؟

اگر به‌دنبال پاسخ این سوال هستید که «دژنراتیو مغزی چیست؟» می‌توانیم این‌گونه پاسخ دهیم که بیماری‌های عصبی دژنراتیو بر بسیاری از فعالیت‌های بدن (مانند تعادل، حرکت، صحبت کردن، تنفس و عملکرد قلب) تأثیر می‌گذارند. بسیاری از این بیماری‌ها ژنتیکی هستند. البته گاهی اوقات علت، یک وضعیت پزشکی مانند اعتیاد به الکل، تومور یا سکته‌ی مغزی است. علل دیگر ممکن است شامل سموم، مواد شیمیایی و ویروس‌ها باشد و گاهی اوقات علت ناشناخته است. این‌گونه تخمین زده می‌شود که از هر سه فرد مسن، یک نفر به زوال عقل مبتلاء خواهد شد.

به‌طور کلی بیماری‌های دژنراتیو عصبی عبارتند از:

بیماری آلزایمر (Alzheimer’s disease)
اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (Amyotrophic lateral sclerosis)
آتاکسی فردریش (Friedreich ataxia)
بیماری هانتینگتون (Huntington’s disease)
بیماری بدن لوی (Lewy body disease)
بیماری پارکینسون (Parkinson’s disease)
آتروفی عضلانی نخاعی (Spinal muscular atrophy)

دژنراتیو مفاصل و استخوان‌ها

برخی از مهم‌ترین انواع دژنراتیو مفاصل و استخوان‌ها عبارتند از:

دژنراتیو ستون فقرات

دژنراتیو ستون فقرات در طول زمان منجر به از دست دادن تدریجی ساختار و عملکرد طبیعی ستون فقرات می‌شود. از طرفی دژنراتیو دیسک نیز می‌تواند موجب اختلال شود.

دژنراتیو مفاصل

در پاسخ به این سوال که «دژنراتیو مفاصل چیست؟» می‌توانیم این‌گونه بگوییم که بیماری دژنراتیو مفصل در واقع نام دیگر آرتروز است. تغییرات دژنراتیو خفیف با فرسودگی مفاصل آغاز می‌شود و منجر به ساییدگی استخوان‌ها روی هم می‌شود. آرتروز می‌تواند در هر مفصلی ایجاد شود و منجر به تغییرات دژنراتیو در مفصل مچ پا یا تغییرات دژنراتیو در مهره ها و مفاصل فاست شود اما بیشتر در گردن و کمر دیده می‌شود.

دژنراتیو شانه

در پاسخ به سوال که «تغییرات دژنراتیو شانه چیست؟» می‌توان این‌گونه پاسخ داد که شانه از دو مفصل آکرومیوکلاویکولار (acromioclavicular) یا AC و مفصل گلنوهومرال (glenohumeral) تشکیل شده است. مفصل AC نقطه‌ای است که استخوان ترقوه یا ترقوه با آکرومیون (که نوک تیغه‌ی شانه است)، برخورد می‌کند. مفصل گلنوهومرال نقطه‌ای است که بالای استخوان بازو یا استخوان بازو با تیغه‌ی شانه یا کتف برخورد می‌کند.

دژنراتیو لگن

تغییرات دژنراتیو لگن ممکن است به‌دلایل مختلفی رخ دهد. اما به‌طور کلی کهولت سن از جمله اصلی‌ترین عوامل آن است.

دژنراتیو زانو

دژنراتیو زانو معمولاً در نتیجه‌ی ساییدگی، پارگی و از دست دادن غضروف مفصلی ایجاد می‌شود. این بیماری بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود و می‌توان آن را به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم کرد.

علل دژنراتیو: دلیل بروز بیماری دژنراتیو چیست؟

بسیاری از بیماری‌های دژنراتیو توسط عواملی ایجاد می‌شوند که هنوز شناسایی نشده‌اند. با این حال، به‌دلیل پیشرفت در فناوری‌های تصویربرداری، ژنتیک، بیوشیمی و زیست شناسی سلولی، دانشمندان توانسته‌اند شباهت‌هایی را در میان بسیاری از بیماری‌های دژنراتیو شناسایی کنند و شروع تغییرات دژنراتیو را تا حدودی پیش‌بینی نمایند.

یکی از شباهت‌های کلیدی، وجود پروتئین‌های غیر طبیعی است. با این حال، این که دقیقاً چگونه این پروتئین‌های غیرطبیعی باعث زوال سلولی می‌شوند هنوز یک راز است. حل این معما راه را برای بهبود گزینه‌های درمانی موجود یا زمینه‌سازی برای درمان‌های جدید هموار می‌کند. در ادامه به بررسی علت مهم‌ترین بیماری‌های دژنراتیو می‌پردازیم.

دژنراتیو به علت سرطان

سرطان نوعی بیماری دژنراتیو است. این بیماری توسط سلول‌های غیرطبیعی ایجاد می‌شود که به رشد، تکثیر و انتشار در سراسر بدن ادامه می‌دهند. اگرچه بسیاری از عوامل شناخته شده وجود دارد که در شکل‌گیری سلول‌های سرطانی نقش دارند اما علت دقیق آن هنوز مشخص نشده است.

دژنراتیو به علت پارکینسون

پارکینسون یکی دیگر از بیماری‌های دژنراتیو شایع است که منجر به از دست دادن کنترل عضلانی به‌دلیل عملکرد غیر طبیعی نورون‌ها می‌شود. دلیل اینکه چرا نورون‌های سالم دچار اختلال می‌شوند هنوز یک راز است، اما دانشمندان توانسته‌اند فهرستی از عوامل خطر (مانند سموم موجود در محیط و استرس اکسیداتیو) را تهیه کنند.

دژنراتیو به علت آلزایمر

آلزایمر همچنین یک بیماری دژنراتیو مغز شایع است که منجر به اختلال در عملکرد‌های فکری می‌شود. در حالی‌که علت دقیق این بیماری هنوز کشف نشده است، دانشمندان بر این نظریه تاکید دارند که فلزات آهن، آلومینیوم و مس مقصر اصلی این بیماری هستند.

بروز بیماری به علت دژنراتیو ستون فقرات

این نوع از دژنراتیو معمولاً به‌دلیل بالا رفتن سن ایجاد می‌شود، اما ممکن است در نتیجه‌ی تومور‌ها، عفونت‌ها یا آرتریت نیز باشند. موارد زیر می‌توانند منجر به دژنراتیو ستون فقرات شوند:

لیز خوردن یا فتق دیسک
تنگی کانال نخاعی
شکستگی غضروف در مفاصل ستون فقرات

بروز دژنراتیو به علت ساییدگی مفاصل

با افزایش سن، بدن افراد ضعیف‌تر می‌شود زیرا استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و مفاصل تجزیه شده یا به‌تدریج عملکرد خود را از دست می‌دهند. هنگامی که بافت مفصل در طول سال‌ها روی استخوان ساییده می‌شود، ساییدگی و پارگی طبیعی می‌تواند تأثیر منفی بر مفاصل (از جمله مفاصل در مهره‌ها) داشته باشد. انحطاط بافت مفصلی اغلب منجر به سفتی و درد می‌شود که در آرتروز شایع است.

بروز بیماری به علت دژنراتیو شانه

دژنراتیو اغلب در افراد بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد. در افراد جوان‌تر، دژنراتیو گردن و شانه می‌تواند ناشی از آسیب یا ضربه (شکستگی یا دررفتگی شانه) باشد و به‌عنوان آرتریت پس از سانحه نیز شناخته می‌شود. از طرفی آرتروز ممکن است ارثی باشد.

بروز دژنراتیو لگن به علت افزایش سن

به طور معمول، دژنراتیو لگن ممکن است با افزایش سن رخ دهد. تخریب سطح مفصل ممکن است با رشد بیش از حد استخوان، باریک شدن فضای مفصل و تغییر شکل آن همراه باشد.

بروز بیماری به علت آرتروز زانو (دژنراتیو زانو)

آرتروز زانو بسته به علت آن به دو دسته‌ی اولیه یا ثانویه طبقه‌بندی می‌شود. آرتروز اولیه زانو در نتیجه‌ی تخریب غضروف مفصلی بدون هیچ دلیل شناخته شده‌ای است و معمولاً انحطاط ناشی از سن و همچنین فرسودگی اتفاق می‌افتد. استئوآرتریت ثانویه‌ی زانو در نتیجه‌ی انحطاط غضروف مفصلی به دلیلی شناخته شده‌ی زیر است:

سانحه
بعد از جراحی
مادرزادی یا ناهنجاری اندام
موقعیت نامناسب
اسکولیوز (Scoliosis)
راشیتیسم (Rickets)
هموکروماتوز (Hemochromatosis)
کندروکلسینوزیس (Chondrocalcinosis)
اکرونوزیس (Ochronosis)
بیماری ویلسون (Wilson disease)
نقرس (Gout)
نقرس کاذب (Pseudogout)
آکرومگالی (Acromegaly)
نکروز ماهیچه (Avascular necrosis)
روماتیسم مفصلی (Rheumatoid arthritis)
آرتریت عفونی (Infectious arthritis)
آرتریت پسوریاتیک (Psoriatic arthritis)
هموفیلی (Hemophilia)
بیماری پاژه (Paget disease)
بیماری سلول داسی‌شکل (Sickle cell disease)

برای دریافت نوبت از دکتر بیماریهای مغز و اعصاب کافی است اپلیکیشن پذیرش ۲۴ را دانلود کنید.

علائم بیماری دژنراتیو: بیماریها دژنراتیو را با چه نشانه هایی تشخیص دهیم؟

علائم بیماری‌های دژنراتیو بسیار متفاوت است. اگرچه برخی از علائم در بسیاری از انواع بیماری‌ها رایج است، هر نوع از این بیماری، مجموعه‌ای از علائم خاص خود را دارد. در ادامه به بررسی علائم مهم‌ترین بیماری‌های دژنراتیو می‌پردازیم:

علائم بیماری دژنراتیو سرطان

برخی از بیماری‌های دژنراتیو در مراحل اولیه‌ی خود هیچ علامتی ندارند. به‌عنوان مثال، سرطان در حالی‌که در مراحل اولیه‌ی خود ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد، اما از آنجایی که یک تومور بدخیم به اندازه‌ی کافی بزرگ می‌شود که قابل تشخیص باشد، علائم مختلفی ایجاد می‌کند.

هفت علامت اولیه‌ی سرطان عبارتند از:

تغییر در عادات گوارشی
زخمی که التیام نمی‌یابد
خون‌ریزی غیرمعمول
ضخیم شدن توده‌ها در سینه، بیضه‌ها یا سایر قسمت‌های بدن
سوء‌هاضمه یا مشکلات بلع
تغییرات دژنراتیو آشکار در اندازه، رنگ یا شکل زخم، خال یا زگیل
سرفه‌ی آزاردهنده

البته شایع‌ترین علائم سرطان، سردرد مداوم، خستگی، حالت تهوع، درد مزمن، عفونت‌های مکرر و تب مداوم است.

علائم بیماری دژنراتیو آلزایمر

علائم و نشانه‌های آلزایمر عبارتند از:

از دست دادن حافظه
چالش در حل مسائل
مشکل در انجام وظایف عادی
سردرگمی در تشخیص مکان یا زمان
مشکل در درک تصاویر
مشکل در گفتن کلمات و نوشتن
قرار دادن مکرر اشیاء به‌صورت نادرست
کناره‌گیری از فعالیت‌های اجتماعی
تغییرات خلقی و رفتاری

علائم بیماری دژنراتیو پارکینسون

شایع‌ترین علائم بیماری پارکینسون لرزش، سفت شدن ماهیچه‌ها، چالش‌های نوشتاری و گفتاری، اختلال در تعادل و وضعیت بدنی و دشواری در انجام حرکات است.

علائم بیماری دژنراتیو ستون فقرات

به‌طور کلی، علائم ستون فقرات تحلیل رفته عبارتند از:

تغییر شکل ستون فقرات
حرکت محدود
درد
آسیب های عصبی
ضعف
از دست دادن حس
مشکلات عملکرد مثانه و روده
اختلال عملکرد جنسی

علائم دژنراتیو مفاصل

افراد مبتلاء به بیماری دژنراتیو مفصل اغلب دچار سفتی مفاصل، درد و تورم مفاصل هستند.

علائم دژنراتیو شانه

فرد مبتلاء به آرتریت شانه احتمالاً هنگام حرکت دادن شانه و پس از حرکت آن دچار درد می‌شود. حتی ممکن است فرد در هنگام خواب نیز درد داشته باشد.

علامت دیگر ممکن است شامل محدودیت در حرکت دادن باشد. حرکت دادن شانه نیز ممکن است منجر به ایجاد صدا شود.

علائم دژنراتیو لگن

به‌طور کلی علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

درد و ناراحتی
تورم و حساسیت به لمس
سفتی طولانی مدت مفصل
درد در هنگام فعالیت
محدودیت حرکت
در صورت پیشرفت، ترک خوردن

علائم دژنراتیو زانو

از جمله مهم‌ترین علائم دژنراتیو زانو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

به‌طور معمول شروع آن تدریجی است
با فعالیت طولانی‌مدت تشدید می‌شود
با خم شدن مکرر یا با بالا و پایین آمدن از پله‌ها تشدید می‌شود
با بی تحرکی و در طول زمان تشدید می‌شود
با استراحت، یخ یا مصرف دارو‌های ضد التهاب تسکین می‌یابد.
درد، سفتی و تورم زانو وجود دارد

درمان دژنراتیو چیست؟ بیماریهای دژنراتیو چگونه درمان میشوند؟

اکثر بیماران دژنراتیو با شکایت خاصی مانند درد مزمن و سرفه‌ی بیش از حد به پزشک خود مراجعه می‌کنند. پس از انجام چندین روش تشخیصی، پزشک بررسی می‌کند که آیا علت اصلی یک بیماری دژنراتیو است؟

سپس پزشک برای تعیین دقیق علت یا نوع بیماری تحقیقات بیشتری انجام می‌دهد و سپس بیمار را برای تشخیص و درمان بیشتر به متخصص ارجاع می‌دهد. در ادامه به بررسی درمان مهم‌ترین بیماری‌های دژنراتیو می‌پردازیم:

درمان بیماری دژنراتیو سرطان

در واقع برخی از بیماری‌های دژنراتیو مانند انواع خاصی از سرطان‌ها درمان دارند. اگرچه برخی دیگر مانند پارکینسون و آلزایمر در حال حاضر قابل درمان نیستند، اما روش‌هایی برای مدیریت علائم وجود دارد.

درمان بیماری دژنراتیو پارکینسون

به‌عنوان مثال، بیماری پارکینسون قابل درمان نیست، اما داروهایی مانند کاربیدوپا-لوودوپا (carbidopa-levodopa) به مدیریت علائم کمک می‌کنند. بیمارانی که تحت این درمان قرار می‌گیرند، معمولاً متوجه بهبود توانایی‌های خود در راه رفتن و حرکت و کاهش قابل توجه در لرزش می‌شوند.

درمان بیماری دژنراتیو آلزایمر

آلزایمر نیز درمانی ندارد. با این‌حال، داروهایی برای کمک به مدیریت علائم در دسترس هستند. رایج‌ترین دارو‌های مورد استفاده در درمان آلزایمر، مهارکننده‌های کولین استراز (cholinesterase inhibitors) و ممانتین (memantine) هستند. این دارو‌ها به پیش‌گیری از تشدید علائم کمک می‌کنند، اما فقط برای مدت معینی تاثیر دارند و در حقیقت آن‌ها فقط پیشرفت بیماری را کند می‌کنند.

علاوه بر مصرف دارو، بیماران مبتلاء به آلزایمر باید تغییرات مختلفی در شیوه‌ی زندگی خود ایجاد کنند تا به آن‌ها در مقابله با این بیماری کمک کند. این تغییرات شامل پیروی از یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و ایجاد تغییرات در خانه است. خانه‌های بیماران آلزایمر باید بسیار ساده (شامل مبلمان اولیه، آینه‌های کمتر و امکانات ایمنی اضافی) باشد.

درمان دژنراتیو ستون فقرات

درمان دژنراتیو دیسک و تحلیل رفتن ستون فقرات به نوع و شدت بیماری بستگی دارد. در بیشتر موارد، جراحی لازم نیست و ورزش برای افزایش انعطاف پذیری و قدرت عضلانی، بریس یا دارو توصیه می‌شود.

پزشک همچنین ممکن است داروهای ضد درد یا استروئیدها را از طریق تزریق اپیدورال تجویز کند. در موارد شدیدتر شامل فتق دیسک یا تنگی نخاع ممکن است نیاز به جراحی باشد.

درمان دژنراتیو مفاصل

درمان استئوآرتریت (osteoarthritis) بسته به شدت بیماری، محل دژنراسیون مفصل و میزان ناتوان‌کنندگی، متفاوت است. گزینه‌های درمانی شامل اتخاذ رویکرد «صبر کن و ببین!»، انجام خودمراقبتی، مراجعه به پزشک برای ارائه‌ی یک برنامه درمانی، امتحان فیزیوتراپی یا انجام جراحی ارتوپدی است.

دژنراتیو مفاصل را اغلب می‌توان به‌طور موثر با گزینه‌های غیرجراحی به‌منظور مدیریت درد و بهبود انعطاف‌پذیری مفصل مدیریت کرد.

درمان ممکن است شامل مصرف دارو‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی، استفاده از کمپرس سرد و گرم روی مفاصل آسیب‌دیده، انجام ورزش‌های سبک، تقویت مفاصل و مصرف برخی از دارو‌ها باشد به‌طوری‌که برخی از افراد با تغییر سبک زندگی خود تسکین می‌یابند.

به‌عنوان مثال، کاهش وزن، محدود کردن مصرف الکل و ترک سیگار همگی می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند. از طرفی طب جایگزین، مانند ماساژ درمانی، مراقبت‌های کایروپراکتیک (chiropractic care) و طب سوزنی به برخی از افراد کمک می‌کند تا تسکین پیدا کنند. البته مشورت با پزشک قبل از هر اقدامی ضروری است.

اگر درد یا ناتوانی شما شدید باشد، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید. جراحی مفصل می تواند علائم را تسکین دهد و کیفیت زندگی شما را تا حد زیادی بهبود بخشد.

درمان دژنراتیو شانه

درمان دژنراتیو شانه شامل موارد زیر می‌شوند:

استراحت دادن به مفصل شانه

این می تواند به این معنی باشد که فرد مبتلاء به آرتریت باید نحوه‌ی حرکت بازو را در حین انجام فعالیت‌های روزمره تغییر دهد.

مصرف دارو‌های ضد التهابی غیر استروئیدی برای درمان بیماری

مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا آسپرین التهاب و درد را کاهش می‌دهند. البته قبل از مصرف حتماً باید با پزشک مشورت کنید.

انجام فیزیوتراپی طبق دستور پزشک

انجام تمرینات دامنه حرکتی. این تمرینات به عنوان تلاشی برای افزایش انعطاف پذیری استفاده می شود.

قرار دادن یخ روی شانه

می‌توانید یخ را به‌مدت ۲۰ دقیقه دو یا سه بار در روز برای کاهش التهاب و درد استفاده کنید.

استفاده از سایر داروها

برای مثال، ممکن است پزشک تزریق کورتیکواستروئیدها را تجویز نماید.

مصرف مکمل‌های غذایی

بسیاری از مردم ادعا می‌کنند که مصرف مکمل‌های گلوکزامین و کندرویتین موجب تسکین آن‌ها می‌شوند. شواهد در مورد اینکه آیا آن‌ها واقعاً کمک می‌کنند یا خیر متناقض است! شما باید در مورد استفاده از آنها با پزشک خود صحبت کنید زیرا ممکن است این مکمل‌ها با سایر دارو‌ها تداخل داشته باشند.

اگر درمان‌های غیرجراحی مؤثر واقع نشد، جراحی‌هایی در دسترس هستند. مانند هر جراحی دیگری، خطرات و عوارض بالقوه‌ی خاصی از جمله عفونت یا مشکلات بیهوشی وجود دارد. درمان‌های جراحی عبارتند از:

آرتروپلاستی کامل شانه

تعویض مفصل شانه و جایگزینی کل شانه با یک مفصل مصنوعی معمولاً برای درمان آرتروز مفصل گلنوهومرال انجام می‌شود.

همی آرتروپلاستی

جایگزینی سر استخوان بازو یا استخوان بازو نیز برای درمان آرتریت مفصل گلنوهومرال استفاده می‌شود.

آرتروپلاستی رزکسیون

برداشتن یک قطعه‌ی کوچک از انتهای استخوان ترقوه رایج‌ترین جراحی برای درمان آرتریت مفصل AC و مشکلات عضلات روتاتور کاف (کلاهک گرداننده) مرتبط است. پس از برداشتن انتهای استخوان، فضا با بافت اسکار (scar) پر می‌شود.

درمان دژنراتیو لگن

گزینه‌های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

تحریک الکتریکی
طب سوزنی
اولتراسوند
توانبخشی و تمرینات
تغییرات ارگونومیک و سبک زندگی

درمان دژنراتیو زانو

درمان اولیه با روش‌های غیرجراحی شروع می‌شود و زمانی که روش‌های غیرجراحی دیگر مؤثر نیستند، به سمت درمان با جراحی پیش می‌رود. طیف گسترده‌ای از روش های غیر جراحی برای درمان آرتروز زانو در دسترس است. این مداخلات روند بیماری زمینه‌ای را تغییر نمی‌دهند، اما ممکن است به طور قابل ملاحظه‌ای درد و ناتوانی را کاهش دهند.

از جمله گزینه‌های درمان غیر جراحی عبارتند از: